Đề nghị đưa nội dung cho phép lùi thời gian thu tiền cấp quyền khai thác khoáng sản và tài nguyên nước vào Nghị quyết kỳ họp

Băn khoăn trước đề nghị lùi thời gian thu tiền cấp quyền khai thác khoáng sản và khai thác tài nguyên nước

Theo Tờ trình 437/TTr-CP ngày 4/10/2019 của Chính phủ, Luật Khoáng sản số 60/2010/QH12 có hiệu lực từ ngày 01/7/2011 (Luật Khoáng sản) và Luật Tài nguyên nước số 17/2012/QH13 có hiệu lực từ ngày 01/01/2013 (Luật Tài nguyên nước) đều quy định về thu tiền cấp quyền khai thác đối với các loại khoáng sản và tài nguyên nước, nhằm tăng cường hiệu lực quản lý nhà nước, nâng cao ý thức, trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân trong bảo vệ, khai thác, sử dụng hiệu quả các loại khoáng sản và tài nguyên nước phục vụ nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội và đời sống của nhân dân, bảo đảm hài hòa lợi ích của Nhà nước, của xã hội và của tổ chức, cá nhân.

Ông Vũ Hồng Thanh: Ủy ban Kinh tế tán thành với đề xuất của Chính phủ đề nghị Quốc hội đưa nội dung cho phép lùi thời gian thu tiền cấp quyền khai thác khoáng sản và tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước vào Nghị quyết kỳ họp

Tuy nhiên, đến ngày 28/11/2013 Chính phủ mới ban hành Nghị định 203/2013/NĐ-CP về phương pháp tính, mức thu tiền cấp quyền khai thác khoáng sản có hiệu lực thi thành từ ngày 20/01/2014 (Nghị định 203), và đến ngày 17/7/2017 mới ban hành Nghị định số 82/2017/NĐ-CP về phương pháp tính, mức thu tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước có hiệu lực thi hành từ ngày 01/9/2017 (Nghị định 82).

Chính phủ cho rằng, việc triển khai thu đối với số tiền cấp quyền khai thác khoáng sản và tài nguyên nước nêu trên là không khả thi, có nhiều khó khăn, vướng mắc, do đó kiến nghị Quốc hội cho phép lùi thời gian thu tiền cấp quyền khai thác khoáng sản, tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước từ thời điểm Luật có hiệu lực đến thời điểm Nghị định có hiệu lực.

Trong quá trình thẩm tra nội dung này, Cơ quan thẩm tra - Ủy ban Kinh tế của Quốc hội - cho biết có 2 loại ý kiến tán thành và không tán thành.

Ở loại ý kiến thứ nhất, đa số ý kiến cho rằng việc truy thu số tiền nêu trên là khó khả thi do các tổ chức, cá nhân khai thác khoáng sản, tài nguyên nước đã quyết toán, công bố lỗ, lãi, nộp các khoản thuế và phân chia lợi nhuận, có những tổ chức đã giải thể, phá sản. Các dự án, công trình đã được cấp quyền khai thác khoáng sản, tài nguyên nước trước đây đến nay có thể không còn hoạt động/sử dụng hoặc đã chuyển cho tổ chức, cá nhân khác.

Mặt khác, để thu được số tiền của hai lĩnh vực nêu trên, Nhà nước có thể sẽ phải bỏ số tiền không nhỏ cho nguồn nhân lực, thủ tục hành chính, công tác thẩm định, công tác thu, xử lý khiếu nại...

Ngoài ra, cũng cần tính đến tác động ảnh hưởng của việc truy thu đến môi trường đầu tư kinh doanh (trong đó có cả các doanh nghiệp nước ngoài), đời sống của người dân. Do đó, việc cho lùi thời gian thu tiền cấp quyền khai thác khoáng sản từ ngày 01/7/2011 (ngày Luật Khoáng sản có hiệu lực) đến ngày 1/1/2014 (ngày Nghị định 203 có hiệu lực) và tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước từ ngày 1/1/2013 (ngày Luật Tài nguyên nước có hiệu lực) đến ngày 1/9/2017 (ngày Nghị định 82 có hiệu lực) cho các đối tượng liên quan là cần thiết, đồng thời giải quyết dứt điểm khoản dự toán đang “treo” thuộc Ngân sách Nhà nước trong các lĩnh vực này, giải tỏa áp lực cho các tổ chức, cá nhân có hoạt động khoáng sản, tài nguyên nước.

Trong khi đó, ở chiều người lại, một số ý kiến tại Cơ quan thẩm tra cho rằng, việc chậm ban hành Nghị định hướng dẫn Luật dẫn đến những khó khăn vướng mắc như nêu tại Tờ trình là trách nhiệm của Chính phủ. Các lý do nêu ra tại Tờ trình dẫn đến chậm ban hành Nghị định cũng không hợp lý, và để bảo đảm kỷ cương pháp luật, cần thực hiện triệt để, nghiêm minh các quy định của Luật Khoáng sản và Luật Tài nguyên nước.

Hơn thế, tại Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XIV, Quốc hội cũng đã ban hành Nghị quyết số 70/2018/QH14 ngày 9/11/2018, trong đó giao Chính phủ “Tiếp tục tập trung chỉ đạo quyết liệt trong công tác quản lý thu ngân sách nhà nước… Không ban hành chính sách làm giảm thu Ngân sách Nhà nước trừ trường hợp điều chỉnh chính sách thu theo các cam kết hội nhập”.

Thêm vào đó, dù số tiền cấp quyền khai thác khoáng sản đối với phần trữ lượng đã khai thác từ ngày 1/7/2011 đến ngày 31/12/2013 chưa thu, nhưng theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật thì “văn bản quy phạm pháp luật được áp dụng từ thời điểm bắt đầu có hiệu lực”, nên sau khi Luật có hiệu lực, hàng năm cơ quan thuế đã phải thực hiện việc quản lý, tổng hợp, hạch toán, báo cáo số thu tiền cấp quyền khai thác khoáng sản và phân bổ vào ngân sách địa phương, vì vậy, Quốc hội không nên cho phép lùi thời gian thu tiền cấp quyền khai thác khoáng sản và tài nguyên nước.

Việc cho lùi thời gian thực hiện quy định của pháp luật với lý do chậm ban hành Nghị định hướng dẫn cũng sẽ tạo tiền lệ xấu trong việc thực thi pháp luật, đồng thời, làm hụt một khoản thu lớn, trong khi ngân sách nhà nước còn nhiều khó khăn.

Đề nghị đưa vào Nghị quyết Kỳ họp thứ 8

Theo Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh, tại Tờ trình 437/TTr-CP ngày 4/10/2019, Chính phủ đề nghị Quốc hội cho phép lùi thời gian thu tiền cấp quyền khai thác khoáng sản, khai thác tài nguyên nước và đưa nội dung này vào Nghị quyết tại Kỳ họp thứ 8.

Ủy ban Kinh tế nhận thấy, tiền cấp quyền khai thác khoáng sản theo quy định của Luật Khoáng sản và tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước theo quy định của Luật Tài nguyên nước là khoản thu khác thuộc ngân sách nhà nước do cơ quan quản lý thuế thu “được gọi chung là thuế” theo quy định của Luật Quản lý thuế số 78/2006/QH11 đã được sửa đổi, bổ sung một số điều theo Luật số 21/2012/QH13, Luật số 71/2014/QH13 và Luật số 106/2016/QH13. Do đó, việc không thu tiền cấp quyền khai thác khoáng sản và tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước (từ 01/7/2011 - 31/12/2013 đối với khoáng sản và từ 01/01/2013 - 31/8/2017 đối với tài nguyên nước) là một trong các “vấn đề quan trọng về kinh tế - xã hội” do Quốc hội quyết định.

“Ủy ban Kinh tế tán thành với đề xuất của Chính phủ đề nghị Quốc hội đưa nội dung cho phép lùi thời gian thu tiền cấp quyền khai thác khoáng sản và tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước vào “Nghị quyết kỳ họp” tương tự như việc Quốc hội quyết định các vấn đề có liên quan đến các khoản thu, nhiệm vụ chi hay bổ sung dự toán ngân sách” – Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh nói.

Tuy nhiên, đại diện Ủy ban Kinh tế cũng đề nghị Quốc hội yêu cầu Chính phủ kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm và xử lý nghiêm tổ chức, cá nhân trong việc chậm ban hành hai Nghị định nêu trên theo quy định tại Điều 7 của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật và báo cáo Quốc hội tại Kỳ họp thứ 9 (tháng 5-6/2020).