Bước đột phá cho nhà khoa học

Các nhà khoa học có thể hoàn trả từ 40 - 100% kinh phí nếu không cho ra sản phẩm như cam kết

Theo thông tư, nhà nước chỉ đặt hàng ban đầu và tập trung vào nghiệm thu chất lượng kết quả cuối cùng. Cơ chế này sẽ áp dụng những sản phẩm đã có tên cụ thể, chỉ tiêu chất lượng rõ ràng, số lượng quy mô sản phẩm tạo ra và địa chỉ ứng dụng. Sản phẩm nghiên cứu khoa học chỉ được nghiệm thu khi đáp ứng đủ các tiêu chí này. Nhà khoa học có thể lựa chọn một trong hai phương thức khoán chi đến sản phẩm cuối cùng hoặc khoán chi từng phần.

Khoán chi tới sản phẩm cuối cùng áp dụng với các nhiệm vụ được xác định rõ tên sản phẩm cụ thể; chỉ tiêu chất lượng chủ yếu của sản phẩm, đơn vị đo, mức chất lượng hoặc yêu cầu khoa học cần đạt được; số lượng quy mô sản phẩm tạo ra; địa chỉ ứng dụng; có tổng dự toán các khoản chi sửa chữa, mua sắm tài sản, đoàn ra không quá 1 tỷ đồng. Còn khoán chi từng phần được áp dụng đối với các nhiệm vụ không đủ điều kiện khoán chi đến sản phẩm cuối cùng. Trong khoán chi từng phần, cơ bản các nội dung kinh phí được thực hiện khoán chi (tiền công, hội thảo, công tác trong nước…); chỉ không khoán chi với các nội dung mua nguyên nhiên, vật liệu, phụ tùng chưa được ban hành định mức kinh tế kỹ thuật; sửa chữa, mua sắm tài sản cố định, đoàn ra.

Các ý kiến cho rằng, thông tư 27 đã tiếp cận được cơ chế thị trường trong quản lý, đầu tư và sử dụng ngân sách nhà nước trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học, là động lực để các nhà khoa học nghiên cứu tạo ra những sản phẩm có giá trị theo đặt hàng của nhà nước, vẫn đảm bảo các nguyên tắc quản lý tài chính.

TS. Nguyễn Hồng Phương - Viện Vật lý địa cầu đánh giá, thông tư 27 là cuộc cách mạng đối với các nhà nghiên cứu khoa học. Các chủ đề tài, cán bộ tham gia đề tài sẽ được tự do và có môi trường thông thoáng từ đầu đến cuối trong cơ chế mới.

Nếu như cơ chế tài chính trước đây khiến các nhà khoa học mất nhiều thời gian cho việc làm hóa đơn, chứng từ, thì hiện nay, họ chỉ cần nộp kết quả cuối cùng đáp ứng đủ các tiêu chí, yêu cầu của đề tài, toàn bộ dự án sẽ được nghiệm thu. Trước đây, mỗi nhà khoa học được khoán một số tiền và phải nghĩ ra số đề tài để đủ với số tiền được cấp. Như vậy, có những chuyên đề tốn nhiều công sức nhưng có những chuyên đề không làm, vẫn phải nghĩ ra để trang trải tổng kinh phí. “Đây là điều khiến chúng tôi đau đầu và mất nhiều thời gian nhất. Bây giờ, chúng tôi đã thoải mái tập trung làm việc mình yêu thích là làm khoa học.” - TS. Nguyễn Hồng Phương chia sẻ.

Tuy nhiên, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Quân cho rằng: Thuận lợi là vậy nhưng không phải nhà khoa học nào cũng có thể làm được. Vì khi nhận đơn đặt hàng, các nhà khoa học phải định hình được sản phẩm khoa học cuối cùng như thế nào, trong khi nghiên cứu khoa học luôn có tính rủi ro. Thêm vào đó, việc lập dự toán cho công trình nghiên cứu cũng là thách thức với các nhà khoa học. Nếu không hoàn thành công trình, nhà khoa học sẽ phải hoàn trả 40 - 100% kinh phí nhà nước đã cấp phát, nếu cơ quan có trách nhiệm xác định được lỗi chủ quan của nhà khoa học.