Xuất khẩu thủy sản sang Nga: Chưa tận dụng được cơ hội từ FTA

Theo cam kết trong FTA Việt Nam - EAEU, thủy sản Việt Nam xuất khẩu (XK) sang khu vực này sẽ được giảm 100% thuế, trong đó 95% dòng thuế được xóa bỏ hoàn toàn với lộ trình 10 năm; 75% dòng thuế được xóa bỏ ngay sau khi Hiệp định có hiệu lực. Tuy nhiên, XK tôm Việt Nam sang Nga chưa tận dụng được lợi thế này. Từ thời điểm FTA Việt Nam - EAEU có hiệu lực đến nay, XK tôm Việt Nam sang thị trường này liên tục giảm. Năm 2016, XK tôm sang Nga đạt 20,3 triệu USD, năm 2017 giảm xuống 18,2 triệu USDvà giảm còn 15,2 triệu USDnăm 2018.

Hiệp hội Chế biến và XK Thủy sản Việt Nam (Vasep) cho biết, trong thời gian qua, các DN XK tôm Việt Nam vẫn tập trung khai thác những thị trường truyền thống hấp dẫn như Mỹ và EU, chưa quan tâm, mặn mà với thị trường Nga. Bên cạnh đó, giá XK tôm từ Việt Nam sang Nga khá cao so với các đối thủ cạnh tranh khác trên thị trường như Ấn Độ, Trung Quốc, Ecuador… nên chưa hấp dẫn được các nhà NK của Nga.

Đối với cá tra và ba sa, Việt Nam là thị trường nguồn cung cá thịt trắng lớn thứ 2 tại Nga (sau Trung Quốc). Trong đó, 100% sản phẩm cá tra, basa nhập khẩu (NK) của Nga từ Việt Nam và chủ yếu dưới dạng cá tra, basa phile đông lạnh.

Theo Vasep, Nga là thị trường XK khó dự đoán do tính dao động thất thường về hoạt động NK. Trong 10 năm qua, từ 2011-2019, giá trị XK cá tra, basa sang thị trường Nga không ổn định và có xu hướng giảm dần. Ba tháng đầu năm 2019, tổng giá trị XK cá tra sang thị trường Nga đạt 4,88 triệu USD, giảm 12,6% so với cùng kỳ năm 2018.

Hiện nay, Trung Quốc với thế mạnh cá rô phi, Việt Nam với sản phẩm cá tra, basa và Argentina với cá hake. Ba sản phẩm cá thịt trắng này đang cạnh tranh mạnh mẽ trên thị trường Nga. Nhưng xét theo lịch sử thương mại, thị trường Nga vẫn dành nhiều ưu ái hơn cho sản phẩm cá rô phi của Trung Quốc. Do đó, các DN XK cá tra Việt Nam hiện vẫn chưa dành nhiều tâm sức để gia tăng xuất sang thị trường này.

Có một tín hiệu khác đang diễn ra trong bức tranh XK tôm 3 tháng đầu năm, XK tôm Việt Nam sang Nga đảo chiều với kim ngạch đạt 1,9 triệu USD, tăng 109% so với cùng kỳ năm 2018. Đây là tin tốt cho ngành tôm trong khi XK sang các thị trường chính sụt giảm.

Trong bối cảnh FTA Việt Nam-EAEU đã có hiệu lực và tạo ra những ưu đãi cho XK tôm Việt Nam sang Nga, trong khi các đối thủ cạnh tranh trên thị trường Nga chưa có FTA với EAEU, Vasep khuyến nghị, các DN XK tôm Việt Nam cần tìm kiếm và phát triển nguồn nguyên liệu trong nước để đáp ứng được các quy tắc xuất xứ, đồng thời nâng cao sức cạnh tranh của DN và sản phẩm đáp ứng được tiêu chuẩn chất lượng và kỹ thuật của thị trường Nga.