FTA Index sẽ là công cụ hữu ích cho doanh nghiệp

Nhằm đo lường hiệu quả thực thi các cam kết hội nhập, Bộ Công Thương đã xây dựng và công bố Bộ chỉ số FTA Index năm 2024.

Theo đó, Bộ chỉ số FTA Index được triển khai định kỳ hàng năm nhằm kịp thời nhận diện những điểm nghẽn trong quá trình thực thi các cam kết hiệp định thương mại tự do (FTA) tại địa phương. Đồng thời, đề xuất các giải pháp cải thiện cụ thể, phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành chính sách xuất nhập khẩu của các cấp chính quyền một cách sát thực, khả thi.

Ông Nguyễn Cảnh Cường - Cố vấn Công ty KTPC, nguyên Tham tán Thương mại Việt Nam tại Vương quốc Anh đã có chia sẻ về Bộ chỉ số FTA Index với Báo Công Thương.

FTA Index sẽ hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng hiệu quả các FTA. Ảnh: TTXVN

Động lực nâng cao hiệu quả hội nhập

Thưa ông, đến nay Việt Nam đã ký kết 17 FTA và đang đàm phán 2 FTA. Ông đánh giá như thế nào về công tác tuyên truyền các cam kết FTA tới cộng đồng doanh nghiệp?

- Ông Nguyễn Cảnh Cường: Có thể nói, trong những năm qua, công tác tuyên truyền về FTA đã được thực hiện khá tích cực. Nhiều chương trình, hội thảo, tài liệu phổ biến đã được triển khai rộng rãi, nhất là đối với các FTA thế hệ mới như: CPTPP, EVFTA, UKVFTA, RCEP...

Tuy nhiên, thực tế cho thấy vẫn còn không ít doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp siêu nhỏ chưa nắm bắt đầy đủ nội dung cam kết và cách tận dụng các ưu đãi từ các FTA. Từ đó, doanh nghiệp chưa khai thác được một cách hiệu quả các lợi ích mà các FTA mang lại.

Như chúng ta thấy, FTA là những văn bản pháp lý phức tạp, muốn phổ biến hiệu quả thì cần “dịch” chúng ra ngôn ngữ đơn giản, minh họa cụ thể, giải thích từng bước. Đơn cử như doanh nghiệp nào đủ điều kiện hưởng ưu đãi, cách chứng minh xuất xứ ra sao, các thủ tục hải quan thế nào... Nếu không có cách truyền thông gần gũi, dễ hiểu thì các cam kết hội nhập sẽ vẫn nằm trên giấy.

Trước thực tiễn tận dụng FTA hiện nay đặt ra yêu cầu hết sức quan trọng đó là cần đổi mới phương thức truyền thông theo hướng trực quan, dễ hiểu và gắn sát với nhu cầu thực tiễn của doanh nghiệp. Qua đó, đưa các FTA đến gần hơn với thực tiễn của doanh nghiệp.

Ông Nguyễn Cảnh Cường - Cố vấn Công ty KTPC, nguyên Tham tán Thương mại Việt Nam tại Vương quốc Anh. Ảnh: Quốc Chuyển

Trong bối cảnh Việt Nam tham gia ngày càng nhiều FTA thế hệ mới, ông đánh giá ra sao về việc Bộ Công Thương công bố Bộ chỉ số FTA Index?

- Ông Nguyễn Cảnh Cường: Việc công bố Bộ chỉ số FTA Index theo tôi là hết sức ý nghĩa. Xây dựng FTA Index là một sáng kiến rất đáng hoan nghênh. Đồng thời, FTA Index sẽ là công cụ định lượng đầu tiên giúp đo lường mức độ tận dụng FTA một cách hệ thống, bài bản và có cơ sở dữ liệu thực tế từ doanh nghiệp trên toàn quốc.

Thông qua FTA Index, không chỉ giúp cơ quan quản lý nhận diện chính xác những điểm nghẽn trong thực thi cam kết mà còn tạo động lực cho các địa phương và doanh nghiệp nâng cao hiệu quả hội nhập. Theo đó, đây là bước chuyển quan trọng từ tư duy hành chính sang tư duy dữ liệu trong quản lý và thực thi chính sách thương mại.

Vậy cụ thể theo ông, FTA Index sẽ mang lại giá trị gì thiết thực cho doanh nghiệp cũng như địa phương?

- Ông Nguyễn Cảnh Cường: Đối với doanh nghiệp, tôi cho rằng, FTA Index là một nguồn thông tin rất quý giá. Doanh nghiệp có thể dựa vào đó để đánh giá mức độ sẵn sàng và hỗ trợ thực thi FTA tại các địa phương khác nhau, từ đó lựa chọn địa bàn đầu tư hoặc mở rộng sản xuất, xuất khẩu một cách có chiến lược.

Bên cạnh đó, Bộ chỉ số FTA Index cũng thúc đẩy các địa phương phải nỗ lực cải cách hành chính, hỗ trợ doanh nghiệp trong việc tận dụng các hiệp định thương mại tự do một cách tích cực, hiệu quả hơn.

Đặc biệt, FTA Index có thể là “cầu nối” giữa số liệu và hành động. Khi doanh nghiệp thấy được dữ liệu rõ ràng, phân tích cụ thể, họ sẽ có nhu cầu tìm hiểu sâu hơn. Từ đó, hiệp hội ngành hàng và cơ quan chức năng có thể dựa vào bộ chỉ số này để truyền thông có trọng tâm, đúng nhóm đối tượng.

Cần sự đồng hành xây dựng FTA Index từ doanh nghiệp

Để FTA Index không chỉ là một bộ số liệu thống kê mà thực sự trở thành công cụ điều hành chính sách hiệu quả, cần có điều kiện gì từ phía cơ quan quản lý và địa phương?

- Ông Nguyễn Cảnh Cường: Trước hết là sự cam kết và phối hợp nghiêm túc giữa Trung ương và địa phương trong quá trình thu thập, cập nhật và sử dụng dữ liệu. Bên cạnh đó, cần đảm bảo tính minh bạch và nhất quán trong phương pháp đánh giá để tạo sự tin tưởng từ cộng đồng doanh nghiệp.

Đặc biệt, kết quả FTA Index nên được gắn với các cơ chế phản hồi chính sách cụ thể, như ưu tiên hỗ trợ kỹ thuật, tài chính hoặc cải cách thủ tục hành chính cho những địa phương có kết quả tích cực.

Còn đối với doanh nghiệp, theo ông khu vực kinh doanh này sẽ có vai trò như thế nào trong việc vận hành và đồng hành cùng FTA Index?

- Ông Nguyễn Cảnh Cường: Doanh nghiệp là người trong cuộc nên vai trò của họ rất quan trọng. Họ không chỉ cung cấp dữ liệu mà còn phản ánh chân thực hiệu quả thực thi FTA tại cơ sở. Muốn vậy, cần tạo điều kiện và khuyến khích doanh nghiệp tham gia vào quá trình phản hồi, góp ý thông qua các diễn đàn đối thoại công tư, khảo sát trực tuyến hay qua hiệp hội ngành nghề. Việc có sự đồng hành chủ động từ doanh nghiệp sẽ giúp FTA Index phản ánh đúng thực tiễn và có sức sống hơn trong điều hành.

Thời gian tới, với ý nghĩa của FTA Index, bộ chỉ số này cần được tiếp tục hoàn thiện như thế nào để trở thành công cụ hữu ích cho cơ quan quản lý cũng như doanh nghiệp, thưa ông?

- Ông Nguyễn Cảnh Cường: Trước hết, theo tôi cần cập nhật bộ chỉ số định kỳ và linh hoạt điều chỉnh theo từng loại FTA, từng lĩnh vực hoặc ngành hàng cụ thể.

Thứ hai, mở rộng phạm vi khảo sát tới doanh nghiệp siêu nhỏ để có cái nhìn toàn diện hơn.

Thứ ba, tăng tính mở và chia sẻ dữ liệu để cộng đồng nghiên cứu, chuyên gia có thể cùng phân tích và đề xuất chính sách.

Cuối cùng, cần tiếp tục truyền thông mạnh mẽ để FTA Index trở thành công cụ quen thuộc, hữu ích cho cả cơ quan quản lý lẫn doanh nghiệp.

Xin cảm ơn ông!