EU “mạnh tay” trừng phạt Nga, nền kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ “ngấm đòn”

Các biện pháp mới quy định danh sách các cá nhân mới và các hạn chế thương mại khác như lệnh cấm nhập khẩu đối với “các sản phẩm thép, bột gỗ, giấy, máy móc và thiết bị, hóa chất, nhựa, thuốc lá của Nga”, dự kiến ​​sẽ tước đi 7 tỷ Euro của Nga trong doanh thu hàng năm. EU hạn chế hơn nữa xuất khẩu các dịch vụ công nghệ thông tin, kỹ thuật và pháp lý sang Nga, cũng như mở rộng danh sách hàng hóa công nghệ cao không được bán cho nước này.

Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen thông báo vào ngày 5/10 rằng, các Đại sứ EU tại Strasbourg đã đạt được thỏa thuận về gói thứ 8 nhằm mục đích cấm vận chuyển dầu của Nga đến các nước không thuộc EU trên một mức giá nhất định.

Tại cuộc họp báo với Đại diện cấp cao của EU về Chính sách Đối ngoại và An ninh Josep Borell, Chủ tịch Ủy ban châu Âu nói rằng các biện pháp trừng phạt là để đáp trả việc Nga sáp nhập thêm bốn khu vực của Ukraine và tuyên bố huy động một phần. Các nhà lãnh đạo EU đã công bố các biện pháp trừng phạt tại cuộc họp ở Prague, nơi họ mời thêm 17 quốc gia không phải là thành viên, bao gồm cả Thổ Nhĩ Kỳ, với tên gọi “Cộng đồng chính trị châu Âu”.

Tác động đến nền kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ

Quyết định trừng phạt không nhằm vào Thổ Nhĩ Kỳ cụ thể, nhưng nó có thể ảnh hưởng sâu sắc đến nước này do quan hệ kinh tế và thương mại với cả EU và Nga. Thổ Nhĩ Kỳ là đối tác thương mại thứ sáu của EU và EU là đối tác thương mại lớn nhất của Thổ Nhĩ Kỳ .

Năm 2021, 41% tổng xuất khẩu của nước này là sang các nước EU; khi Vương quốc Anh và các nước không thuộc EU tuân thủ các lệnh trừng phạt của EU được thêm vào điều này, tỷ lệ này sẽ đạt tới 50%. Máy móc và phương tiện vận tải là những mặt hàng xuất khẩu hàng đầu. Thổ Nhĩ Kỳ phụ thuộc vào khí đốt tự nhiên của Nga để làm năng lượng, và cũng mua dầu từ Nga.

Việc Đức rơi vào tình cảnh tương tự đã khiến Thổ Nhĩ Kỳ nhẹ nhõm hơn cho đến tận bây giờ. Thời gian sẽ cho biết nhà máy điện hạt nhân do công ty Rosatom của Nga xây dựng ở Mersin, Akkuyu sẽ bị ảnh hưởng như thế nào bởi các lệnh trừng phạt mới của EU. Việc du khách Nga (cùng với Ai Cập) không thể đến Mỹ và châu Âu do các lệnh trừng phạt của phương Tây đã quay sang Thổ Nhĩ Kỳ, đã đặt một nụ cười cho ngành du lịch trong năm nay.

Các nguồn tin chỉ ra rằng ngay cả việc cung cấp dịch vụ mặt đất cho các máy bay Nga cũng có thể là đối tượng của lệnh trừng phạt. Điều này có thể buộc ngành du lịch phải thực hiện các biện pháp mới.

Khi sự lựa chọn là EU hoặc Nga

Các tổ chức và công ty của Thổ Nhĩ Kỳ, đã trở thành cửa ngõ phía Tây của Nga sau cuộc chiến Nga - Ukraine, đã bắt đầu thực hiện các biện pháp để tránh bị đưa vào danh sách trừng phạt của EU. Các nguồn tin đánh giá Turkish Airlines (THY) từ chối yêu cầu của Nga về đào tạo mô phỏng bay cho 150 phi công trong bối cảnh này. THY là thành viên của Cơ quan An toàn Hàng không EU (EASA).

Bộ trưởng Bộ Tài chính và Ngân sách Thổ Nhĩ Kỳ Nureddin Nebati phàn nàn rằng, Mỹ đang đặt thế giới kinh doanh Thổ Nhĩ Kỳ vào "căng thẳng trừng phạt". Bộ Tài chính Mỹ đã viết thư cho các tổ chức kinh doanh nổi tiếng cảnh báo rằng các tổ chức và ngân hàng làm ăn với các tổ chức và cá nhân Nga có thể bị đưa vào danh sách trừng phạt của Mỹ. Thổ Nhĩ Kỳ không tham gia vào các lệnh trừng phạt của Mỹ và EU, nhưng cũng sẽ không cho phép các lệnh trừng phạt được bỏ qua hoặc lách luật.

Sau cảnh báo này từ Mỹ, hợp tác với hệ thống thẻ tín dụng Mir của Nga mà Tổng thống Tayyip Erdogan đã đề cao sau cuộc gặp với Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Sochi vào ngày 5/8, đã bị các ngân hàng Thổ Nhĩ Kỳ ngừng hoạt động.

Dưới sự giám sát sau Sochi

Các biện pháp trừng phạt của EU không nhắm mục tiêu cụ thể đến Thổ Nhĩ Kỳ. Tuy nhiên, người ta hiểu rằng mối quan hệ chặt chẽ của Thổ Nhĩ Kỳ với Nga, đặc biệt là vai trò chủ chốt của nước này trong thỏa thuận ngũ cốc và trao đổi con tin, và việc chuyển tiền được thực hiện thông qua nhà máy điện hạt nhân Akkuyu, đã khiến Mỹ và EU phải giám sát chặt chẽ Thổ Nhĩ Kỳ. Bước ngoặt ở đây là cuộc gặp giữa hai Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ và Nga tại Sochi.

Mặc dù đã được thông báo rằng các vấn đề tài chính bao gồm thương mại năng lượng với đồng rúp, hoãn nợ khí đốt tự nhiên và thẻ Mir đã được thảo luận trong cuộc họp, việc thiếu một biên bản ghi nhớ hoặc một tuyên bố chung đã thu hút sự chú ý của các nước phương Tây. Cả hai phía Mỹ và EU đều hỏi Bộ Ngoại giao nếu có một thỏa thuận đặc biệt giữa hai nước sẽ vô hiệu hóa các lệnh trừng phạt.

Mặc dù Bộ Ngoại giao nói rằng một điều như vậy là không có cơ sở, các đồng minh phương Tây của Thổ Nhĩ Kỳ sẽ không tin vào điều đó vì họ bắt đầu xem xét kỹ lưỡng tất cả các giao dịch. Các nguồn tin cho rằng việc tạm dừng các thỏa thuận thẻ Mir là do nỗ lực giám sát này. Người ta hiểu rằng hệ thống Troy của Nga, được lên kế hoạch phát triển thay cho Mir, sẽ là hệ thống tiếp theo.

Bằng cách mở rộng kế hoạch cấm vận trong gói thứ 8, EU cũng nhằm mục đích bảo vệ các công ty của các nước thành viên tuân thủ các lệnh trừng phạt chống lại các công ty của các nước thứ ba không thực hiện chúng, như Thổ Nhĩ Kỳ. Các nguồn tin cho rằng việc đưa vận tải biển vào là kết quả của sức ép lên Brussels bởi các chính quyền Hy Lạp, Síp và Malta.

Buộc phải lựa chọn

Không chỉ giới kinh doanh và tài chính Thổ Nhĩ Kỳ mà cả Tổng thống Erdoğan, người đang tìm kiếm các nguồn lực nước ngoài trước cuộc bầu cử năm 2023 có thể phải đối mặt với những lựa chọn khó khăn vì các lệnh trừng phạt mới đối với Nga. Vai trò của Thổ Nhĩ Kỳ trong cuộc chiến Nga-Ukraine cho đến nay vẫn cân bằng và thành công.

Việc duy trì sự cân bằng này thậm chí còn trở nên quan trọng hơn khi, sau hệ thống ngân hàng, các lệnh trừng phạt của Mỹ và EU hiện đang bao vây các lĩnh vực chính. Các lệnh trừng phạt cũng có khía cạnh quân sự. Thổ Nhĩ Kỳ đang hợp tác quân sự chặt chẽ với Ukraine.

Mặt khác, việc hiện đại hóa F-16 của Mỹ đang cố gắng bị ngăn cản bởi áp lực của hành lang Hy Lạp và Armenia, và Thổ Nhĩ Kỳ không đóng cửa với các đề xuất của Nga để lấp đầy khoảng trống cho đến khi nước này chế tạo máy bay của riêng mình.

Tóm lại, các biện pháp trừng phạt của Mỹ đã không ảnh hưởng nhiều đến Thổ Nhĩ Kỳ kể từ bây giờ; quan hệ thương mại và kinh tế với Mỹ không ở quy mô đó. Tuy nhiên, các lệnh trừng phạt của EU có thể gây tổn hại và Thổ Nhĩ Kỳ có thể chứng kiến ​​những lựa chọn đắt giá.