Vận hành sàn giao dịch trái phiếu DN riêng lẻ: Bước tiến lớn trong minh bạch thị trường trái phiếu DN

Trong bối cảnh thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát triển nhanh và mạnh song cũng đã bộc lộ nhiều hạn chế thì việc tổ chức thị trường giao dịch trái phiếu doanh nghiệp thứ cấp tại Sở Giao dịch chứng khoán là một trong những nhiệm vụ quan trọng nhằm đảm bảo thúc đẩy thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát triển bền vững, công khai, minh bạch.

Tín hiệu tốt cho thị trường

Hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ (TPDNRL) đã chính thức được đưa vào vận hành và bắt đầu phiên giao dịch đầu tiên vào ngày 19/7/2023. Để có được dấu mốc quan trọng này, trước đó, Bộ Tài chính đã giao cho Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN), Sở Giao dịch Chứng khoán (SGDCK), Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam (VSD) triển khai xây dựng cơ chế chính sách, hệ thống quy chế, quy định, chuẩn bị hạ tầng công nghệ, xây dựng hệ thống giao dịch, hệ thống thanh toán giao dịch TPDNRL theo quy định tại Nghị định số 65/2022/NĐ-CP. Hiện hệ thống chính sách gồm các quy chế, quy định về hoạt động đăng ký, lưu ký, thanh toán giao dịch và tổ chức thị trường giao dịch TPDNRL tại thị trường trong nước đã được ban hành và phổ biến tới các thành viên thị trường.

Trong đó, quy chế giao dịch TPDNRL được xem là một cơ sở để quản lý, giám sát, đảm bảo các DN có trái phiếu giao dịch trên hệ thống phải hoạt động công khai, minh bạch, từ đó góp phần minh bạch hóa nền kinh tế; đảm bảo và phát huy quyền tự chủ của DN huy động vốn trên thị trường, giảm gánh nặng trong việc dùng vốn ngắn hạn cho vay dài hạn của hệ thống ngân hàng hiện nay.

Theo dự kiến của Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX), sẽ có hơn 1.600 mã TPDNRL được đưa vào giao dịch sau khi khai trương hệ thống. Trong thời hạn 3 tháng kể từ khi hệ thống chính thức vận hành, trái phiếu phát hành theo quy định tại Nghị định 65/2022/NĐ-CP và Nghị định số 153/2020/NĐ-CP và còn dư nợ phải thực hiện đăng ký, lưu ký và đăng ký giao dịch.

Tại thời điểm mở cửa, thị trường có 19 mã TPDNRL được chấp thuận đăng ký giao dịch và đưa vào giao dịch ngay từ phiên đầu tiên. Và ngay trong phiên giao dịch đầu tiên của sàn giao dịch TPDNRL, 4 mã trái phiếu được giao dịch với tổng số 39 lệnh. Tổng khối lượng giao dịch toàn thị trường đạt 5.052.249 trái phiếu với tổng giá trị giao dịch đạt 1.781,34 tỉ đồng.

Đánh giá về sự kiện này, ông Phan Quốc Huỳnh, Phó Chủ tịch thường trực Hiệp hội Kinh doanh chứng khoán Việt Nam (VASB) cho rằng, trong thời gian vừa qua, thị trường TPDN có nhiều vấn đề trong huy động, sử dụng nguồn vốn và đã được chấn chỉnh. Để tạo điều kiện cho DN trong huy động vốn thông qua phát hành trái phiếu, với sự quyết tâm lớn của Chính phủ và của Bộ Tài chính, của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, thị trường TPDNRL đã chính thức được khai trương . Đây là một tín hiệu tốt cho thị trường nhằm thúc đẩy sự phát triển của thị trường TPDNRL và tạo điều kiện cho các nhà đầu tư tham gia vào thị trường này. Đây cũng là một sản phẩm mới cho thị trường chứng khoán Việt Nam.

Tăng cường quản lý, giám sát

Theo đánh giá, chỉ trong thời gian ngắn, khuôn khổ pháp luật, quy chế, quy trình của hệ thống đã được hoàn thiện. Hệ thống kĩ thuật của VSD, HNX và ngân hàng thanh toán cũng đã được xây dựng, kiểm thử thành công với các thành viên và sẵn sàng đưa vào vận hành.

Bên cạnh đó, các cơ chế xử lý nghiệp vụ phối hợp với các đối tác, ngân hàng thanh toán và SGDCK trong các tình huống cũng đã được VSD tính đến, đảm bảo các cơ chế thanh toán giao dịch được thông suốt, không xảy ra gián đoạn, ảnh hưởng đến quyền lợi nhà đầu tư.

“Sự ra đời của hệ thống giao dịch TPDNRL được kỳ vọng sẽ giúp tăng cường tính minh bạch, nâng cao thanh khoản cho thị trường, giúp cơ quan quản lý, thành viên thị trường, công chúng đầu tư có thêm thông tin về thị trường TPDNRL từ sơ cấp đến thứ cấp, đồng thời nâng cao tính tự chịu trách nhiệm của nhà đầu tư trong hoạt động mua bán trái phiếu, tăng cường hiệu quả quản lý, giám sát của cơ quan nhà nước đối với việc tuân thủ các quy định pháp luật về giao dịch TPDNRL”, bà Vũ Thị Chân Phương, Chủ tịch UBCKNN nhấn mạnh.

Ông Nguyễn Quang Thuân, Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc Công ty cổ phần FiinGroup cũng nhấn mạnh, việc minh bạch thông tin là cơ sở quan trọng để khôi phục niềm tin và nguyên tắc tự chịu trách nhiệm của nhà đầu tư khi họ quyết định mua trái phiếu. “Việc hình thành và ra mắt hệ thống đăng ký và lưu ký TPDNRL trên HNX vào ngày 19/7 sẽ là bước tiến lớn cho việc minh bạch thị trường này và góp phần giải quyết vấn đề minh bạch thông tin, nhất là các trái phiếu được sở hữu bởi nhiều nhà đầu tư cá nhân”, ông Nguyễn Quang Thuân đánh giá.

Trước đó, tại hội nghị phổ biến các quy chế, quy định về hoạt động đăng ký, lưu ký, thanh toán giao dịch và tổ chức thị trường giao dịch TPDN chào bán riêng lẻ tại thị trường trong nước được tổ chức ngày 11/7/2023, ông Phạm Hồng Sơn, Phó chủ tịch UBCKNN cho biết đây là hệ thống mới mang nét rất riêng của Việt Nam, được xây dựng trong bối cảnh thị trường TPDN trải qua nhiều biến động lớn.

Để hoạt động của thị trường được hiệu quả, ông Phạm Hồng Sơn lưu ý các vấn đề quan trọng, trong đó có vai trò và trách nhiệm của các công ty chứng khoán trong việc tuân thủ đúng quy định của pháp luật, nhất là việc xác định tư cách nhà đầu tư chuyên nghiệp. Cùng với đó là trách nhiệm của nhà đầu tư trong việc nắm bắt và tìm hiểu thông tin về doanh nghiệp phát hành trái phiếu trước khi đầu tư, việc tăng cường công tác giám sát của SGDCK đối với hoạt động giao dịch TPDNRL cũng như trách nhiệm của các đơn vị là SGDCK, VSD trong việc tuyên truyền để thị trường hiểu đúng về mục đích, ý nghĩa của việc tổ chức thị trường giao dịch TPDNRL, theo đó việc đưa trái phiếu lên giao dịch tại thị trường này không có nghĩa đảm bảo nghĩa vụ thanh toán lãi và gốc cho DN mà đây là trách nhiệm của tổ chức phát hành trước nhà đầu tư.