Đề xuất hỗ trợ 5.000 tỷ đồng tăng vốn cho Ngân hàng Hợp tác xã

Tăng vốn điều lệ, nâng cao năng lực tài chính

Sáng 26/4/2025, tiếp tục phiên họp thứ 44, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về chủ trương hỗ trợ vốn nhà nước để tăng vốn điều lệ cho Ngân hàng Hợp tác xã Việt Nam từ nguồn ngân sách nhà nước.

Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng cho biết, việc hỗ trợ vốn nhà nước để tăng vốn điều lệ, nâng cao năng lực tài chính cho Ngân hàng Hợp tác xã (NHHTX) nhằm đáp ứng yêu cầu thực tế hoạt động, thực hiện tốt sứ mệnh, chức trách, nhiệm vụ được giao trong công tác hỗ trợ phát triển kinh tế tập thể, liên kết hệ thống, hỗ trợ tài chính và đảm bảo cho các quỹ tín dụng nhân dân hoạt động ổn định, an toàn, phát triển bền vững.

NHHTX được thành lập từ năm 2013 trên cơ sở chuyển đổi từ quỹ tín dụng nhân dân trung ương, là ngân hàng của hệ thống gần 1.200 quỹ tín dụng nhân dân với mục tiêu hoạt động là hỗ trợ, điều hòa, đảm bảo hệ thống quỹ tín dụng nhân dân hoạt động an toàn, ổn định, đáp ứng nhu cầu tín dụng cho hơn 1,9 triệu khách hàng trên địa bàn 57/63 tỉnh thành trên toàn quốc.

Do vậy, NHHTX cần có một nền tảng quy mô tổng tài sản phù hợp, bảo đảm đủ nguồn lực về vốn để sẵn sàng hỗ trợ, đáp ứng nhu cầu vay vốn mở rộng tín dụng, hỗ trợ thanh khoản của gần 1.200 quỹ tín dụng nhân dân trên cả nước, tránh tình trạng thiếu hụt thanh khoản, gây mất ổn định hệ thống.

Đồng thời, đủ khả năng tiếp nhận toàn bộ tiền gửi của quỹ tín dụng nhân dân với mức lãi suất đảm bảo đem lại lợi nhuận cho quỹ tín dụng nhân dân, đảm bảo hỗ trợ hệ thống quỹ tín dụng nhân dân hoạt động an toàn hiệu quả.

Với đặc thù mùa vụ trong hoạt động của các quỹ tín dụng nhân dân, tại một số thời điểm trong năm, NHHTX thường bị thiếu hụt thanh khoản tạm thời do các quỹ tín dụng nhân dân đồng loạt vừa xin vay vốn điều hòa vừa rút tiền gửi để cho vay thành viên và chi trả tiền tiết kiệm.

Với sự phát triển mạnh mẽ của hệ thống quỹ tín dụng nhân dân, đến nay, năng lực tài chính của NHHTX đã không theo kịp tốc độ tăng trưởng cũng như nhu cầu hỗ trợ của các quỹ tín dụng nhân dân thành viên.

Chẳng hạn, giai đoạn 2015-2024, tốc độ tăng trưởng dư nợ cho vay của NHHTX bằng 3/4 tốc độ tăng của hệ thống quỹ tín dụng nhân dân nhưng quy mô chỉ bằng 1/5 so với hệ thống quỹ tín dụng nhân dân.

Vốn điều lệ của NHHTX tăng 0,97% trong khi các quỹ tín dụng nhân dân tăng 157,51%; tổng tài sản của NHHTX là 61.707,5 tỷ đồng, chỉ bằng 1/3 tổng tài sản hệ thống quỹ tín dụng nhân dân (191.864,6 tỷ đồng).

Tại ngày 31/12/2024, vốn điều lệ của NHHTX chỉ có 3.029,55 tỷ đồng (vốn hỗ trợ của nhà nước chiếm 99,34%), xấp xỉ mức vốn pháp định (mức vốn pháp định là 3.000 tỷ đồng), thấp nhất trong hệ thống ngân hàng, chưa bằng 1/15 vốn điều lệ của các ngân hàng thương mại có vốn nhà nước, chỉ bằng 38,5% vốn điều lệ và 1,5% tổng tài sản của hệ thống quỹ tín dụng nhân dân.

Do đó, nếu không tăng năng lực tài chính, NHHTX sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc thực hiện vai trò điều hoà, cân đối vốn cho hệ thống quỹ tín dụng nhân dân và khả năng chăm sóc, hỗ trợ có hiệu quả cho các quỹ tín dụng nhân dân về nghiệp vụ, vốn và tài chính.

Cần xác định rõ khả năng cân đối, bố trí vốn

Chính phủ đề nghị Quốc hội xem xét, quyết định việc hỗ trợ vốn nhà nước để tăng vốn điều lệ nhằm nâng cao năng lực tài chính cho NHHTX và đưa vào Nghị quyết chung kỳ họp của Quốc hội với nội dung như sau: Phê duyệt chủ trương hỗ trợ vốn nhà nước để tăng vốn điều lệ cho NHHTX với số tiền là 5.000 tỷ đồng từ nguồn chi đầu tư phát triển ngân sách trung ương.

Đồng thời, thẩm quyền quyết định, trình tự, thủ tục hỗ trợ vốn nhà nước cho NHHTX được thực hiện theo quy định tại Điều 17 Luật 69 và Điều 14 Nghị định số 91/2015/NĐ-CP ngày 13/10/2015 (đã được sửa đổi, bổ sung tại khoản 9 Điều 2 Nghị định số 140/2020/NĐ-CP ngày 30/11/2020 của Chính phủ) áp dụng đối với công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên trở lên.

Việc bố trí dự toán ngân sách nhà nước để tăng vốn điều lệ cho NHHTX thực hiện theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước. Bên cạnh đó, giao Chính phủ chỉ đạo việc hỗ trợ vốn nhà nước để tăng vốn điều lệ cho NHHTX theo quy định; chịu trách nhiệm trước Quốc hội về tính chính xác của số liệu và quy mô hỗ trợ vốn nhà nước cho NHHTX.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho rằng, việc tăng vốn điều lệ cho NHHTX là cần thiết nhằm thể chế hóa các chủ trương của Đảng, đồng thời, phù hợp với yêu cầu tại các nghị quyết của Quốc hội; hỗ trợ NHHTX bảo đảm tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu, thực hiện tốt vai trò hỗ trợ, điều hòa, cân đối vốn, bảo đảm an toàn hoạt động cho hệ thống quỹ tín dụng nhân dân.

Tuy nhiên, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhận thấy Tờ trình của Chính phủ còn chưa làm rõ về các giải pháp khác để tăng vốn điều lệ cho NHHTX theo quy định của Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024; kế hoạch sử dụng nguồn vốn điều lệ (khi được tăng thêm), lộ trình tăng vốn (giải ngân), bảo đảm mục tiêu sử dụng chặt chẽ, hiệu quả, an toàn.

Do vậy, đề nghị cơ quan soạn thảo đề xuất cụ thể về nguồn vốn để có căn cứ xem xét, quyết định.

Chính phủ cũng chưa xác định rõ khả năng cân đối, bố trí vốn để tăng vốn điều lệ cho NHHTX, mà chỉ mới đề nghị Quốc hội phê duyệt chủ trương hỗ trợ vốn nhà nước để tăng vốn điều lệ cho NHHTX với số tiền là 5.000 tỷ đồng từ nguồn chi đầu tư phát triển ngân sách trung ương; việc bố trí dự toán ngân sách nhà nước để tăng vốn điều lệ cho NHHTX thực hiện theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước.