Cải cách kiểm tra chuyên ngành hàng hóa nhập khẩu: Phát huy vai trò đầu mối

Quyết định số 38/2021/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ yêu cầu phải thực hiện cải cách toàn diện qui trình kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm hàng hóa nhập khẩu theo hướng cắt giảm và đơn giản hóa thủ tục hành chính, giảm đầu mối thực hiện qui trình kiểm tra, giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp, đẩy nhanh thông quan, mở rộng đối tượng miễn kiểm tra, áp dụng quản lý rủi ro, đơn giản hóa hồ sơ, trình tự…; tạo môi trường, điều kiện cho việc thực hiện xã hội hóa một số thủ tục, công việc liên quan công tác kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm đối với hàng hóa nhập khẩu...

Để triển khai Quyết định số 38/2021/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ vào thực tiễn, Bộ Tài chính đang xây dựng Dự thảo Nghị định của Chính phủ về “cơ chế quản lý, phương thức, trình tự, thủ tục kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm đối với hàng hóa nhập khẩu (Dự thảo Nghị định)”, trong đó đưa ra những qui định cụ thể cải cách toàn diện công tác này.

Theo tinh thần của Dự thảo Nghị định, đại diện Tổng cục Hải quan, cho biết, tới đây khi Nghị định được Chính phủ ban hành, các doanh nghiệp sẽ chỉ phải đăng ký kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm đối với hàng hóa nhập khẩu thông qua cổng thông tin “một cửa quốc gia”. Cơ quan hải quan, sẽ là đầu mối trong thực hiện qui trình này gắn liền với việc thực hiện các thủ tục hải quan. Nhiều thủ tục giấy tờ và đi lại giữa doanh nghiệp với các cơ quan nhà nước, các tổ chức có liên quan, sẽ được cắt giảm, bãi bỏ, thời gian thông quan hàng hóa được đẩy nhanh hơn giúp cho doanh nghiệp giảm được các chi phí tuân thủ hành chính, chi phí lưu kho, lưu bãi.

Hải quan kiểm tra niêm phong vận chuyển hàng hóa xuất nhập khẩu. Ảnh minh họa

Với vai trò đầu mối, cơ quan hải quan sẽ phải nỗ lực rất lớn để thực hiện cải cách kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm hàng hóa nhập khẩu, theo hướng thông thoáng, thuận lợi hơn, nhưng vẫn đảm bảo hiệu quả quản lý nhà nước, không làm mất đi vai trò quản lý chuyên ngành của các Bộ quản lý ngành về vấn đề này. Trong đó, phải triển khai tổ chức lại mô hình kiểm tra theo hướng đơn giản, hiệu quả, phân công rõ trách nhiệm giữa các bộ, ngành quản lý chuyên ngành một cách hợp lý, rõ ràng, minh bạch (các bộ quản lý ngành, lĩnh vực, cơ quan hải quan, các tổ chức đánh giá sự phù hợp được chỉ định có liên quan đến kiểm tra chuyên ngành) theo đúng các qui định của Nghị định khi được Chính phủ ban hành.

Hải quan cũng sẽ phải chủ động thu thập, xây dựng và xử lý cơ sở dữ liệu, chia sẻ thông tin với các bộ, ngành, cơ quan liên quan trong qui trình thực hiện kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm hàng hóa nhập khẩu. Xây dựng phần mềm và quản lý vận hành thông qua “cổng thông tin một cửa quốc gia” đảm bảo đầy đủ các chức năng để phục vụ tốt nhất cho công tác quản lý theo mô hình mới một cách chính xác, tự động tiếp nhận hồ sơ kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm hàng hóa nhập khẩu. Quyết định phương thức kiểm tra (kiểm tra chặt, kiểm tra thông thường, giảm kiểm tra) dựa trên cơ sở thu thập, xử lý các dữ liệu liên quan đến chất lượng, an toàn thực phẩm của doanh nghiệp nhập khẩu đảm bảo chính xác, minh bạch, công khai và chuyển thông tin (hồ sơ điện tử) đến các cơ quan kiểm tra, tổ chức chứng nhận sự phù hợp đã được chỉ định.

Cắt giảm đầu mối kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm hàng hóa nhập khẩu, điều này sẽ giảm tiếp xúc trực tiếp giữa doanh nghiệp với công chức và cơ các quan nhà nước. Thay vào đó, ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại sẽ làm thay đổi phương thức quản lý từ trực tiếp truyền thống sang điện tử hóa, tự động hóa. Điều này, có thể sẽ tác động nhất định đến tâm lý của một số cán bộ, công chức của các bộ, ngành và các đơn vị có liên quan trong công tác này. Tuy nhiên, xét về toàn cục, thì giảm đầu mối nhưng vẫn thực hiện tốt việc kiểm tra, sẽ mang lại lợi ích lớn cho doanh nghiệp, cho xã hội, cho cả các cơ quan nhà nước do tiết kiệm được thời gian, chi phí, nguồn lực, cũng như góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, hạn chế phát sinh tiêu cực.

Bộ Tài chính cho biết, trong quá trình hoàn thiện Dự thảo Nghị định để trình Chính phủ ban hành, sẽ tiếp tục lắng nghe ý kiến đóng góp của các bên liên quan, tiếp thu, đưa ra những qui định cụ thể, rõ ràng, tách bạch vai trò, chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan, đơn vị liên quan trong qui trình kiểm tra, trong đó có vai trò đầu mối của cơ quan hải quan. Các doanh nghiệp nhập khẩu hàng hóa thuộc diện phải kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm, khi thực hiện thủ tục hải quan sẽ gắn với thực hiện thủ tục kiểm tra chuyên ngành theo mô hình mới. Điều này, vừa thuận lợi cho doanh nghiệp, vừa giúp hải quan thực hiện tốt chức năng quản lý về hải quan, đồng thời thực hiện vai trò đầu mối kiểm tra chuyên ngành về chất lượng, an toàn thực phẩm hàng hóa nhập khẩu.