Toàn cảnh Diễn đàn Bộ Công Thương chống lãng phí, khơi thông nguồn lực

Chủ động lan toả chủ trương của Đảng và thông điệp của Tổng Bí thư Tô Lâm

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh coi tham nhũng, lãng phí là một thứ “giặc nội xâm” cần phải loại bỏ, ngăn chặn. Đặc biệt, Người luôn luôn nhắc nhở cán bộ, đảng viên, và nhân dân phải ra sức thực hành tiết kiệm, chống lãng phí bởi vì lãng phí còn nguy hiểm hơn cả tham nhũng.

Đối với ngành Công Thương, tại Đại hội Chiến sĩ thi đua ngành Thương nghiệp lần thứ nhất ngày 31/5- 5/6/1956, Người cũng căn dặn cán bộ của ngành “phải tích cực chống lãng phí, tham ô, vì những sai lầm đó có hại cho Nhà nước, cho Nhân dân và có hại trực tiếp cho cán bộ, nhân viên; phải thực hành tiết kiệm; quản lý tốt của công; quản lý chặt chẽ thị trường...

Thực hiện tư tưởng của Người, trong những năm qua, Đảng, Nhà nước đã ban hành nhiều Nghị quyết, Chỉ thị về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí và thực hiện, cụ thể hoá những quan điểm này bằng các pháp lệnh, Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. Nhờ sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội, công tác tiết kiệm, chống lãng phí đã đạt được nhiều kết quả tích cực, góp phần tiết kiệm nguồn lực cho phát triển kinh tế - xã hội, góp phần nâng cao đời sống vật chất tinh thần của nhân dân.

Gần đây, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh, bên cạnh những kết quả đạt được, lãng phí còn diễn ra phổ biến, dưới nhiều dạng thức khác nhau, đã và đang gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng. Trong đó, gây suy giảm nguồn lực con người, nguồn lực tài chính, giảm hiệu quả sản xuất, tăng gánh nặng chi phí, gây cạn kiệt tài nguyên, gia tăng khoảng cách giàu nghèo. Hơn thế, lãng phí còn gây suy giảm lòng tin của người dân với Đảng, Nhà nước, tạo rào cản vô hình trong phát triển kinh tế - xã hội, bỏ lỡ thời cơ phát triển của đất nước.

Với vai trò một bộ kinh tế đa ngành, nắm giữ nhiều lĩnh vực quan trong của đất nước, hoà cùng với tinh thần chung của cả hệ thống chính trị, nhiều năm qua, Ban Cán sự Đảng, lãnh đạo và các công chức, viên chức của Bộ Công Thương không chỉ bám sát và tuân thủ những chỉ đạo của Trung ương về phát triển kinh tế ngành mà còn nhận thức sâu sắc về quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; đường lối chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước về công tác tiết kiệm, phòng chống lãng phí. Đồng thời, coi đây là nhiệm vụ thường xuyên, liên tục và có ý nghĩa hết sức quan trọng của ngành để nâng cao hiệu lực, hiệu quả chỉ đạo, điều hành, góp phần tạo nguồn lực cho phát triển kinh tế - xã hội.

Không chỉ thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong nội bộ; hoàn thiện thể chế, sắp xếp tinh gọn bộ máy, nâng cao chất lượng quản lý; chỉ đạo, tháo gỡ khó khăn, đề xuất các giải pháp cho các doanh nghiệp trong ngành Công Thương và toàn xã hội tăng cường tiết kiệm năng lượng; tiết kiệm nguyên, nhiên vật liệu sản xuất; tiết kiệm, chống lãng phí trong tiêu dùng… Bộ Công Thương còn chủ động quán triệt, lan toả các quan điểm, Nghị quyết, chỉ đạo của Đảng, đồng thời thực hiện chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm về triển khai ngay các công tác trọng tâm, đột phá về phòng, chống lãng phí, tạo dấu ấn lan tỏa trong toàn xã hội; tập trung tuyên truyền sâu rộng, nâng cao ý thức, trách nhiệm của cán bộ, đảng viên và người lao động trong ngành nói riêng và toàn xã hội nói chung về chống lãng phí thông qua các chương trình truyền thông lồng ghép và chuyên đề.

Với mong muốn tạo diễn đàn nhằm trao đổi, thảo luận, lắng nghe trên tinh thần cầu thị để tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong thời gian tới, ngày 23/12/2024, Bộ Công Thương đã tiên phong tổ chức Diễn đàn với chủ đề “Bộ Công Thương: Chống lãng phí, khơi thông nguồn lưc phát triển” gồm 2 nội dung: "Chủ nghĩa Mác - Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh và Thông điệp của Tổng Bí thư về chống lãng phí" và "Ngành Công Thương chống lãng phí và tháo gỡ điểm nghẽn để đột phá trong kỷ nguyên mới".

Sự kiện đã được đón tiếp sự hiện diện của nhiều đại biểu đến từ các bộ, ban, ngành trung ương, địa phương như: PGS.TS Lê Hải Bình, Ủy viên dự khuyết Trung ương Đảng - Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản, TS. Phan Đức Hiếu - Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội; TS. Nguyễn Xuân Trường - Vụ trưởng Vụ Địa phương I - Ban Nội chính Trung ương; ông Nguyễn Hữu Sơn - Phó Cục trưởng Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu; PGS.TS. Trần Đình Thiên - chuyên gia kinh tế… và các chuyên gia, Tập đoàn, doanh nghiệp, cơ quan báo chí và những người quan tâm.

Một diễn đàn đầy ý nghĩa

Chia sẻ tại Diễn đàn, PGS.TS. Lê Hải Bình - Ủy viên dự khuyết Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản đã phân tích những hiệu quả của tiết kiệm và tác hại vô cùng to lớn của lãng phí. Nó được minh chứng qua sự “hưng thịnh – suy vong” của các triều đại trong lịch sử; là sự phát triển bứt tốc của nhiều quốc gia trên thế giới khi tăng cường tiết kiệm, chống lãng phí, nắm bắt cơ hội, khơi thông nguồn lực…

Ông cũng dẫn chứng và nhấn mạnh thêm quan điểm của lãnh tụ V.I. Lênin, của Chủ tịch Hồ Chí Minh về tiết kiệm, chống lãng phí – nguyên tắc căn bản trong quản lý, gia tăng nguồn lực để phát triển của nhiều nước trên thế giới. Và quan điểm này vẫn còn vẹn nguyên giá trị và hết sức cần thiết trong bối cảnh thế giới đang thay đổi, chịu tác động của cuộc cách mạng khoa học công nghệ; cơ hội đan xen thách thức cả về an ninh.

PGS.TS. Lê Hải Bình nhấn mạnh, các quốc gia đều thực hành việc chống lãng phí dựa trên một số yếu tố mang tính căn bản. Đó là một hành lang pháp lý chặt chẽ kết hợp với công nghệ hiện đại trong quản trị nguồn lực, từ giáo dục và nâng cao ý thức người dân cùng với quyết tâm mạnh mẽ của chính phủ. Các quốc gia phát triển đã chứng minh rằng phòng chống lãng phí không chỉ là mục tiêu kinh tế mà còn là trách nhiệm xã hội. Chống lãng phí không chỉ là vấn đề kỹ thuật mà còn là sự thay đổi trong văn hóa, quan niệm và nhận thức.

Theo PGS. TS. Lê Hải Bình, bài viết của Tổng Bí thư Tô Lâm về “Chống lãng phí” là một thông điệp mạnh mẽ, mang tính thức tỉnh sâu sắc, kêu gọi đảng viên, cán bộ, nhân dân xem xét lại cách thức sử dụng và quản lý các nguồn lực trong toàn xã hội. Tổng Bí thư cũng chỉ đạo cả hệ thống chính trị và từng người dân cần có ý thức tránh xa lãng phí, không chỉ vì lợi ích quốc gia, lợi ích của bản thân, gia đình, xã hội mà còn vì trách nhiệm với thế hệ tương lai.

"Chính vì vậy, chống lãng phí gắn với phòng chống tham nhũng, tiêu cực và tinh gọn bộ máy hiệu lực, hiệu quả là chủ trương, quyết sách và quyết tâm mạnh mẽ của Đảng, Nhà nước nhằm quy tụ, tăng cường nguồn lực để bứt tốc, bứt phá mạnh mẽ trong kỷ nguyên mới" - PGS.TS. Lê Hải Bình khẳng định.

Với ý nghĩa đó, PGS.TS. Lê Hải Bình nhấn mạnh thêm, việc tổ chức Diễn đàn "Bộ Công Thương: Chống lãng phí, khơi thông nguồn lực phát triển" hôm nay thực sự có ý nghĩa to lớn không chỉ về mặt lý luận mà còn có giá trị tuyên truyền, lan toả về chống lãng phí.

"Trong các ngành, lĩnh vực của Bộ Công Thương, nếu thực hiệt tốt, hiệu quả các giải pháp, nhiệm vụ mà Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ ra về chống lãng phí, thực hành tiết kiệm sẽ đóng góp vô cùng to lớn cho đất nước"- PGS.TS. Lê Hải Bình nói.

Thành quả tiết kiệm, chống lãng phí từ ngành Công Thương

Phát biểu tại Diễn đàn, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho biết, thực hiện các Nghị quyết của Trung ương, Chính phủ, hàng năm, Bộ Công Thương đều ban hành và triển khai thực hiện hiệu quả Chương trình thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. Trong đó chỉ đạo các đơn vị trong bộ, doanh nghiệp trong ngành quán triệt và triển khai thực hiện, đồng thời đẩy mạnh truyền thông nâng cao ý thức của cán bộ, công chức, viên chức người lao động trong công tác tiết kiệm, phòng chống lãng phí.

Báo cáo của Bộ Công Thương cho thấy, công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, được Ban cán sự Đảng, lãnh đạo Bộ quan tâm chỉ đạo thông qua hàng chục Quyết định, Chỉ thị, các văn bản và chương trình mỗi năm. Các đơn vị trực thuộc bộ và các doanh nghiệp nhà nước nắm giữ trên 50% vốn do Bộ Công Thương là đại diện chủ sở hữu đã vào cuộc triển khai tích cực. Từ quản lý chặt chẽ nguồn chi ngân sách, chi đầu tư công; đẩy mạnh tiết kiệm các loại chi…đến tiết kiệm năng lượng, nguyên vật liệu sản xuất…

Bên cạnh đó, đẩy mạnh việc rà soát, xây dựng văn bản pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; hướng dẫn, kiểm tra, kiểm soát; đẩy mạnh cải cách hành chính, nhất là thủ tục hành chính tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp,, người dân..; sắp xếp, sử dụng cán bộ hiệu quả, khoa học hợp lý…Nhờ đó đã tiết kiệm hàng chục, hàng trăm tỷ đồng mỗi năm.

Đặc biệt, năm 2024, dưới sự chỉ đạo sát sao, quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, sự phối hợp kịp thời, hiệu quả của các Bộ, Ban, Ngành, cơ quan Trung ương và các địa phương, ngành Công Thương đã chủ động, tích cực triển khai thực hiện đồng bộ, quyết liệt, hiệu quả các giải pháp theo chức năng, nhiệm vụ được giao và đã đạt nhiều kết quả tích cực, toàn diện trên các mặt công tác.

Nổi bật như, đã tạo được sự đột phá trong công tác xây dựng và hoàn thiện thể chế, chính sách với hàng loạt Luật, Nghị định, Thông tư được sửa đổi, bổ sung và ban hành mới, đặc biệt trong lĩnh vực năng lượng và công nghiệp; tái khởi động Chương trình phát triển điện hạt nhân; tháo gỡ khó khăn cho các dự án năng lượng tái tạo; tách A0 ra khỏi EVN để đổi mới vận hành hệ thống điện và thị trường điện quốc gia; giải quyết nhiều dự án tồn đọng của ngành, giúp khai thông các điểm nghẽn, tránh lãng phí nguồn lực xã hội. Đồng thời mở ra cơ hội huy động các nguồn lực đầu tư của xã hội.

“Năm 2024, Bộ cũng đã chủ động, quyết liệt “tinh, gọn, mạnh” bộ máy theo tinh thần tổng kết Nghị quyết 18, đề xuất tinh giản gần 18% số đầu mối đơn vị thuộc Bộ và tinh gọn mạnh bộ máy hoạt động từ bên trong” - Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân nêu rõ và cho rằng, khi làm tốt nhiệm vụ tiết kiệm, chống lãng phí sẽ là chìa khoá khơi thông nguồn lực cho phát triển kinh tế đất nước.

Hiệu quả tiết kiệm, chống lãng phí từ các công trình trọng điểm

Là Tập đoàn nhà nước thuộc lĩnh vực quản lý ngành của Bộ Công Thương, chỉ trong thời gian hơn 7 tháng, dự án đường dây 500kV mạch 3 Quảng Trạch - Phố Nối dài hơn 500 km, đi qua 9 tỉnh, với khối lượng công việc khổng lồ đã hoàn thành, tạo nên một kỳ tích mới không chỉ của ngành, mà còn của đất nước; Dự án cũng được Tổng Bí thư Tô Lâm lấy làm hình mẫu trong việc triển khai các công trình trọng điểm quốc gia.

Ông Phạm Lê Phú - Tổng giám đốc Tổng công ty Truyền tải điện Quốc gia (EVNNPT) - cho biết, nếu như đường dây 500kV mạch 1 phải mất 2 năm, mạch 2 dài hơn 700km mất gần 3 năm, đường dây 500kV Vĩnh Tân – Vân Phong dài hơn 100km cũng mất 1,5 năm thì đường dây mạch 3 chỉ mất gần 7 tháng.

Do đó, việc đẩy nhanh tiến độ các dự án đường dây 500kV mạch 3 đã mang lại nhiều hiệu quả và kết quả rõ rệt, đặc biệt là trong việc tiết kiệm, chống lãng phí nguồn điện và tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên.

Cụ thể, việc đẩy nhanh tiến độ đường dây 500kV mạch 3 giúp phân bổ lại tải giữa các tuyến, giảm tình trạng quá tải, giảm tổn thất điện năng và nâng cao hiệu quả truyền tải. Giúp tăng kết nối, huy động các nguồn điện năng lượng tái tạo, giảm lãng phí nguồn điện này. Đồng thời giúp giảm sự phụ thuộc vào các nguồn phát điện đắt đỏ như điện than, dầu; giảm chi phí hệ thống…góp phần giảm ô nhiễm môi trường, ứng phó với biển đổi khí hậu; giúp doanh nghiệp nâng cao sức cạnh tranh; hiện thực hoá mục tiêu cam kết phát thải ròng và phát triển bền vững của quốc gia”.

Kết quả trên cũng là nhờ sự chỉ đạo quyết liệt của Thủ tướng Chính phủ/Bộ Công Thương, sự tạo điều kiện giúp đỡ của các bộ, ngành, chính quyền các địa phương, sự cố gắng, nỗ lực của EVN/EVNNPT và các nhà thầu. Nó còn là minh chức cho tinh thần chung sức đồng lòng, phát huy khối đại đoàn kết dân tộc, sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị.

Đánh giá về đường dây 500kV mạch 3, các diễn giả tại diễn đàn đều cho rằng, sự thành công của nó cho thấy tư duy mới trong thực hiện các dự án đầu tư cũng như nhiều việc khác của đất nước và xã hội.

Nhận diện chống lãng phí

TS. Nguyễn Xuân Trường, Vụ trưởng Vụ Địa phương I, Ban Nội chính Trung ương cho biết, theo Khoản 2, Điều 3, Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí năm 2013: “Lãng phí là việc quản lý, sử dụng vốn, tài sản, lao động, thời gian lao động và tài nguyên không hiệu quả. Đối với lĩnh vực đã có định mức, tiêu chuẩn, chế độ do cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành thì lãng phí là việc quản lý, sử dụng ngân sách nhà nước, vốn nhà nước, tài sản nhà nước, lao động, thời gian lao động trong khu vực nhà nước và tài nguyên vượt định mức, tiêu chuẩn, chế độ hoặc không đạt mục tiêu đã định”.

Quá trình lãnh đạo sự nghiệp cách mạng của dân tộc Việt Nam, Đảng Cộng sản Việt Nam đã luôn thẳng thắn nhận diện, xác định tham nhũng, lãng phí, quan liêu trong một bộ phận cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức gây thiệt hại nghiêm trọng đến nguồn lực công; xâm hại hoạt động đúng đắn của bộ máy Đảng, Nhà nước, các tổ chức trong hệ thống chính trị và doanh nghiệp, tổ chức khu vực ngoài nhà nước; làm sai lệch công lý, công bằng xã hội; cản trở nỗ lực giảm ngèo và phát triển đất nước, xã hội; làm suy giảm niềm tin, đe dọa sự tồn vong của Đảng và chế độ. Nghị quyết số 04-NQ/TW ngày 21/8/2006, Hội nghị lần thứ ba Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa X) về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí” đã nêu rõ: “Tham nhũng, lãng phí vẫn diễn ra nghiêm trọng ở nhiều ngành, nhiều cấp, nhiều lĩnh vực với phạm vi rộng, tính chất phức tạp, gây hậu quả xấu về nhiều mặt, làm giảm sút lòng tin của nhân dân, là một trong những nguy cơ lớn đe dọa sự tồn vong của Đảng và chế độ ta”.

Đại hội IX của Đảng xác định: “Đấu tranh chống tham nhũng phải gắn với đấu tranh chống buôn lậu, lãng phí, quan liêu”. Đại hội XII của Đảng khẳng định: “Kiên quyết đấu tranh chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí, chủ nghĩa cá nhân, lối sống cơ hội thực dụng, bè phái, “lợi ích nhóm”, nói không đi đôi với làm”. Đại hội XIII của Đảng nhấn mạnh “tiếp tục đẩy mạnh phòng chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, “lợi ích nhóm”, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ”.

Trước những tồn tại trong công tác phòng chống lãng phí, Tổng Bí thư Tô Lâm cũng đã nhấn mạnh: “Trước yêu cầu tăng cường nguồn lực, khơi dậy sức dân đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới dưới sự lãnh đạo của Đảng, công tác phòng, chống lãng phí đang đứng trước những yêu cầu, nhiệm vụ mới rất khẩn trương, cấp bách”.

Theo TS. Nguyễn Xuân Trường một số dạng thức của lãng phí đang nổi lên gay gắt hiện nay là: “Chất lượng xây dựng, hoàn thiện pháp luật chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn dẫn đến khó khăn, cản trở việc thực thi, gây thất thoát, lãng phí các nguồn lực. Lãng phí thời gian, công sức của doanh nghiệp, cá nhân khi thủ tục hành chính rườm rà, dịch vụ công trực tuyến chưa thuận tiện và thông suốt. Lãng phí cơ hội phát triển của địa phương, của đất nước do bộ máy nhà nước có nơi, có lúc hoạt động chưa hiệu quả, một bộ phận cán bộ thiếu năng lực, né tránh, đùn đẩy công việc, sợ trách nhiệm; do chất lượng, năng suất lao động thấp.

Lãng phí tài nguyên thiên nhiên; lãng phí tài sản công do quản lý, sử dụng chưa hiệu quả, trong đó giải ngân vốn đầu tư công; cổ phần hóa, xử lý thoái vốn của các doanh nghiệp nhà nước; sắp xếp lại, xử lý nhà, đất thuộc sở hữu Nhà nước; thực hiện các chương trình, mục tiêu quốc gia, các gói tín dụng hỗ trợ phát triển an sinh xã hội hầu hết rất chậm. Lãng phí trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, tiêu dùng của Nhân dân diễn ra dưới nhiều hình thức. Lãng phí do hệ thống tiêu chuẩn, định mức, chế độ, một số chưa phù hợp thực tế nhưng chậm được sửa đổi, bổ sung”.

Cùng quan điểm trên, Đại tá Nguyễn Hữu Sơn, Phó Cục trưởng Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu (Bộ Công an) nêu cụ thể thêm về lãng phí.

Một là, lãng phí trong công tác quản lý tài chính, ngân sách. Với các biểu hiện chủ yếu như mua sắm thiết bị và vật tư không cần thiết, vượt quá nhu cầu thực tế; thực hiện các khoản chi tiêu vượt mức cần thiết, không mang lại hiệu quả.

Hai là, lãng phí trong công tác đầu tư, xây dựng. Có những thời điểm, sai phạm diễn ra ở tất cả các khâu từ quyết định chủ trương đầu tư, khảo sát, thiết kế, bồi thường, giải phóng mặt bằng đến thi công, nghiệm thu, quyết toán, dẫn đến quyết định đầu tư sai, để kéo dài, đội vốn, hiệu quả thấp hoặc không có hiệu quả, làm lợi cho một số nhóm lợi ích, gây lãng phí, thất thoát vốn lớn, thiệt hại ngân sách Nhà nước.

Ba là, lãng phí trong công tác quản lý tài nguyên, đất đai, các loại khoáng sản diễn ra phổ biến ở nhiều tỉnh, thành, xuất phát từ sai phạm về trình tự, thủ tục trong lập quy hoạch, thiết kế, cấp phép trong khai thác tài nguyên, khoáng sản; liên doanh, liên kết, cho thuê, mượn đất; chuyển đổi mục đích sử dụng đất không đúng quy định, gây lãng phí tài nguyên đất; cấp phép xây dựng các dự án, công trình nhưng không triển khai, triển khai không đúng tiến độ dẫn đến tình trạng đất bị hoang hóa; tình trạng sử dụng đất công không hiệu quả, biến đất công thành đất tư diễn ra phổ biến gây thất thoát, lãng phí đặc biệt lớn.

Bốn là, lãng phí trong công tác tổ chức, đào tạo, quản lý, sử dụng nguồn lực con người, với các biểu hiện chính như: Bộ máy của các cơ quan, chính quyền địa phương có nhiều thời điểm còn cồng kềnh; chức năng, nhiệm vụ còn chồng chéo, trùng dẫm; hiệu quả hoạt động thấp…

Năm là, lãng phí trong phát huy các nguồn lực xã hội phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trở thành “tự giác”, “tự nguyện”, “cơm ăn nước uống, áo mặc hàng ngày.

Theo TS. Nguyễn Xuân Trường, công tác phòng, chống lãng phí dưới sự lãnh đạo tuyệt đối, toàn diện của Đảng để đảm bảo khả năng quy tụ, phát huy sức mạnh tổng hợp của nhiều lực lượng tham gia; bảo đảm sự tập trung, thống nhất, xuyên suốt trong quá trình tổ chức công tác, biện pháp phòng, chống lãng phí. Huy động sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và toàn dân để phòng, chống lãng phí được kế thừa, vận dụng quan điểm phát huy cao nhất sức mạnh tổng hợp trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Đẩy mạnh công tác phòng, chống lãng phí tương đương với công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; gắn phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực với xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị. Kết hợp chặt chẽ giữa tích cực phòng ngừa, chủ động phát hiện và kiên quyết xử lý nghiêm minh, kịp thời người có hành vi lãng phí, bao che, dung túng, tiếp tay cho lãng phí, can thiệp, cản trở việc chống lãng phí.

TS. Nguyễn Xuân Trường cho biết để nâng cao hiệu quả phòng, chống lãng phí, góp phần tích lũy, gia tăng tiềm lực phát triển của đất nước trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, cần chú ý những vấn đề sau:

Thứ nhất, đẩy mạnh công tác tuyên truyền về phòng, chống lãng phí. Trong đó, tập trung tuyên truyền về các nội dung: hậu quả, tác hại của lãng phí; ý nghĩa, tầm quan trọng của phòng, chống lãng phí đối với kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc; trách nhiệm của cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền, cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức và Nhân dân, nhất là người đứng đầu trong phòng, chống lãng phí; nội dung phòng, chống lãng phí gắn với từng lĩnh vực cụ thể; cách thức thực hiện phòng, chống lãnh phí. Qua đó, tạo sự đồng thuận cao trong xã hội về công tác phòng, chống lãng phí, hình thành phong trào toàn Đảng, toàn dân thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, “xây dựng văn hóa phòng, chống lãng phí; đưa thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trở thành “tự giác”, “tự nguyện”, “cơm ăn nước uống, áo mặc hàng ngày””.

Thứ hai, nghiên cứu, xây dựng, bổ sung thể chế về phòng, chống lãng phí, trong đó, quy định về hành vi lãng phí cần tập trung phòng, chống; trách nhiệm của ủy, tổ chức đảng, chính quyền, cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức và Nhân dân, nhất là người đứng đầu trong phòng, chống lãng phí; phạm vi phòng, chống lãng phí; nội dung phòng, chống lãng phí; xử lý tổ chức, cá nhân gây lãng phí, thiệt hại cho Đảng, Nhà nước, Nhân dân. Ban hành, thực hiện hướng dẫn nêu trên bảo đảm thống nhất về nhận thức và hành động trong toàn Đảng, toàn dân và toàn quân về phòng, chống lãng phí. Tiếp tục nghiên cứu, tham mưu bổ sung quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước về xử lý hành vi lãng phí, đặc biệt là hành vi lãng phí gây thiệt hại, hậu quả lớn ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín của Đảng, Nhà nước với Nhân dân, cộng đồng quốc tế. Các ban, bộ, ngành, địa phương tiến hành rà soát, xác định nội dung quy định, quy trình công tác còn hạn chế, thiếu sót, nghiên cứu kỹ, sửa đổi, bổ sung theo hướng tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp, tránh rườm rà gây phiền hà, lãng phí.

Thứ ba, tăng cường giám sát, quản lý chặt chẽ cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức; siết chặt kỷ luật, kỷ cương trong hệ thống chính trị. Nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, phát hiện, xử lý kịp thời, nghiêm minh hành vi gây lãng phí lớn tài sản công. Đảm bảo mọi hành vi lãng phí đều phải được phát hiện, ngăn chặn và xử lý kịp thời, nghiêm minh. Người có hành vi gây lãng phí giữ bất kỳ chức vụ, vị trí công tác nào đều phải bị xử lý theo quy định của pháp luật và quy định của Đảng, kể cả người đã nghỉ hưu, thôi việc, chuyển công tác, phải bồi thường thiệt hại gây ra theo quy định của pháp luật.

Thứ tư, nâng cao hiệu quả hoạt động của cơ quan có chức năng phòng, chống lãng phí trên cơ sở kiện toàn bộ máy từ trung ương tới địa phương.

Đẩy mạnh cải cách thể chế - cải cách hành chính, khơi thông nguồn lực

TS. Phan Đức Hiếu - Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cho biết, nếu chống hoặc giảm được lãng phí thì chúng ta thu được nguồn lực từ việc tiết kiệm do sự lãng phí gây ra. Việc tiết kiệm đó có thể nhỏ nhưng đều là nguồn lực để tái đầu tư vào các hoạt động khác. Hơn nữa, phòng chống lãng phí phía sau đó là gia tăng cơ hội, giá trị và tính hiệu quả của các hoạt động kinh tế - xã hội.

Chia sẻ về giải pháp gia tăng hiệu quả công tác chống lãng phí, tiết kiệm, TS. Phan Đức Hiếu nhấn mạnh, Đảng đã định hướng các giải pháp. Tuy nhiên, thời điểm này, chất lượng của thể chế, quy định của pháp luật là quan trọng nhất vì mọi hoạt động và hành vi kinh tế - xã hội đều chịu sự điều chỉnh bởi luật pháp. Luật pháp có chất lượng không tốt sẽ làm gia tăng sự lãng phí, làm mất đi cơ hội kinh doanh, do đó vẫn cần năng cao chất lượng các quy định.

Cần đưa ra những quy định cụ thể hơn cho từng lĩnh vực. Đẩy mạnh cải cách thể chế và tập trung nhiều hơn vào cắt giảm thủ tục hành chính, quy định không hợp lý làm gia tăng quá mức gánh nặng chi phí cho doanh nghiệp và thời gian triển khai hoạt động kinh tế - xã hội.

Liên quan đến giải pháp nâng cao hiệu quả PGS.TS Trần Đình Thiên cho rằng, nền tảng để giảm thiểu lãng phí chính là việc duy trì sự thông suốt của các nguồn lực.

Theo đó, nền kinh tế thị trường phải thông suốt, với các yếu tố then chốt, cụ thể:

Thứ nhất, thông suốt nguồn lực, bao gồm hàng hóa, tiền bạc và lao động. Nếu các yếu tố này không được thông suốt, thì hiệu quả kinh tế sẽ không đạt được. Cụ thể, phải đảm bảo hạ tầng giao thông và thị trường tài chính vận hành thông suốt. Tuy nhiên, ngoài việc thông suốt nguồn lực, còn cần phải bảo đảm một cơ chế thông thoáng trong công tác quản lý. Cơ chế này cần phải có khả năng gỡ bỏ những ách tắc, cải thiện quy trình và thủ tục hành chính.

Thứ hai, cần cải cách bộ máy, lựa chọn con người và sắp xếp bộ máy quản lý. Việc này không chỉ giúp nâng cao hiệu quả công việc mà còn đảm bảo trách nhiệm cá nhân trong công tác quản lý. Các quyết định phải được đưa ra một cách rõ ràng, minh bạch và có tính toán kỹ lưỡng, không chỉ đáp ứng yêu cầu trước mắt mà còn phù hợp với chiến lược phát triển lâu dài.

Thứ ba, cần phải chú trọng cơ chế phân bổ nguồn lực. Việc chuyển sang cơ chế thị trường nhanh chóng và hiệu quả rất quan trọng. Loại bỏ cơ chế "xin – cho”, mà cần phải áp dụng các cơ chế công khai, minh bạch, bảo đảm sự công bằng trong phân bổ nguồn lực. Cơ chế này phải dựa trên các tiêu chuẩn rõ ràng, có tính cạnh tranh và phù hợp với thực tế",

Cuối cùng, một yếu tố quan trọng trong việc cải cách công tác quản lý là sự minh bạch. Khi công việc và các quyết định được minh bạch, rõ ràng, chúng ta sẽ không gặp phải sự bế tắc, trì hoãn. Trách nhiệm cá nhân và quyền lực của các cơ quan chức năng cũng cần phải được nâng cao, giúp công việc triển khai nhanh chóng và hiệu quả hơn.

"Nền tảng của mọi công tác quản lý là hệ thống tiêu chuẩn và quy trình. Chúng ta cần có một cách tiếp cận mới mẻ, đột phá để có thể tạo ra sự thay đổi mạnh mẽ trong công tác quản lý. Chúng ta phải từ bỏ các phương thức cũ, áp dụng các phương pháp mới, nâng cao năng lực thực thi công việc. Nếu làm được như vậy, chúng ta sẽ không chỉ cải thiện được hiệu quả công việc mà còn tạo ra những giá trị lớn cho nền kinh tế", PGS.TS Trần Đình Thiên khẳng định.

Thưc hiện nghiêm các quy định

Dưới góc độ cơ quan thực thi pháp luật, Đại tá Nguyễn Hữu Sơn đã kiến nghị một số giải pháp để nâng cao công tác phòng chống lãng phí.

Một là, thực hiện nghiêm các quy định hiện hành của Đảng về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; thể chế hóa và quy định cụ thể vai trò, trách nhiệm của cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền, người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị trong công tác phòng, chống lãng phí; đồng thời tiếp tục tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát chuyên đề ở tất cả các cấp đối với các lĩnh vực dễ phát sinh lãng phí; thực hiện tốt cơ chế kiểm tra, giám sát chéo việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ trên nguyên tắc minh bạch về thời gian, tiến độ thực hiện; quy định đầy đủ, gắn trách nhiệm quản lý sai phạm liên đới đối với người đứng đầu tổ chức, đơn vị nhằm nâng cao trách nhiệm, hiệu quả làm việc của từng cá nhân; xóa bỏ cơ chế “xin - cho” trong phân bổ và sử dụng vốn ngân sách nhà nước.

Hai là, các ban, bộ, ngành, địa phương cần tập trung khẩn trương rà soát các quy định của pháp luật liên quan đến các lĩnh vực kinh tế - xã hội dễ nảy sinh lãng phí như: Đầu tư công, xây dựng cơ sở hạ tầng; mua sắm; quản lý tài sản công; các chương trình dự án khoa học và công nghệ; giáo dục… để sửa đổi, bổ sung, khắc phục những sơ hở, thiếu sót, góp phần tạo cơ sở pháp lý đầy đủ, đồng bộ cho giám sát, kiểm tra, phát hiện, xử lý mạnh, có tính răn đe cao đối với các hành vi lãng phí.

Ba là, chủ động thực hiện các biện pháp tự phòng ngừa, ngăn chặn kịp thời các hành vi tham nhũng, lãng phí, tiêu cực xảy ra trong cơ quan, đơn vị… Đồng thời chấn chỉnh, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát chuyên đề ở tất cả các cấp đối với các lĩnh vực dễ phát sinh lãng phí. Trường hợp phát hiện vụ việc, đối tượng liên quan đến vi phạm, tội phạm cần thông tin, trao đổi kịp thời với các đơn vị chức năng của Bộ Công an để có biện pháp phối hợp giải quyết theo quy định của pháp luật.

Về phía Bộ Công an, Bộ sẽ tiếp tục chỉ đạo Công an các đơn vị, địa phương triển khai đồng bộ các biện pháp công tác công an trên cơ sở bám sát các chủ trương, chính sách phát triển kinh tế - xã hội của Đảng, Nhà nước để chủ động dự báo, đánh giá tình hình, phát hiện vấn đề nổi lên ở từng ngành, từng lĩnh vực, từng cấp; chỉ ra phương thức thủ đoạn phạm tội mới cũng như sơ hở, thiếu sót trong các quy định, quy chế, công tác quản lý, điều hành để tham mưu đề xuất, kiến nghị chấn chỉnh, khắc phục và phối hợp với các bộ, ngành, chính quyền địa phương tăng cường quản lý, giám sát, thanh tra, kiểm tra, kiểm toán; không để sai phạm nhỏ tích tụ thành sai phạm lớn. Kịp thời phát hiện các hành vi, vụ việc gây lãng phí để điều tra làm rõ, với phương châm “xử lý 1 vụ cảnh tỉnh cả vùng”, thu hồi triệt để tài sản bị lãng phí, thất thoát cho Nhà nước.