“Bóng ma” hạt nhân Chernobyl trở lại ám ảnh cuộc chiến Ukraine

Các nhà máy điện hạt nhân của Ukraine cần điện suốt ngày đêm để duy trì các lò phản ứng. Nhưng nhà máy hạt nhân lớn nhất là Zaporizhzhia do Nga kiểm soát - một lần nữa bị rung chuyển bởi pháo kích vào cuối tuần 19/11 - không thể đảm bảo an toàn chỉ bằng biện pháp này.

Theo Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế, kể từ những tháng đầu của cuộc chiến, địa điểm này - lớn nhất thuộc loại này ở châu Âu - đã bị bắn phá gần như dẫn đến thảm họa. Cả Nga và Ukraine đều đổ lỗi cho nhau.

Nhưng trong khi mối đe dọa leo thang hạt nhân của Nga dưới dạng vũ khí chiến thuật hoặc nhiệt hạch liên tục rình rập cuộc xung đột, nhiều người Ukraine tin rằng Điện Kremlin trước tiên sẽ dàn dựng một thảm họa hạt nhân tại Zaporizhzhia. Tại sao? Bởi vì nó có thể sẽ mang lại cho Nga sự phủ nhận hợp lý, đồng thời nâng cao cuộc chiến vượt ra ngoài hoàn cảnh khó khăn của riêng Ukraine và các công dân của nước này.

Người dân lo ngại lại có những cuộc nói chuyện về mối đe dọa hạt nhân liên quan đến nhà máy hạt nhân Zaporizhzhia. Nhà máy này liên tục bị pháo kích và họ muốn đổ lỗi cho người Ukraine về kiểu pháo kích giả này. Về cơ bản, họ muốn bắt đầu đàm phán ở một cấp độ khác, gạt Ukraine sang một bên và bắt đầu đàm phán với NATO.

Đã hơn 28 năm kể từ khi một lò phản ứng bị vỡ tại nhà máy điện hạt nhân Chernobyl ở miền bắc Ukraine - một tai nạn quá tàn khốc, công việc dọn dẹp tại địa điểm này phải mất hàng thập kỷ để thực hiện. Nằm cách thủ đô chưa đầy 100km, thảm họa tiếp tục phủ bóng đen lên Kiev và người dân nơi đây.

Người dân Ukraine đã có di sản của Chernobyl, họ biết nó hoạt động như thế nào, ảnh hưởng đến môi trường xung quanh và môi trường như thế nào. Có rất nhiều người mắc bệnh ung thư và nó được coi là hậu quả của thảm họa Chernobyl. Vì vậy, nhà máy hạt nhân tại thời điểm này là điểm đe dọa cũng như leo thang xung đột. Và đây không phải là lần đầu tiên nhà máy hạt nhân trong khu vực trở thành tâm điểm chú ý.

Ngày 25/11, sau chuyến thị sát, nhóm thanh sát viên của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế đã kết luận rằng bốn địa điểm nhà máy điện hạt nhân đang hoạt động của Ukraine giờ đây một lần nữa được tiếp cận với lưới điện quốc gia. Đầu tuần này, bốn địa điểm đã mất điện ngoài địa điểm trong bối cảnh Nga tăng cường tấn công nhắm vào cơ sở hạ tầng.

Trong một tuyên bố đưa ra, Tổng giám đốc Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế Rafael Grossi cho biết, kết nối năng lượng bên ngoài với nhà máy hạt nhân Zaporizhzhya đã được thiết lập lại một ngày sau khi bị ngắt. Mặc dù nhà máy lớn nhất châu Âu này vẫn ở chế độ ngừng hoạt động, các chức năng an toàn và an ninh phụ thuộc vào khả năng tiếp cận nguồn điện bên ngoài.

Trước đó, các nhà máy điện hạt nhân ở Zaporizhzhia, Rivne, Nam Ukraine và Khmelnytskyi đã bị ngắt kết nối với lưới điện và "buộc phải dựa vào các máy phát điện diesel khẩn cấp để có điện cần thiết nhằm đảm bảo an toàn và an ninh liên tục”. Điện cũng đã được khôi phục ở Rivne, Nam Ukraine, Khmelnytskyy và Chornobyl. Tuyên bố được đưa ra sau khi Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế kết thúc nhiệm vụ thanh sát về an toàn và an ninh kéo dài một tuần tại địa điểm thứ hai. Nhiệm vụ này sẽ giúp mở đường cho việc nâng cấp và cải tiến các hệ thống an ninh hạt nhân của nhà máy.

Trong khi đó, Rosatom, công ty năng lượng hạt nhân nhà nước của Nga, ủng hộ Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế lập vùng bảo vệ xung quanh nhà máy Zaporizhzhia.