Doanh nghiệp thiết bị ngành điện: Loay hoay tìm chỗ đứng

Dây chuyền sản xuất công tơ điện tử của Công ty CP cơ điện miền Trung

Doanh nghiệp nội thiệt đủ đường

Thời gian qua, chủ trương của nhà nước về phát triển ngành cơ khí trọng điểm, khuyến khích dùng hàng trong nước... đã góp phần thúc đẩy sản xuất, giảm kim ngạch nhập khẩu thiết bị điện, tiết kiệm chi phí, giảm rủi ro tỷ giá, ngoại tệ, thời gian cho chủ đầu tư. Công tác giám sát chất lượng, thực hiện các dịch vụ kỹ thuật như hướng dẫn lắp đặt, vận hành, bảo hành, sửa chữa thuận tiện hơn... Tuy nhiên, đến nay, tỷ lệ nội địa hóa trong các dự án công trình điện vẫn còn thấp, DN ngành cơ khí - điện vẫn gặp nhiều khó khăn trong tiêu thụ sản phẩm.

Là DN được nằm trong chương trình cơ khí trọng điểm quốc gia nên Tổng công ty Thiết bị điện Đông Anh (EEMC) có phần thuận lợi hơn. ông Trần Văn Quang - Tổng giám đốc EEMC - cho biết, nhìn chung, phần cung cấp thiết bị điện còn khá khó khăn, dù đơn vị có đủ năng lực sản xuất, cung cấp nhiều sản phẩm, thiết bị hệ thống điện từ 0,4kV – 500kV với chất lượng tốt, đạt tiêu chuẩn quốc tế và giá thấp hơn hàng nhập ngoại từ 10-18%. Đặc biệt, chính sách đấu thầu còn nhiều bất cập và thiên về đấu giá nhiều hơn là quy định chặt chẽ về chất lượng. Vì thế, hàng hóa của một số nước có chất lượng chưa cao vẫn vào được dự án, ngoài ra những DN nước ngoài còn được hỗ trợ về thương mại, nhập khẩu.

Theo ông Nguyễn Ngọc Thông - Tổng giám đốc Công ty CP điện Trường Giang - hàng Việt chưa có mặt nhiều trong dự án ngành điện là do nhiều chủ đầu tư, đơn vị tư vấn thầu ít quan tâm đến hàng Việt Nam, có tâm lý sính ngoại, thiếu tin tưởng hàng nội . Bên cạnh đó, công tác kiểm tra, xử lý các chủ đầu tư, đơn vị tư vấn vi phạm Luật Đấu thầu còn hạn chế khiến các DN nản lòng, gây lãng phí ngân sách, kéo theo sản xuất công nghiệp trong nước không phát triển.

Cần chính sách hỗ trợ cụ thể

Báo cáo của EVN cho thấy, sở dĩ có tình trạng nêu trên vì hàng hóa, thiết bị của DN trong nước chưa cạnh tranh về chất lượng, mẫu mã, giá cả... đặc biệt là các loại đặc chủng có tiêu chuẩn kỹ thuật cao, yêu cầu phức tạp. Thực tế đã có tình trạng một số sản phẩm trong nước bị lỗi thiết kế, chế tạo nên khi lắp đặt vận hành phải chỉnh sửa, ảnh hưởng đến tiến độ dự án. Ngoài ra, phần lớn các dự án đầu tư đều vay vốn nước ngoài, đi kèm với những điều khoản ràng buộc.

Theo ông Quang, để thúc đẩy ngành sản xuất cơ khí nói chung và sản xuất thiết bị điện nói riêng, trong ngắn hạn vẫn cần cơ chế, chính sách hỗ trợ với quy định cụ thể hơn. Ví dụ, quy định ngân hàng, hải quan chỉ giải ngân hay làm thủ tục thông quan nhập khẩu cho những sản phẩm thiết bị trong nước chưa sản xuất được...

Liên quan đến vấn đề quy định có vi phạm những cam kết quốc tế, đấu thầu cạnh tranh hay không, ông Quang cho rằng, kể cả các nước phát triển cũng có những quy định nhằm bảo hộ sản xuất trong nước như hàng rào kỹ thuật, chính sách thuế quan. Hay trong luật đấu thầu một số nước quy định, khi DN quốc tế tham gia đấu thầu cung cấp thiết bị phải có DN nước sở tại thực hiện bảo dưỡng, bảo hành, tránh tình trạng kéo dài thời gian sửa chữa, ảnh hưởng đến quá trình vận hành...