Định vị rõ vị trí, chức năng, nhiệm vụ của lực lượng cảnh sát biển

Cảnh sát biển là lực lượng vũ trang

Chiều ngày 5/11, Quốc hội đã thảo luận ở hội trường về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự án Luật Cảnh sát biển Việt Nam. Theo đó, tại báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Cảnh sát biển Việt Nam của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, quy định cảnh sát biển Việt Nam là lực lượng vũ trang nhân dân là kế thừa Pháp lệnh lực lượng cảnh sát biển Việt Nam năm 1998 và năm 2008; thực hiện hơn 20 năm qua không có vướng mắc và đã nhận được sự ủng hộ rộng rãi của cộng đồng quốc tế, phù hợp với một số quy định của pháp luật; đồng thời làm căn cứ pháp lý để xác định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và là cơ sở xây dựng cơ chế, chính sách, bảo đảm cho hoạt động và tạo điều kiện thuận lợi để cảnh sát biển Việt Nam hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Do đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Quốc hội giữ như dự thảo luật được Chính phủ trình.

Đồng tình với nhận định này, đại biểu Bố Thị Xuân Linh (đoàn Bình Thuận) nhấn mạnh, tôi nhất trí với quy định cảnh sát biển Việt Nam là lực lượng vũ trang nhân dân nhằm thể hiện hóa quan điểm, chủ trương của Đảng tại Nghị quyết 09-NQ/TW ngày 09/02/2007 về chiến lược biển Việt Nam đến năm 2020, Nghị quyết số 28-NQ/TW ngày 25/10/2013 về chiến lược bảo vệ tổ quốc trong tình hình mới, đồng thời đây là định hướng xây dựng quân đội đến năm 2020 và những năm tiếp theo. “Việc quy định cảnh sát biển Việt Nam là lực lượng vũ trang nhân dân được trang bị vũ trang, sử dụng vũ lực trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn nhằm giữ gìn vùng biển ổn định, hòa bình là rất cần thiết và phù hợp với nhu cầu quản lý, bảo vệ biển đảo Việt Nam trong giai đoạn hiện nay” - đại biểu Bố Thị Xuân Linh nói.

Đại biểu Lê Thị Nguyệt (đoàn Vĩnh Phúc) phát biểu chiều 5/11

Đại biểu Lê Thị Nguyệt (đoàn Vĩnh Phúc) cho rằng, việc xác định một lực lượng có phải là lực lượng vũ trang nhân dân hay không phải căn cứ vào chức năng nhiệm vụ và tính chất hoạt động của lực lượng đó. Cảnh sát biển Việt Nam với chức năng được giao là lực lượng chuyên trách của Nhà nước, làm nòng cốt thực thi pháp luật và bảo vệ an ninh quốc gia trên biển, phần lãnh thổ thiêng liêng của Tổ quốc. Theo tôi hiểu, lực lượng này được giao thực hiện chức năng cảnh sát để bảo đảm duy trì an ninh trật tự, an toàn trên biển tương tự như lực lượng cảnh sát nhân dân thực hiện chức năng cảnh sát để bảo đảm an ninh, trật tự, an toàn trên đất liền cũng được pháp luật xác định là lực lượng vũ trang nhân dân.

Hơn nữa, về tính chất hoạt động của cảnh sát biển Việt Nam, khi xây dựng pháp lệnh, Nhà nước đã căn cứ vào yêu cầu, nhiệm vụ, đối chiếu với thông lệ quốc tế và tham khảo kinh nghiệm của nước ngoài về lực lượng chấp pháp trên biển nên đã cho phép trang bị vũ khí cá nhân và vũ khí cho tàu thuyền cho cảnh sát biển Việt Nam. Do đó, hoạt động của cảnh sát biển Việt Nam có tính chất vũ trang. “Từ hai lý do này, tôi cho rằng việc xác định cảnh sát biển Việt Nam là lực lượng vũ trang nhân dân là cần thiết, phù hợp với chức năng, nhiệm vụ và tính chất hoạt động của lực lượng này” - đại biểu Lê Thị Nguyệt phân tích.

Tránh chồng chéo trong thực thi chức năng, nhiệm vụ

Tuy nhiên, đại biểu Bố Thị Xuân Linh cũng đề nghị rà soát để tránh chồng chéo về nội dung, bổ sung sự phối hợp giữa cảnh sát biển Việt Nam với các Bộ, ngành liên quan. Bởi đặc thù biển Việt Nam rộng và nhiều khu vực cũng như phân định rõ về lãnh hải, nội thủy. Nhiều khu vực có đường biên giới biển cách xa bờ hơn 100 hải lý. Đồng thời cảnh sát biển Việt Nam có chức năng, nhiệm vụ mang tính đặc thù, liên quan đến nhiều ngành, lĩnh vực. Do vậy, cần phải có sự phối hợp thống nhất để tạo nên sức mạnh tổng hợp, nâng cao chất lượng hiệu quả phối hợp giữa các lực lượng quản lý, bảo vệ biển đảo của Tổ quốc. “Vì vậy, việc quy định cụ thể và chi tiết về phối hợp hoạt động trong dự thảo luật nhằm xác định rõ nhiệm vụ, trách nhiệm của mỗi cơ quan, đơn vị trong phối hợp, đồng thời xử lý kịp thời, hiệu quả những vấn đề trên biển là vấn đề rất quan trọng và cấp thiết” - đại biểu Bố Thị Xuân Linh nhấn mạnh.

Đại biểu Nguyễn Minh Sơn - đoàn Tiền Giang đề nghị dự thảo luật cần phải làm rõ nhiệm vụ của cảnh sát biển Việt Nam có chồng lấn với kiểm ngư hay không. Theo Khoản 1, Điều 9 dự thảo luật quy định cảnh sát biển Việt Nam có quyền tuần tra, kiểm tra, kiểm soát người, tàu, thuyền, hàng hóa, hành lý trong vùng biển Việt Nam theo quy định của luật này và quy định khác của pháp luật có liên quan. Luật Thủy sản cũng quy định kiểm ngư có nhiệm vụ thực hiện tuần tra, kiểm tra, kiểm soát, thanh tra, điều tra, xử lý các hành vi vi phạm pháp luật, áp dụng các biện pháp ngăn chặn hành vi vi phạm theo quy định của pháp luật... Như vậy, quy định của dự thảo luật chưa phân biệt nhiệm vụ của cảnh sát biển và kiểm ngư.

Bên cạnh đó, về nguyên tắc phối hợp Điều 23 dự thảo luật quy định trên cùng một vùng biển khi phát hiện hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của nhiều lực lượng thì lực lượng nào phát hiện trước phải xử lý theo thẩm quyền do pháp luật quy định. Trường hợp vụ việc không thuộc thẩm quyền của mình thì chuyển hồ sơ cho lực lượng có thẩm quyền chủ trì giải quyết. Lực lượng tiếp nhận có trách nhiệm thông báo kết quả điều tra xử lý cho lực lượng chuyển giao được biết. “Đề nghị cần cân nhắc nguyên tắc phối hợp này do các sự việc xảy ra trên biển yêu cầu có biện pháp xử lý ngay, nếu chuyển hồ sơ cho lực lượng có thẩm quyền chủ trì giải quyết mà không có biện pháp tạm giữ tàu thuyền vi phạm sẽ gây chậm trễ, có khả năng để lọt vi phạm” - đại biểu Nguyễn Minh Sơn lưu ý.

Trước vấn đề này, đại biểu Châu Quỳnh Dao (đoàn Kiên Giang) bày tỏ, để tránh sự chồng chéo trong việc thực thi chức năng, nhiệm vụ trên biển, luật cần quy định rõ về chức năng, nhiệm vụ và việc phối hợp với các lực lượng khác trên biển. Ví dụ, lực lượng biên phòng quy định quản lý vùng biển từ 12 hải lý trở vào. Trong khi đó, dự thảo luật của chúng ta, phạm vi hoạt động của cảnh sát biển Việt Nam là trong vùng biển Việt Nam, tức là nơi nào có biển thì nơi đó có hoạt động của cảnh sát biển. Vì vậy, việc quy định rõ vấn đề phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng chức năng trên biển là hết sức cần thiết và phù hợp.

Theo đại biểu Đinh Thị Hồng Minh - đoàn Quảng Ngãi, là lực lượng đi đầu, cảnh sát biển Việt Nam đã thể hiện sự dũng cảm và đấu tranh cương quyết với những hành vi xâm phạm chủ quyền cũng như quyền chủ quyền, quyền tài phán quốc gia trên biển, bảo đảm an ninh, trật tự an toàn trên biển, bảo vệ tài sản, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân và được nhân dân rất tin tưởng. Tuy nhiên, hiện nay, lực lượng, phương tiện cũng như chính sách đối với cán bộ, chiến sĩ cảnh sát biển vẫn còn hạn chế, tàu thuyền, phương tiện, thiết bị cũng chưa hiện đại, thiếu về cơ số... Vì vậy, cần thông qua luật để tăng cường cơ sở pháp lý và ưu tiên nguồn lực đầu tư cũng như xây dựng lực lượng cảnh sát biển trở thành lực lượng cách mạng, chính quy, tinh nhuệ và hiện đại.