Giải pháp tháo gỡ 6 nút thắt trong đàm phán Nga - Ukraine

Trong một xã luận mới đây trong tạp chí Responsible Statecraft, nhà ngoại giao Anh Ian Proud nhận định, hiện đang có 6 nút thắt “khó chịu” trong tiến trình đàm phán hòa bình để kết thúc chiến sự Nga - Ukraine.

Trong bối cảnh ông /chu-de/donald-trump.topic lên nhậm chức Tổng thống Mỹ vào đầu năm 2025, Trung tướng Keith Kellogg, người được ông bổ nhiệm làm đặc phái viên về vấn đề Nga - Ukraine, sẽ phải đối mặt với những quyết định khó khăn nhưng vô cùng cần thiết để tháo gỡ 6 nút thắt này.

Những nút thắt trong chính sách của Mỹ đối với Nga

Theo ông Proud, nút thắt lớn nhất đến từ việc Mỹ hiện chưa đưa ra chiến lược cụ thể cho nền hòa bình tại Ukraine. Thay vào đó, chính quyền Tổng thống Joe Biden cùng các đồng minh Phương Tây đã phát động hàng loạt lệnh trừng phạt nhằm vào Nga, cũng như liên tục hỗ trợ tài chính và quân sự cho Ukraine.

Chính vì vậy, nhà ngoại giao Anh khẳng định: “Mỹ nên khuyến khích các nhà lãnh đạo Ukraine và châu Âu đoàn kết xung quanh một tầm nhìn thực tế duy nhất cho tương lai của Ukraine. Đánh bại Nga không phải là mục tiêu khả thi, vì Ukraine sẽ không bao giờ có thể thực hiện được điều này. Trọng tâm nên bao gồm việc xây dựng lại một Ukraine mạnh mẽ và thịnh vượng, rồi sau đó sẽ gia nhập EU vào một thời điểm xác định trong tương lai”.

Nút thắt thứ hai đến từ những giải pháp ngoại giao đối với Nga. Được biết, Tướng Kellogg đã từng đăng tải bài xã luận phê bình những chính sách ngoại giao của chính quyền Tổng thống đương nhiệm Joe Biden, cho rằng Mỹ đang không muốn làm việc với Tổng thống Nga Vladimir Putin, mà chỉ muốn “thuyết giảng và cô lập ông ấy”. Trong khi đó, nhà lãnh đạo Nga đã nhiều lần tuyên bố sẵn sàng hợp tác với các nhà lãnh đạo toàn cầu, bao gồm Tổng thống đắc cử Donald Trump, để tìm lời giải cho “bài toán” Ukraine.

Do đó, ông Ian Proud cho rằng, Tướng Kellogg cần khuyến khích các nhà lãnh đạo châu Âu tăng cường các hoạt động ngoại giao và thay đổi cách tiếp cận đối với Nga, qua đó tìm kiếm các giải pháp khả thi cho tất cả các bên.

Nút thắt tiếp theo đến từ các lệnh trừng phạt của Phương Tây. Theo ông Proud, Nga vẫn đang có vị thế kinh tế mạnh hơn Ukraine rất nhiều, nhờ những chính sách tài khóa và tiền tệ hiệu quả. Mặt khác, các lệnh trừng phạt nhằm vào Nga không thay đổi tình hình kinh tế đối với Ukraine.

Theo nhà ngoại giao Anh, đây là một nỗ lực "không đáng kể”. Thay vào đó, ông cho rằng Mỹ nên gỡ bỏ 20.000 lệnh trừng phạt hiện có đến từ các nước Phương Tây, nếu Nga chấp nhận thỏa thuận hòa bình.

Những nút thắt về tương lai của Ukraine

Nút thắt thứ 4 liên quan đến tư cách thành viên NATO của Ukraine. Theo nhà ngoại giao Anh, phía Nga đang quan tâm mật thiết sự hiện diện của NATO ở các nước láng giềng, trong khi đó liên minh quân sự này cũng đang gặp khó khăn trong việc bảo đảm tư cách thành viên cho quốc gia này.

Nhà ngoại giao Anh nhận định: “Tư cách thành viên NATO của Ukraine nên được kiên quyết và quyết liệt loại bỏ khỏi bàn đàm phán, như một phần của thỏa thuận cung cấp bảo đảm an ninh cho Ukraine. Ai cung cấp những bảo đảm an ninh đó sẽ cần phải đàm phán khéo léo, vì Nga sẽ mong đợi những người bảo lãnh bao gồm các quốc gia không thuộc NATO.”

Nhà ngoại giao Anh nói thêm: “Vai trò của Tướng Keith Kellogg là vạch ra một ranh giới cho Mỹ và tiêu diệt ý tưởng này, bất chấp sự phản kháng có phần gay gắt của châu Âu. Ukraine chắc chắn sẽ muốn đảm bảo một sự trao đổi có đi có lại.”

Tương tự, tư cách thành viên Liên minh châu Âu của Ukraine cũng là một nút thắt “khó gỡ”. Trước đó, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã nói rằng, Ukraine có thể mất tới 20 năm để gia nhập EU.

Theo đó, nhà ngoại giao Anh cho rằng, việc để Ukraine gia nhập EU trong thời điểm hiện tại sẽ khiến châu Âu trả “giá đắt” và có khả năng gây thiệt hại cho chính EU và nước láng giềng Ba Lan. Ông nhận định: “EU không đủ khả năng mở rộng dựa trên thỏa thuận hiện tại của mình mà không có những rủi ro chính trị và bất ổn, điều mà hiện đang diễn ra ở Pháp và Đức”.

Nút thắt cuối cùng đến từ Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky. Nhà ngoại giao Anh dẫn kết quả các cuộc thăm dò ý kiến gần đây, cho thấy ông Zelensky có tỷ lệ ủng hộ thấp, và khó có thể thắng cử một khi tình trạng thiết quân luật chấm dứt tại Ukraine. Trong khi đó, mục tiêu nâng tầm vị thế quân sự của ông Zelensky được đánh giá là phi thực tế và đang cản trở tiến trình hòa bình.

Nhà ngoại giao kết luận: “Ông Kellogg cần phải nhận ra rằng, thay vì là một phần của giải pháp hòa bình, ông Zelensky có thể gây ra vấn đề trong việc chấm dứt chiến tranh. Ông Kellogg nên khuyến khích nhà lãnh đạo Ukraine tổ chức một cuộc bầu cử mới.”