Năm 2017 là năm đánh dấu những ảnh hưởng nặng nề với ngành thuỷ sản Việt Nam khi Ủy ban Châu Âu (EC) đưa ra cảnh báo về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU). Hơn 6 năm qua, từ các Bộ, ngành Trung ương đến địa phương, trong đó có Bà Rịa - Vũng Tàu và Bình Thuận đã có nhiều nỗ lực để khắc phục.
Tuy nhiên, đã 4 lần đoàn công tác của EC sang làm việc để kiểm tra về tình hình triển khai chống khai thác thuỷ sản bất hợp pháp, song, nỗi lo đổi màu sang cảnh báo đỏ vẫn “lơ lửng” khi các khuyến nghị vẫn chưa được giải quyết triệt để.
Nghiêm túc khắc phục những tồn tại...
Ở lần kiểm tra IUU thứ 4 hồi cuối tháng 10/2023, Đoàn Thanh tra EC đã khuyến nghị 3 nội dung mà Việt Nam cần khắc phục gồm: Tăng cường kiểm soát, không để tàu cá vi phạm khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài; không để tàu mất kết nối trên 10 ngày; không để tàu "3 không" hoạt động (không đăng kiểm, không đăng ký, không giấy phép); tăng cường xử phạt vi phạm.
 |
| Lực lượng Biên phòng tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu tuyên truyền cho ngư dân - Ảnh: Báo Bà Rịa - Vũng Tàu |
Về tình trạng tàu cá vi phạm khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài, ông Nguyễn Công Vinh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu cho biết, tỉnh đã triển khai thực hiện tốt quy chế phối hợp giữa các cơ quan, ban ngành với các lực lượng chức năng như Bộ Tư lệnh Vùng Cảnh sát Biển III, Bộ Tư lệnh Vùng 2 Hải quân, lực lượng kiểm ngư và Tổ phản ứng nhanh của các huyện, thị xã, thành phố; thường xuyên theo dõi, xử lý thông tin tàu cá mất kết nối, vượt ranh giới trên biển, khắc phục được tình trạng tàu cá vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài. Do đó, từ tháng 8/2022 đến nay, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu chưa có tàu cá vi phạm bị nước ngoài bắt giữ.
Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bình Thuận, từ việc triển khai nhiều giải pháp để chống khai thác IUU, tỉnh đã đạt được những kết quả tích cực, số lượng tàu cá và ngư dân vi phạm vùng biển nước ngoài hàng năm có xu hướng giảm. Năm 2018, có 6 vụ/ 9 tàu cá/ 63 lao động vi phạm vùng biển nước ngoài; năm 2019 xảy ra 5 vụ/ 6 tàu cá/ 40 lao động; năm 2020 không có tàu cá vi phạm; năm 2021 xảy ra 4 vụ/ 4 tàu cá/ 38 lao động; năm 2022 xảy ra 3 vụ/ 4 tàu cá/ 24 lao động; năm 2023 xảy ra 1 vụ/ 1 tàu cá/ 7 lao động. Từ đầu năm 2024 đến nay, tỉnh chưa ghi nhận trường hợp tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài.
Theo ông Nguyễn Văn Chiến, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bình Thuận, bên cạnh tình trạng tàu cá giảm vi phạm vùng biển nước ngoài, với các chính sách hỗ trợ ngư dân, tỉnh đã hoàn thành 100% việc lắp đặt thiết bị giám sát hành trình trên tàu cá.
“Bình Thuận đang là tỉnh tiên phong trong việc “xóa sổ” tàu cá “3 không” (không đăng ký, không đăng kiểm, không giấy phép khai thác thủy sản) - một trong những khuyến cáo quan trọng của EC trong việc gỡ “thẻ vàng” cho thủy sản Việt Nam. Đến nay, hơn 2.000 tàu cá “3 không” trong toàn tỉnh đã được cấp đăng ký tạm để theo dõi, quản lý”, ông Nguyễn Văn Chiến cho biết thêm.
 |
| Tàu thuyền công suất lớn đánh bắt thủy, hải sản xa bờ của tỉnh Bình Thuận - Ảnh: N. Lân |
Còn tại Bà Rịa - Vũng Tàu, tỉnh này đã hoàn thành rà soát toàn bộ số lượng tàu cá đã đăng ký, cập nhật 100% vào cơ sở dữ liệu tàu cá quốc gia. Thực hiện đăng kiểm cho 2.341/2.734 tàu cá; 99,74% tàu cá đã được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm; 96,82% tàu cá lắp thiết bị giám sát hành trình; 96,09% tàu cá được cấp phép khai thác thủy sản.
Ngoài ra, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đã điều tra, xử lý 55 vụ việc liên quan đến lĩnh vực thủy sản; xử lý 164/185 trường hợp tàu cá mất kết nối trên 10 ngày trên biển. Đồng thời, xử lý trường hợp 1 tàu cá không có giấy phép khai thác, mất kết nối VMS vẫn đi hoạt động và 7 tàu cá không rõ số đăng ký tại khu neo đậu Phước Hiệp, huyện Long Điền, nghi ngờ có đi hoạt động khai thác mà Đoàn Thanh tra EC đã chỉ ra trước đó.
Với tỉnh Bình Thuận, từ năm 2018 - 2023, tỉnh này đã xử phạt vi phạm hành chính 3.346 vụ với số tiền phạt hơn 24.008 triệu đồng. Trong đó, Bộ Chỉ huy Biên phòng tỉnh xử phạt 846 trường hợp; Chi cục Thủy sản xử phạt 2.500 trường hợp.
... và cam kết của các địa phương
Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, việc tuân thủ các quy định của EC về chống đánh bắt cá trái phép không chỉ phục vụ mục tiêu gỡ thẻ vàng IUU, mà còn vì nguồn lợi thủy, hải sản, nâng cao hơn nữa chất lượng quản lý nghề cá tại Việt Nam theo hướng phát triển bền vững.
 |
| Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan kiểm tra công tác phòng chống IUU tại Bà Rịa - Vũng Tàu. |
Mới đây, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Bà Rịa - Vũng Tàu đã ban hành Kế hoạch số 335 nhằm triển khai thực hiện Chỉ thị số 32-CT/TW, ngày 10/4/2024 của Ban Bí thư “về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác chống khai thác thủy sản bất hợp pháp, không khai báo, không theo quy định và phát triển bền vững ngành thủy sản” và căn cứ tình hình thực tế địa phương.
Mục tiêu cụ thể của tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu theo Kế hoạch 335 là 100% tàu cá của tỉnh hoàn thành việc đăng ký, đăng kiểm, đánh dấu tàu cá, cấp giấy phép khai thác thủy sản, lắp đặt thiết bị giám sát hành trình tàu cá (VMS) theo quy định; kiểm tra, kiểm soát 100% tàu cá xuất, nhập bến tại đồn, trạm biên phòng tuyến biển; đảm bảo 100% tàu cá có chiều dài lớn nhất từ 15 mét trở lên phải cập cảng chỉ định; theo dõi, giám sát 24/7 đối với 100% tàu cá hoạt động trên biển qua hệ thống giám sát tàu cá để kịp thời xử lý tàu cá có nguy cơ vi phạm vùng biển nước ngoài.
Bí thư Tỉnh ủy Bà Rịa – Vũng Tàu Phạm Viết Thanh cho biết, trong tháng 4 và tháng 5/2024, tỉnh sẽ mở đợt cao điểm tuyên truyền các chủ trương của Đảng, pháp luật của nhà nước về chống khai thác IUU và tiếp tục triển khai thực hiện thường xuyên trong thời gian tiếp theo; nắm bắt tình hình, kịp thời phát hiện từ sớm, từ xa, ngăn chặn ngay từ trong bờ tàu cá và ngư dân cố ý vi phạm, nhất là khai thác thủy sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài; thanh tra toàn diện việc triển khai thực hiện, kịp thời phát hiện, chấn chỉnh, xử lý các hành vi vi phạm theo quy định pháp luật của Nhà nước.
“Tỉnh đặt quyết tâm cao thực hiện mục tiêu gỡ cảnh báo thẻ vàng trong năm 2024, duy trì kết quả bền vững, góp phần phát triển kinh tế - xã hội; bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền biển, đảo, tăng cường quan hệ chính trị, ngoại giao, vị thế của Việt Nam với quốc tế”, ông Phạm Viết Thanh cho biết thêm.
Bí thư Tỉnh ủy Bình Thuận Nguyễn Hoài Anh cho rằng, người đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền các cấp và các cơ quan liên quan trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo và chịu trách nhiệm công tác phòng, chống khai thác IUU, phải xem nhiệm vụ phòng, chống khai thác hải sản bất hợp pháp tại vùng biển nước ngoài là nhiệm vụ cấp bách, thường xuyên, liên tục của cả hệ thống chính trị tại địa phương.
Bên cạnh đó, kiểm điểm trách nhiệm người đứng đầu, xử lý nghiêm theo quy định nếu buông lỏng lãnh đạo, quản lý để xảy ra tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài. Ngoài ra, các đơn vị tập trung triển khai quyết liệt, ngăn chặn, chấm dứt tình trạng tàu cá, ngư dân của tỉnh khai thác hải sản vi phạm vùng biển nước ngoài; phát hiện kịp thời, ngăn chặn từ sớm, từ xa đối với các hành vi, dấu hiệu đưa tàu cá và ngư dân đi khai thác hải sản vi phạm vùng biển nước ngoài.
