Ấn Độ là thị trường không thể thay thế của các sản phẩm hương nhang. Hiện nay, trên cả nước có hơn 100 doanh nghiệp sản xuất hương nhang ở cả ba miền Bắc, Trung, Nam. Tính trung bình, mỗi tháng các doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu khoảng hơn 300 công hàng hương nhang sang thị trường Ấn Độ (kim ngạch xuất khẩu mặt hàng này của Việt Nam sang Ấn Độ năm 2018-2019 là 76,85 triệu USD).
 |
Tuy nhiên Bộ Công Thương Ấn Độ mới đây đã điều chỉnh chính sách nhập khẩu đối với mặt hàng hương nhang và các chế phẩm (mã HS 33074100 và 33074900) từ trạng thái “tự do nhập khẩu” sang “hạn chế nhập khẩu” theo Thông báo 15/2015-2020 ngày 31/8/2019.
Biện pháp yêu cầu giấy phép nhập khẩu được ban hành đột ngột và không thông báo trước ước tính gây thiệt hại nghiêm trọng cho các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt trong thời gian nhu cầu tiêu thụ hương nhang của Ấn Độ lên mức đỉnh điểm trong năm. Theo đó, tháng 9 hàng năm là tháng cao điểm cho hoạt động xuất khẩu hương sang Ấn Độ nhằm phục vụ cho dịp lễ lớn nhất của Ấn Độ trong tháng 10. Các doanh nghiệp của Việt Nam đều tập trung nhân lực, tài chính, nguyên vật liệu để sản xuất hàng.
Là đơn vị đã có hoạt động xuất khẩu hương nhang sang thị trường Ấn Độ 20 năm qua, đại diện của Công ty TNHH Thiết bị Trường Giang cho biết, ngành hương phát triển kéo theo các đơn vị cung cấp nguyên liệu cũng phát triển không ngừng, chuỗi cung ứng nguyên liệu trải dài khắp cả nước tạo ra thu nhập đáng kể cho người dân đặc biệt là những người nông dân thuộc các vùng dân tộc…Tuy nhiên, sản phẩm hương xuất khẩu sang Ấn Độ rất khác với hương truyền thống vì phôi hương được sản xuất từ tăm tre. Vì là mặt hàng đặc thù nên Chính phủ cần yêu cầu phía Ấn Độ ngừng triển khai thông báo số 15 nhằm tạo độ trễ tối thiểu để giúp doanh nghiệp bố trí hàng hóa, người lao động sao cho hợp lý. “Việc áp dụng quy định này ngay lập tức là chưa có tiền lệ trên toàn thế giới, trừ các trường hợp với dịch bệnh. Nếu các cơ quan không vào cuộc mạnh mẽ, nguy cơ ngành nghề hương nhang sẽ bị triệt tiêu và các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này sẽ bị sụp đổ” – đại diện công ty này bày tỏ lo ngại.
Ông Phan Thành Luân, Giám đốc Công ty xuất nhập khẩu Liên Thành cho hay, sản phẩm hương nhang xuất khẩu sang Ấn Độ có đặc tính kỹ thuật đặc thù chiều dài từ 20 đến 23 cm, trong khi các thị trường khác thì dòng sản phẩm này lại từ 28 đến 38 cm. Máy móc thiết bị mà công ty đầu tư cũng phải tương thích với việc sản xuất dòng sản phẩm này. Do đó, nếu doanh nghiệp không thể xuất khẩu những sản phẩm đã sản xuất sang thị trường Ấn Độ thì khó có thể xuất khẩu sang thị trường khác. Hơn thế nữa, những người lao động cao tuổi và những người yếu thế trong xã hội rất yếu thế trong việc tìm công việc mới thay thế vì ngành này sử dụng số lượng nhân công lớn.
Bà Nguyễn Thị Thu Trang, Giám đốc Trung tâm WTO và hội nhập cho biết, từ góc độ Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) và các cam kết quốc tế với phía Ấn Độ, có nhiều dấu hiệu cho thấy biện pháp cấp phép nhập khẩu này của Ấn Độ vi phạm các nghĩa vụ của nước này trong các thỏa thuận liên quan.
Pháp luật của Ấn Độ không có bất cứ văn bản nào đề cập tới sản phẩm hương nhang, trong các quy định của WTO cũng vậy. Do đó, Ấn Độ phải tuân thủ những quy định bắt buộc của WTO, nếu áp dụng các biện pháp quy định nhập khẩu thì phải sau 21 ngày sau khi ban hành, quy định mới có thể có hiệu lực. Thậm chí, theo bà Nguyễn Thị Thu Trang, chính các nhà nhập khẩu Ấn Độ lại là người có phản ứng đầu tiên với quy định này của Chính phủ nước họ.
Trước những băn khoăn, lo lắng của doanh nghiệp, ông Trần Thanh Hải, Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho biết nếu so với tổng kim ngạch xuất khẩu chung của cả nước thì mặt hàng hương nhang là rất nhỏ, nhưng lại mang ý nghĩa lớn đối với sự phát triển kinh tế. Bởi đây là lĩnh vực giải quyết việc làm cho đông đảo người dân lao động ở nông thôn và còn là ngành sản xuất tận dụng các nguyên vật liệu là phế phẩm của các ngành khác, góp phần giảm thiểu và hạn chế tình trạng ô nhiễm môi trường nông thôn. Theo đó, ông Trần Thanh Hải khẳng định, Bộ Công Thương sẽ quyết liệt hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam tháo gỡ khó khăn.
Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện nay, các doanh nghiệp cần phải biết tập hợp và kết nối với nhau, thành lập hiệp hội gồm các doanh nghiệp, hộ kinh doanh và người lao động trong lĩnh vực này để chia sẻ thông tin, tạo tiếng nói chung nâng tầm hoạt động của hiệp hội trở nên chuyên nghiệp hơn.
Ông Trần Thanh Hải cũng bày tỏ mong muốn các doanh nghiệp cần tự nâng cao năng lực cạnh tranh, sản xuất chuyên nghiệp hơn, đa dạng hóa sản phẩm, đa dạng hóa thị trường.
Trước đó, Bộ Công Thương cũng đã làm việc với đại điện của Đại sứ quán Ấn Độ tại Hà Nội, đề nghị Đại sứ quán Ấn Độ cần sớm báo cáo Chính phủ Ấn Độ về những tác động tiêu cực đối với các doanh nghiệp, người lao động Việt Nam, nhà nhập khẩu Ấn Độ từ việc điều chỉnh chính sách một cách đột ngột và không thông báo trước.
Bộ Công Thương đã đề nghị Đại sứ quán Ấn Độ tích cực hỗ trợ giải quyết vấn đề thông qua việc ngay lập tức trao đổi với các cơ quan chức năng Ấn Độ mà trước hết là Bộ Công Thương và Bộ Ngoại giao Ấn Độ, báo cáo Chính phủ Ấn Độ về những tác động tiêu cực đối với các doanh nghiệp và người lao động Việt Nam, các nhà nhập khẩu Ấn Độ từ việc điều chỉnh chính sách nhập khẩu hương nhang của phía Ấn Độ một cách đột ngột và không thông báo trước.
Ngài Rajesh Uike, Phó Đại sứ Ấ Độ tại Việt Nam cho biết, Đại sứ quán Ấn Độ sẽ làm việc ngay với các cơ quan chức năng của Ấn Độ để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp hai bên và sớm phản hồi với Bộ Công Thương. Đồng thời khẳng định luôn mong muốn xây dựng quan hệ thương mại tốt đẹp giữa hai nước.
