Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường: Khai thác khoáng sản phải hướng đến chế biến sâu

Đề nghị làm rõ về công tác khai khoáng, sử dụng và quản lý đất hiếm

Sáng 4/6, Quốc hội tiến hành chất vấn và trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội. Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đặng Quốc Khánh là người trả lời chất vấn đầu tiên.

Nhóm vấn đề chất vấn thuộc lĩnh vực Tài nguyên và Môi trường gồm: Việc quản lý, khai thác, bảo vệ tài nguyên biển quốc gia; tình hình thực hiện chính sách, pháp luật về an ninh nguồn nước; giải pháp phòng, chống tình trạng hạn hán, xâm nhập mặn, thiếu, suy giảm, ô nhiễm nguồn nước; giải pháp nghiên cứu, thăm dò, khai thác, sử dụng nguồn tài nguyên khoáng sản làm vật liệu xây dựng và tài nguyên, khoáng sản quý hiếm.

Mở đầu phiên chất vấn, đại biểu Đặng Bích Ngọc - đoàn Hòa Bình nêu vấn đề, thời gian qua, để giải quyết khó khăn trong khai thác khoáng sản, nhất là vật liệu san lấp các công trình giao thông trọng điểm, Quốc hội đã cho phép áp dụng cơ chế đặc thù để xử lý vấn đề này.

“Để giải quyết căn cơ vướng mắc trên, đề nghị Bộ trưởng cho biết cần luật hóa nội dung này thế nào nhằm đảm bảo yêu cầu quản lý nhà nước, tạo sự thống nhất, chủ động cho chính quyền địa phương tổ chức thực hiện”? - đại biểu nêu.

Đại biểu Trần Kim Yến - đoàn TP. Hồ Chí Minh cho rằng, trong bối cảnh thiếu cát sông để thực hiện các dự án, nhất là các dự án đặc biệt quan trọng thì phương án dùng cát biển để thay thế là một hướng tìm kiếm.

Tuy nhiên, việc thay thế có điều kiện khi mà chưa đáp ứng thì triển khai đại trà sẽ đánh cược với môi trường. “Đề nghị Bộ trưởng cho biết giải pháp trước mắt và lâu dài để có đủ nguyên vật liệu cho các dự án nhưng không làm ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường, đảm bảo được an ninh nguồn nước?” - bà Yến chất vấn.

Trong khi đó, đại biểu Trần Quang Minh - đoàn Quảng Bình đề nghị, Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh làm rõ về công tác khai khoáng, sử dụng và quản lý đất hiếm trong thời gian qua khi đây là vấn đề được các nước quan tâm trong khi ta là nước có tiềm năng lớn?

Cần tính đến chế biến sâu khoáng sản, phục vụ các ngành công nghiệp

Trả lời câu hỏi về vật liệu san lấp, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đặng Quốc Khánh cho biết, với sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng chính phủ, sự đồng lòng của các địa phương nên đến nay đã thực hiện cơ chế đặc thù về việc cấp vật liệu san lấp cho các dự án trọng điểm quốc gia, dự án cao tốc.

Chính phủ cũng ban hành các văn bản hướng dẫn triển khai; đồng thời chỉ đạo và Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành các hướng dẫn về vật liệu xây dựng cho các dự án. Nhờ vậy đến nay, tiến độ của các dự án này đạt yêu cầu đề ra và vượt tiến độ. Thủ tướng đã đi chỉ đạo trực tiếp tại các công trường, các địa phương, quan tâm để giải phóng mặt bằng.

Bộ trưởng khẳng định, cơ chế đặc thù của Quốc hội cho phép đã được triển khai rất hiệu quả. Để luật hóa nội dung này, theo luật hiện hành quy trình cấp mỏ giống như kim loại quý và chưa được phân loại, phân nhóm.

Để xử lý vấn đề này, ông Khánh thông tin, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Chính phủ trình Quốc hội Luật Địa chất và khoáng sản trong đó đã phân loại 4 nhóm khoáng sản. Nhóm 1 là nhóm kim loại quý, nhóm 2 là vật liệu xây dựng cao cấp và chế biến sâu, nhóm 3 là xây dựng thông thường, nhóm 4 là vật liệu đất đá sỏi.

Trong đó, vật liệu đất đá sỏi sẽ được phân cấp cho các địa phương và không phải cấp phép mỏ nữa mà chỉ cần đăng ký, sau đó nộp nghĩa vụ thuế theo quy định.

Về vấn đề sử dụng cát biển, theo ông Đặng Quốc Khánh, việc sử dụng vật liệu xây dựng cát cho các dự án trọng điểm quốc gia, nhất là dự án về đường cao tốc rất khó khăn. Thủ tướng đã chỉ đạo Bộ và các bộ ngành liên quan nghiên cứu để sử dụng cát biển.

Hiện nay, dự án thí điểm của Bộ Giao thông vận tải thực hiện cát biển để sử dụng trong việc tiến hành san lấp và xây dựng đường giao thông. Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng được giao nhiệm vụ đánh giá trữ lượng khu vực để lấy cát biển.

Hiện Bộ đã hoàn thiện xong đề án đánh giá trữ lượng khu vực Sóc Trăng với trữ lượng có thể lấy ngay được 145 triệu m3. Trữ lượng cát biển của chúng ta đang rất lớn và hiện nay đã được sử dụng san lấp và sử dụng trong các khu kinh tế, khu công nghiệp và các dự án ven biển.

Về lo ngại của đại biểu về nguy cơ nhiễm mặn, Bộ trưởng khẳng định, cần đánh giá tác động môi trường, tốt nhất sử dụng ở khu vực đã nhiễm mặn. Tùy theo công trình, dự án, mức độ sẽ được đánh giá tác động, với nguyên tắc không được để ảnh hưởng đến nước mặt. Bộ Xây dựng sẽ có quy trình cụ thể về từng công trình xây dựng.

Trả lời câu hỏi của đại biểu về chiến lược khai thác, chế biến khoáng sản Việt Nam, Bộ trưởng khẳng định, Việt Nam có trữ lượng tương đối lớn, Bộ Tài nguyên và Môi trường đang triển khai Đề án điều tra cơ bản, sau khi hoàn thành sẽ báo cáo Thủ tướng.

Đồng thời khẳng định quan điểm, việc khai thác, chế biến khoáng sản quan trọng, đặc biệt là đất hiếm cần phải tính đến chế biến sâu, chế biến tinh, phục vụ cho các ngành công nghiệp Việt Nam, nhất là công nghiệp chíp bán dẫn, hướng tới xuất khẩu.

Trong quá trình thực hiện cần gắn với tiềm năng lợi thế và các ngành công nghiệp của Việt Nam. Chúng ta đang chuyển giao công nghệ để cố gắng chế biến sâu, phục vụ nhu cầu phát triển đất nước.

Bên cạnh đó, Bộ và các bộ ngành, nhất là các địa phương như Lai Châu, Yên Bái, Lào Cai phải tăng cường công tác quản lý về đất hiếm, tránh việc khai thác, buôn bán trái phép.