Hiệp định UKVFTA tác động tích cực đến tăng trưởng thương mại của 5 thành phố trung ương

Kim ngạch xuất khẩu gia tăng

Hiệp định Thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc Ai-len (UKVFTA) là một trong những FTA thế hệ mới mà Việt Nam tham gia. Hiệp định được ký chính thức tại London, Vương quốc Anh (UK) ngày 29/12/2020, áp dụng tạm thời từ ngày 1/1/2021 và chính thức có hiệu lực từ ngày 1/5/2021.

Theo cam kết, 65% thuế quan đã được xóa bỏ đối với thương mại Việt Nam - Anh. Trong 6 năm đầu tiên sau khi UKVFTA có hiệu lực, Vương quốc Anh sẽ xóa bỏ thuế quan đối với 99,2% số dòng thuế liên quan đến hàng hóa nhập khẩu của Việt Nam.

Mặc dù thời gian thực thi Hiệp định UKVFTA còn tương đối ngắn và thực thi trong bối cảnh khó khăn do đại dịch Covid-19, nhưng theo Bộ Công Thương trong năm 2022, kim ngạch trao đổi thương mại giữa Việt Nam và Vương quốc Anh đạt 6,8 tỷ USD, tăng 3,3% với năm 2021. Kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Vương quốc Anh đạt 6,1 tỷ USD, tăng 5,2% so với năm 2021. Kim ngạch nhập khẩu từ Vương quốc Anh đạt 771 triệu USD, giảm 9,8% so với năm 2021.

Kim ngạch xuất khẩu sang Vương quốc Anh theo mẫu C/O EUR.1 đạt 1,4 tỷ USD, chiếm 23,5% xuất khẩu chung sang Vương quốc Anh, tăng 2021. Nhiều mặt hàng quan trọng của Việt Nam xuất khẩu sang Vương quốc Anh tiếp tục có tỷ lệ tận dụng tích cực, ví dụ thủy sản đạt 82,9% (tăng 29,5% so với năm 2021), rau quả đạt 72,6% (tăng 34,2%), giày dép đạt 99,5% (tăng 49,7%), dệt may đạt 15,7% (tăng 43,4%), gỗ và sản phẩm gỗ đạt 14,2% (tăng 85,2%)...

Trong bức tranh trao đổi thương mại chung của cả nước với Vương quốc Anh, đến nay, kết quả tận dụng Hiệp định UKVFTA của 5 thành phố trực thuộc trung ương là Hà Nội, Cần Thơ, Hải Phòng, TP.Hồ Chí Minh được đánh giá tích cực.

Hơn 2 năm qua, theo báo cáo của 5 thành phố, việc thực thi các FTA thế hệ mới, trong đó có Hiệp định UKVFTA diễn ra trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 diễn biến nghiêm trọng, nền kinh tế thế giới gặp khó khăn, bất ổn địa chính trị, an ninh lương thực, thiên tai, biến đổi khí hậu… ngày càng gia tăng. Tuy nhiên, với sự chỉ đạo quyết liệt của Trung ương, Bộ Công Thương, các Bộ, ngành liên quan và các cấp chính quyền 5 thành phố, công tác thực thi các FTA thế hệ mới, trong đó có UKVFTA đạt được kết quả ấn tượng. Số liệu thống kê cho thấy, tổng kim ngạch trao đổi thương mại giữa 5 thành phố với Vương quốc Anh đạt 2.633 triệu USD. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu đạt 1.591 triệu USD (kim ngạch xuất khẩu năm 2021 giảm 14,1%, năm 2022 tăng 3,5%); kim ngạch nhập khẩu đạt 1.042 triệu USD (kim ngạch nhập khẩu năm 2022 giảm 1,3%). Địa phương có trao đổi thương mại lớn nhất với Vương quốc Anh là TP. Hồ Chí Minh, tiếp theo là Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ.

Hiện, các mặt hàng xuất khẩu từ 5 thành phố sang thị trường Vương quốc Anh là: Dệt may; giày dép, cặp túi các loại; cơ kim khí; khoáng sản; thủ công mỹ nghệ; các mặt hàng nhập khẩu chủ yếu của 5 thành phố từ Vương quốc Anh là cơ kim khí, thức ăn gia súc và nguyên liệu, linh kiện điện tử vi tính, hóa chất, dược phẩm.

Bên cạnh đó, tỷ lệ tận dụng giấy chứng nhận xuất xứ sang Vương quốc Anh theo số liệu của Bộ Công Thương cho thấy cả nước nói chung và 5 thành phố nói riêng tiếp tục tăng trưởng tích cực. Năm 2022, kim ngạch tận dụng C/O ưu đãi sang Vương quốc Anh đạt 1,4 tỷ USD, chiếm 23,5% xuất khẩu chung sang Vương quốc Anh. Các mặt hàng có tỷ lệ tận dụng C/O ưu đãi cao sang Vương quốc Anh là thủy sản, rau quả, giày dép, dệt may, gỗ và sản phẩm từ gỗ.

Đánh giá về kết quả tận dụng các FTA, trong đó có UKVFTA, báo cáo của 5 thành phố cho biết, công tác tuyên truyền, phổ biến thông tin về hiệp định đã được Sở Công Thương 5 thành phố tích cực triển khai với hình thức đa dạng và đạt hiệu quả. Qua đó, nhận thức và hiểu biết của doanh nghiệp, người dân trên địa bàn về hội nhập quốc tế nói chung và các FTA thế hệ mới nói riêng đã được nâng cao.

Các thông tin tuyên truyền qua bài báo, phóng sự truyền thanh, truyền hình đã được các cơ quan thông tấn báo chí tại địa phương thực hiện với số lượng lớn hàng năm. Đặc biệt, Sở Công Thương 5 thành phố đã thiết lập và đăng tải các mục thông tin về Hiệp định CPTPP, EVFTA, UKVFTA trên các trang thông tin điện tử của Sở. Các hoạt động đã góp phần quan trọng vào việc nâng cao sự hiểu biết và nhận thức của người dân, doanh nghiệp và cơ quan quản lý đối với các FTA thế hệ mới.

Tiếp tục khai thác các cơ hội từ UKVFTA

Việc triển khai thực thi các FTA, trong đó có UKVFTA trong thời gian qua được nhận định đã có những tác động tích cực cho việc phát triển kinh tế - xã hội của 5 thành phố. Trong đó, các FTA đã góp phần thúc đẩy tăng trưởng giá trị thương mại hai chiều giữa 5 thành phố và các nước trong FTA, kim ngạch xuất khẩu gia tăng, đóng góp một phần quan trọng vào sự tăng trưởng GDP của các thành phố.

Tuy nhiên, xuất khẩu sang thị trường các FTA, trong đó có thị trường Vương quốc Anh của 5 thành phố dù có tăng trưởng tích cực trong thời gian qua, nhưng tỷ trọng kim ngạch xuất khẩu chưa đạt kỳ vọng, tỷ lệ tận dụng ưu đãi (CO ưu đãi) còn chưa cao. Số lượng doanh nghiệp xuất khẩu sang các thị trường FTA còn khiêm tốn. Các doanh nghiệp FDI vẫn chiếm tỷ trọng lớn trong tổng kim ngạch xuất khẩu, doanh nghiệp Việt Nam chủ yếu vẫn thực hiện gia công hoặc xuất khẩu nguyên liệu, bán thành phẩm; chưa nhiều doanh nghiệp Việt Nam xây dựng được thương hiệu xuất khẩu sang các thị trường quốc tế nói chung và thị trường Vương quốc Anh nói riêng.

Nguyên nhân được cho là các biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp còn chưa thực sự hiệu quả như mong muốn, các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh để tận dụng FTA chủ yếu được lồng ghép vào các chương trình hỗ trợ của các Sở, ban, ngành của thành phố, chưa mang tính riêng biệt. Đặc biệt, sự chủ động của doanh nghiệp còn chưa cao trong việc tìm hiểu, nghiên cứu sâu về các cam kết tại để xây dựng kế hoạch sản xuất, kinh doanh phù hợp, góp phần tận dụng những cơ hội cũng như giảm thiểu những thách thức do UKVFTA mang lại. Doanh nghiệp chưa thực sự chủ động, tích cực đầu tư cho công tác xúc tiến thương mại, nhất là tham gia các hội chợ, triển lãm ở nước ngoài.

Thời gian tới, trước tình hình thế giới tiếp tục diễn biến nhanh, phức tạp, khó lường. Phát triển bền vững trở thành xu thế bao trùm trên thế giới; kinh tế số, kinh tế tuần hoàn, tăng trưởng xanh đang là mô hình phát triển được nhiều quốc gia lựa chọn. Vì vậy, để khai thác các cơ hội từ các FTA cũng như Hiệp định UKVFTA, 5 thành phố sẽ đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến các thông tin thị trường xuất khẩu, hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu. Đặc biệt chú trọng đến những nội dung về phát triển bền vững, lao động để doanh nghiệp chủ động đáp ứng các điều kiện hạn chế các rào cản phi thuế quan.

Bên cạnh đó, 5 thành phố sẽ đẩy mạnh cải cách hành chính trên tất cả các lĩnh vực, đặc biệt là lĩnh vực về đầu tư, xây dựng, đất đai, thuế, hải quan, xuất nhập khẩu phù hợp với các cam kết hội nhập kinh tế quốc tế. Đồng thời xem xét hình thành những vùng nguyên liệu lớn đáp ứng được nhu cầu sản xuất, hạn chế nhập khẩu và đáp ứng các điều kiện về xuất xứ hàng hóa nhằm tận dụng ưu đãi. Đồng thời, đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến thương mại, hỗ trợ doanh nghiệp giới thiệu, quảng bá sản phẩm và tìm kiếm đối tác, đẩy mạnh cơ hội hợp tác, xuất khẩu.