Giải ngân vốn đầu tư công thấp so với mức bình quân chung

Ngày 19/5, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái, Tổ trưởng Tổ công tác số 2 của Thủ tướng Chính phủ đã họp với 8 bộ ngành, cơ quan trung ương kiểm tra, đôn đốc giải ngân vốn đầu tư công năm 2022.

Tại buổi họp, Báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, tổng kế hoạch đầu tư vốn ngân sách nhà nước năm 2022 Thủ tướng Chính phủ giao cho 8 bộ ngành, cơ quan trung ương thuộc Tổ công tác số 2 là 3477 tỷ đồng gồm: Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Thanh tra Chính phủ, Văn phòng Trung ương Đảng, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Thông tấn xã Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam, Đài truyền hình Việt Nam.

Đến nay, các bộ ngành, cơ quan trung ương đã phân bổ, giao chi tiết cho từng nhiệm vụ, dự án gần 3218 tỷ đồng, đạt 92,54%, còn lại số chưa phân bổ là 259, 279 tỷ đồng.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư nêu, nguyên nhân chưa phân bổ, giao hết kế hoạch đầu tư công là số vốn này dự kiến cho các nhiệm vụ, dự án khởi công mới nhưng do chưa có quyết định đầu tư, quyết định phê duyệt dự toán nhiệm vụ chuẩn bị đầu tư, nhiệm vụ quy hoạch nên chưa đủ điều kiện giao kế hoạch đầu tư vốn ngân sách trung ương năm 2022 theo quy định của Luật đầu tư công.

Về tình hình giải ngân, báo cáo cho thấy, tổng số vốn ngân sách nhà nước của 8 bộ ngành, cơ quan trung ương thuộc Tổ công tác số 2 đã giải ngân tính đến ngày 30/4/2022 là 119,539 tỷ đồng, đạt 3,44% kế hoạch năm 2022, thấp hơn mức bình quân chung của cả nước (16,35%).

Ước giải ngân 5 tháng của 8 bộ ngành, cơ quan Trung ương tính đến 31/5/2022 khoảng 337,329 tỷ đồng, đạt 9,70% kế hoạch năm 2022 được Thủ tướng Chính phủ giao, vẫn thấp hơn nhiều mức bình quân chung của cả nước (20,27%).

Báo cáo Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng đã nêu rõ một số khó khăn vướng mắc trong giải ngân vốn đầu tư công chủ yếu là do tình hình giá nguyên vật liệu tăng cao; vướng mắc trong bồi thường, giải phóng mặt bằng…

Đối với các dự án khởi công mới, theo báo cáo, đa số các công trình đang trong giai đoạn đấu thầu và thương thảo hợp đồng. Một số dự án được bố trí vốn nhiều để đền bù, giải phóng mặt bằng nhưng đến nay tiến độ thực hiện còn rất chậm nên giải ngân rất thấp.

Về nguyên nhân, bên cạnh những nguyên nhân khách quan do tính đặc thù của các bộ ngành trung ương; thực hiện đầu tư công theo quy định của pháp luật nên cần thời gian;… thì nguyên nhân chủ quan là do công tác tổ chức thực hiện các dự án còn nhiều hạn chế.

Bên cạnh đó, chất lượng công tác chuẩn bị một số dự án còn thấp nên vướng mắc khi triển khai; công tác thẩm định tư vấn còn chậm; các đơn vị thuộc Tổ công tác số 2 còn gặp khó khăn thiếu cán bộ chuyên môn về xây dựng.

Nhằm tháo gỡ các khó khăn, các bộ, ngành kiến nghị cấp có thẩm quyền sớm có hướng dẫn về việc áp dụng quy định tại Nghị định số 15/2022/NĐ-CP để tính toán thuế giá trị gia tăng trong xác định và quản lý chi phí đầu tư xây dựng.

Đẩy mạnh phân cấp cho các cơ quan chuyên môn về xây dựng các địa phương trong lĩnh vực thẩm định thiết kế bản vẽ thi công – dự toán và kiểm tra công tác nghiệm thu trong quá trình thi công.

Đồng thời, các bộ ngành cũng đề nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo để Ủy ban nhân dân các tỉnh tạo điều kiện bàn giao đất sạch, đẩy mạnh các biện pháp liên quan đến việc đền bù để giải phóng mặt bằng thực hiện dự án thuộc thẩm quyền của địa phương và sớm báo cáo Bộ Tài chính thống nhất để giao đất chính thức cho các dự án đầu tư.

Cùng với đó, nhiều ý kiến đề nghị Chính phủ có biện pháp tháo gỡ khó khăn đối với việc tăng giá đột biến các vật liệu xây dựng nhằm hỗ trợ giải quyết khó khăn cho các chủ đầu tư và nhà thầu thi công để đẩy nhanh tiến độ thi công công trình.

Đánh giá cao tinh thần trách nhiệm và sự cố gắng của các bộ ngành trong triển khai giải ngân vốn đầu tư công trong thời gian qua. Qua báo cáo tổng hợp của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, cũng như các ý kiến, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái nhấn mạnh, về phân bổ vốn, đa số các bộ ngành đã phân bổ hết, đến thời điểm 30/4 còn 3 cơ quan chưa phân bổ hết vốn đầu tư công.

Về giải ngân vốn đầu tư công, Phó Thủ tướng cho biết, đến thời điểm 30/4/2022 còn 1 đơn vị chưa giải ngân được, nhưng đến 15/5, tất cả các đơn vị đã giải ngân. Tuy nhiên, các cơ quan có kết quả giải ngân cao nhất là Viện Kiểm sát nhân dân tối cao và Bộ Tài chính cũng chỉ mới giải ngân được trên 10% số vốn được giao.

Trong công tác giải ngân, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái đánh giá, mặc dù các bộ ngành đã có nhiều cố gắng nhưng do tính phức tạp của quy trình giải ngân và đặc thù của một số bộ, ngành, cơ quan trung ương nên kết quả giải ngân vốn đầu tư công trong quý I và đầu quý II/2022 thấp hơn so với mức bình quân chung của cả nước.

Về những nguyên nhân, vướng mắc, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái cơ bản đồng tình với những nguyên nhân khách quan ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân vốn đầu tư công nêu trong báo cáo và ý kiến của các bộ ngành.

Riêng về cơ chế chính sách, Phó Thủ tướng cho rằng, vướng mắc lớn nhất trong công tác đầu tư công hiện nay là do quy định quá chặt chẽ. Chúng ta muốn kế hoạch hóa nguồn vốn để sử dụng cho hiệu quả, đảm bảo không có nợ đọng. Tuy nhiên, trong quá trình tổ chức thực hiện thì không thể chặt chẽ được như kế hoạch đề ra, bởi thực tiễn rất sinh động.

Ngoài ra, về nguyên nhân chủ quan, Phó Thủ tướng cho rằng, công tác chuẩn bị đầu tư; lựa chọn nhà thầu; tổ chức nghiệm thu; năng lực của nhà thầu, năng lực của Ban quản lý dự án; dự báo, dự đoán chưa sát với diễn biến thực tế,… đã làm cho công tác giải ngân bị chậm.

Để khắc phục những nguyên nhân nêu trên, Phó Thủ tướng yêu cầu, từng bộ ngành, cơ quan trung ương phải có kế hoạch giải ngân thật cụ thể đối với từng dự án. Đồng thời, phải tiến hành thành lập các nhóm công tác, tổ công tác hoặc bố trí người trực tiếp kiểm tra, đôn đốc, nhắc nhở, thường xuyên nắm bắt tình hình; chủ động tháo gỡ khó khăn đối với từng dự án đầu tư công. Nếu sau một thời gian mà không có chuyển biến, phải có giải pháp giải quyết dứt điểm, tránh để bị động, sau này khó xử lý.

Phó Thủ tướng cũng đề nghị, các bộ ngành phải quan tâm thực hiện các thủ tục thanh toán đối với những hạng mục đã làm xong, có khối lượng, để bảo đảm tiến độ giải ngân. Đối với những vướng mắc về thủ tục đầu tư, Phó Thủ tướng đề nghị, các bộ ngành phải tập trung đẩy nhanh tiến độ.

"Vấn đề gì thuộc trách nhiệm của bộ, ngành, cơ quan quyết định đầu tư thì phải chủ động thực hiện. Nếu vướng mắc liên quan đến bộ, ngành khác hoặc liên quan đến địa phương như công tác thẩm định, giải phóng mặt bằng,… cần tích cực, chủ động phối hợp để giải quyết"- Phó Thủ tướng Lê Minh Khái đề nghị.