Chuyên gia Nguyễn Minh Phong: Chống lãng phí, tiết kiệm góp phần tăng sức mạnh quốc gia

Sáng 23/12 tại Hà Nội, Bộ Công Thương tổ chức Diễn đàn "Bộ Công Thương: Chống lãng phí, khơi thông nguồn lực phát triển".

Tại phiên thảo luận của diễn đàn với chủ đề: "Ngành Công Thương chống lãng phí và khơi thông nguồn lực phát triển để đột phá trong kỷ nguyên mới", các đại biểu đã đưa ra nhiều ý kiến góp ý, đề xuất tập trung vào các vấn đề nhận diện lãng phí (thể chế, thủ tục hành chính, nguồn vốn, nhân lực…); chia sẻ kinh nghiệm thực tế, trong nước, quốc tế về công tác phòng chống lãng phí; đề xuất giải pháp chống lãng phí, khơi thông nguồn lực phát triển.

Diễn đàn "Bộ Công Thương: Chống lãng phí, khơi thông nguồn lực phát triển". Ảnh: Cấn Dũng

Nhận diện lãng phí ở Việt Nam

Theo chuyên gia kinh tế Nguyễn Minh Phong, hiện thế giới đang lan toả thông điệp về sức mạnh quốc gia ở ba khía cạnh. Đó là sức mạnh phần cứng (quốc phòng, kinh tế…), sức mạnh phần mềm (thể chế, văn hoá, môi trường đầu tư, vị thế quốc gia…) và quan trọng nhất là "sức mạnh của sự thông minh".

Ông Phong cho biết, đây là cụm từ rất mới, thể hiện ở khả năng đổi mới sáng tạo, năng suất lao động, thể hiện ở đội ngũ nhân tài, phản ứng chính sách, phản ứng thị trường, thể hiện ở khả năng tiết kiệm và chống lãng phí.

Chuyên gia kinh tế Nguyễn Minh Phong trao đổi tại diễn đàn "Bộ Công Thương: Chống lãng phí, khơi thông nguồn lực phát triển". Ảnh: Cấn Dũng

"Chống lãng phí, tiết kiệm chính là góp phần vào tăng sức mạnh quốc gia", ông Phong nhấn mạnh. Với tinh thần đó, ông Phong cho rằng phải nhận diện kỷ cả kênh lãng phí, đối tượng lãng phí. Với đối tượng lãng phí, đó là lãng phí vật chất, tài nguyên, thời gian, cơ hội, nhân tài, sức lao động, có cả sự lãng phí về niềm tin, gồm niềm tin chính trị, niềm tin chính sách, niềm tin đầu tư, niềm tin tiêu dùng…

Vị chuyên gia cho rằng, qua nghiên cứu và quan sát thực tế, có 3 loại lãng phí cơ bản gồm: Thứ nhất, lãng phí trong quá trình xây dựng và thực thi pháp luật; Thứ hai, lãng phí trong sử dụng tài nguyên thiên nhiên và tài sản công; Thứ ba, lãng phí trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, tiêu dùng của nhân dân diễn ra dưới nhiều hình thức.

Đột phá thể chế: Khơi thông dòng vốn, thúc đẩy tăng trưởng

Đánh giá cao việc Bộ Công Thương tổ chức diễn đàn "Bộ Công Thương: Chống lãng phí - Khơi thông nguồn lực phát triển" trong bối cảnh hiện nay, các doanh nghiệp cho rằng, thông qua sự kiện, những kiến nghị về tháo gỡ các khó khăn, điểm nghẽn về cơ chế, chính sách kịp thời tới Chính phủ, Nhà nước, cơ quan quản lý, nhất là Bộ Công Thương.

Gửi câu hỏi tới ông Phan Đức Hiếu - Uỷ viên Thường trực Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội, đại diện doanh nghiệp nêu vấn đề: "Cần có những đột phá thể chế như thế nào để thúc đẩy tiết kiệm, phòng chống lãng phí?".

Về nội dung này, ông Phan Đức Hiếu cho rằng, đây không phải lần đầu tiên nhận được những câu hỏi này. "Đây là điều mà tôi cảm thấy rất trân trọng", ông nói.

Theo ông Hiếu, câu hỏi đến từ một doanh nghiệp đã nêu ra 2 điểm vướng mắc rất đáng chú ý. Thứ nhất, vướng mắc về thủ tục và cơ chế. Thứ hai, một số vấn đề không chỉ nằm ở cơ chế mà còn xuất phát từ quá trình thi hành và thực thi. Những vấn đề này đôi khi không chỉ thuộc về phía cơ quan nhà nước mà còn liên quan đến phía doanh nghiệp.

Ông Hiếu nêu dẫn chứng đối với vấn đề giải phóng mặt bằng, điều cần thiết đầu tiên là huy động được sự đồng thuận của người dân cũng như sự tham gia của tất cả các cơ quan và đoàn thể liên quan.

"Điều này rất quan trọng để đảm bảo hiệu quả trong triển khai, tuy nhiên, điều không kém phần quan trọng là cung cấp thông tin một cách chính xác, đầy đủ và đúng với cam kết ban đầu để người dân hiểu rõ ý nghĩa của công trình, quyền lợi của họ, cũng như trách nhiệm của các bên liên quan. Nếu thông tin không chính xác hoặc không được thực hiện đúng như cam kết, sẽ làm mất lòng tin từ phía người dân và gây khó khăn cho quá trình thực hiện", ông Hiếu phân tích.

Ông Phan Đức Hiếu - Uỷ viên Thường trực Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội - trao đổi tại diễn đàn. Ảnh: Cấn Dũng

Liên quan đến vấn đề thể chế, vị đại biểu Quốc hội nhấn mạnh một số điểm:

Thứ nhất, cần khơi dậy tinh thần thực tiễn tốt trong quá trình thi hành pháp luật. Thay vì quản lý dựa trên quy trình, hãy quản lý dựa trên kết quả đầu ra. Nếu tuân thủ đúng quy trình nhưng kết quả không đạt được thì không thể coi đó là hiệu quả. Ngược lại, nếu có cách làm nhanh hơn, hiệu quả hơn, thì chúng ta cần ghi nhận và khuyến khích áp dụng, miễn là không vi phạm pháp luật.

Thứ hai, trong áp dụng pháp luật, nếu quy định chưa rõ ràng và có nhiều cách hiểu khác nhau, doanh nghiệp nên được quyền chọn cách thực hiện phù hợp nhất với lợi ích của mình. Nguyên tắc này phù hợp với thông lệ quốc tế và đảm bảo tính minh bạch, công bằng.

Việc kiểm tra, giám sát sau đó cũng cần dựa trên sự đồng thuận ban đầu này, thay vì áp dụng những cách hiểu khác nhau để gây khó khăn cho doanh nghiệp.

Thứ ba, cần rà soát lại các quy định đang làm phát sinh chi phí không cần thiết hoặc kéo dài thời gian thực hiện thủ tục. Điều này không chỉ giúp giảm lãng phí cơ hội cho doanh nghiệp mà còn nâng cao hiệu quả vận hành hệ thống pháp luật.

Cuối cùng, cần thiết kế một quy trình đầu tư tổng thể, thay vì để các luật riêng lẻ áp dụng một cách rời rạc, gây khó khăn cho doanh nghiệp. Một quy trình đồng bộ sẽ giúp doanh nghiệp dễ dàng thực hiện các bước cần thiết và tiết kiệm thời gian.

Lấy ví dụ trong lĩnh vực Công Thương, nếu có một nghị định hướng dẫn đồng bộ từ Luật Điện lực đến các quy định đầu tư liên quan, việc triển khai một dự án nhà máy sẽ thuận lợi và rõ ràng hơn rất nhiều.

"Tôi cho rằng, với tinh thần cải cách và sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên, chúng ta hoàn toàn có thể giải quyết được những vướng mắc nêu trên", ông Phan Đức Hiếu khẳng định.