Đồng bằng sông Cửu Long: Cấp bách giải bài toán đầu tư hệ thống logistics

Còn nhiều điểm nghẽn phát triển hệ thống logistics

Theo Báo cáo kinh tế thường niên ĐBSCL năm 2020, nhiều chuyên gia kinh tế đã nhận định toàn vùng hiện đóng góp khoảng 40% giá trị sản xuất nông nghiệp, trên 54% sản lượng lúa, 90% sản lượng gạo xuất khẩu, 65% sản lượng thủy sản và 70% sản lượng trái cây của cả nước. Tiềm năng xuất khẩu nông thủy sản của vùng đặt ra nhu cầu cấp thiết đối với sự phát triển ngành dịch vụ logistics như vận tải, kho hàng, bảo quản hàng hóa xuất khẩu cũng như hàng phân phối cho nhu cầu tiêu dùng nội địa.

Số liệu thống kê của Tổng công ty Tân Cảng Sài Gòn cho thấy tổng nhu cầu hàng hóa vận chuyển các mặt hàng gạo, thủy sản và trái cây thuộc ngành hàng xuất khẩu trong khu vực khoảng 17 - 18 triệu tấn/năm. Nhưng do chưa phát triển dịch vụ logistics kết nối vận tải hàng hóa xuất nhập khẩu nên khoảng 70% hàng hóa xuất khẩu vẫn phải chuyển về các cảng ở TP. Hồ Chí Minh và cảng Cái Mép (tỉnh Bà Rịa- Vũng Tàu) bằng đường bộ, khiến các DN phải chịu chi phí vận tải cao hơn từ 10 - 40% tùy theo tuyến đường.

Ngoài ra, điểm mạnh dễ nhận thấy chính là hệ thống cảng của vùng trải dài trên khu vực sông Hậu và sông Tiền; 5 tuyến hành lang đường bộ nối đồng bằng với vùng Đông Nam Bộ và cả nước. Tuy nhiên, hiện ở đây chưa có tuyến đường sắt kết nối khu vực này. Tình trạng tắc cầu cảng, tắc đường còn diễn ra. Chưa kể, chiều cao tĩnh không của các cây cầu ở ĐBSCL rất hạn chế, vùng nông thôn không cho xe có tải trọng lớn vào nên rất khó lấy hàng. Vùng sản xuất cách xa điểm tập kết, hạ tầng kém nên thời gian vận chuyển hàng hoá đến điểm tập kết kéo dài dẫn đến tổn thất hàng hóa nông sản sau thu hoạch lên tới 20 - 40%.

Theo ông Lê Tiến Công - Phó Tổng giám đốc Công ty CP Cảng Cần Thơ thị trường vận tải container bằng sà lan qua các cảng biển trong vùng ÐBSCL cũng đang gặp khó khăn do cạnh tranh quyết liệt của phương thức vận tải đường bộ. Khi là giá vận tải đường bộ xuống thấp, cạnh tranh với vận tải biển khiến sản lượng hàng hóa, nhất là container thông qua bến cảng tại Cần Thơ bị ảnh hưởng.

Tháo gỡ điểm nghẽn và thu hút đầu tư cho logistics

Theo Tiến sĩ Trần Hữu Hiệp - Chuyên gia kinh tế, ĐBSCL chi phí logistics của Việt Nam được đánh giá đang ở mức cao khoảng 20%, cao hơn nhiều so bình quân thế giới chỉ khoảng 9- 14%. Để phát triển dịch vụ logistics của vùng ĐBSCL cần đầu tư phát triển các trung tâm logistics vùng ở Cần Thơ, Long An, Sóc Trăng... đảm bảo có sức thu hút và lan tỏa. Ngoài ra, cần xác định quan điểm phát triển rõ ràng, đảm bảo yêu cầu tích hợp trong quy hoạch và thực hiện quy hoạch, không cục bộ địa phương. Sắp xếp không gian và nguồn lực đầu tư phù hợp. Cần hoàn thiện cơ chế, chính sách hấp dẫn, thu hút nguồn lực đầu tư phát triển hạ tầng và dịch vụ logistics.

Bên cạnh đó, để cải thiện chuỗi logistics tại ÐBSCL cần phát triển các trung tâm đầu mối - nơi hàng hóa được thu gom, chế biến, tạo giá trị gia tăng và sau đó vận chuyển đến thị trường. Trong điều kiện ÐBSCL, các trung tâm đầu mối nên được kết nối tốt với mạng lưới đường bộ và đường thủy. Cần có đường cao tốc để cải thiện kết nối, tăng khả năng tiếp cận và giảm thời gian vận chuyển. Tập trung vào việc container hóa để vận chuyển hàng hóa hiệu quả; quan trọng là phải kết nối tốt giữa đường thủy với các cảng biển tại TP. Hồ Chí Minh và khư vực Cái Mép - Thị Vải (Bà Rịa Vũng Tàu)

Song song đó, các địa phương tăng cường phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng phục vụ sản xuất nông nghiệp, nhất là hạ tầng giao thông, thủy lợi, cơ sở chế biến tại các vùng sản xuất bảo đảm yêu cầu phục vụ sản xuất lớn, phát triển hệ thống logistics tăng khả năng kết nối các trung tâm cung ứng nông sản. Các DN sẽ quy tụ để cùng giao thương, mua bán, không cần đi nhiều nơi, di chuyển qua nhiều vùng nguyên liệu để chọn lựa.

Việc xây dựng, phát triển chuỗi cung ứng và dịch vụ logistics tại ÐBSCL trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu là rất cần thiết, nhằm kết nối vận chuyển hàng hóa từ nơi sản xuất đến nơi tiêu thụ nhanh nhất, chi phí thấp hơn. Các trung tâm logistics hoạt động tốt sẽ giảm thiểu chi phí đầu vào nhằm tăng giá trị hàng hóa đối với các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của vùng ÐBSCL – Tiến sĩ Trần Hữu Hiệp nhấn mạnh.