Thu hút FDI ngành gỗ: Đòi hỏi cơ chế kiểm soát

Gia tăng các dự án đầu tư mới

Báo cáo "Đầu từ nước ngoài vào ngành gỗ Việt Nam: Cập nhật đến hết tháng 9 năm 2019" của nhóm nghiên cứu các Hiệp hội gỗ và Tổ chức Forest Trends cho thấy, tình hình FDI đầu tư vào ngành gỗ 9 tháng đầu năm 2019 có nhiều thay đổi so với năm 2018. Số dự án mới và đặc biệt số vốn đăng ký tăng rất mạnh. Theo đó, tính đến hết tháng 9, ngành gỗ nhận được 67 dự án đầu tư mới, với tổng số vốn đầu tư trên 581 triệu USD, tương đương 216% tổng số vốn đầu tư FDI mới vào ngành trong cả năm 2018.

Ngành gỗ vẫn còn tính hấp dẫn thu hút đầu tư

Ông Tô Xuân Phúc - Chuyên gia tổ chức Forest Trends - nhận định, ngành gỗ đang chứng kiến sự mở rộng đầu tư FDI trên cả 3 hình thức: Dự án đầu tư mới; dự án tăng vốn mở rộng sản xuất; góp vốn thông qua hình thức mua cổ phần. Gia tăng đầu tư FDI cho thấy ngành gỗ vẫn còn tính hấp dẫn, thể hiện qua các điểm mạnh như: Giá nhân công thấp, tiếp cận nguồn nguyên liệu đầu vào dễ dàng… Bên cạnh đó, cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung có thể tạo ra những cơ hội mới cho việc mở rộng đầu tư FDI vào ngành gỗ Việt Nam.

Tuy nhiên theo các chuyên gia, việc dịch chuyển đầu tư từ Trung Quốc đang tiềm ẩn nhiều rủi ro cho các doanh nghiệp (DN) Việt Nam, đặc biệt là các DN ngành gỗ… Trong bối cảnh cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung đang diễn biến phức tạp, các mặt hàng đồ gỗ XK của Việt Nam sang thị trường Mỹ nhiều khả năng sẽ bị ảnh hưởng bởi các chính sách thuế bổ sung của Mỹ đối với hàng hóa xuất khẩu (XK) của Trung Quốc, đặc biệt là nguy cơ bị điều tra lẩn tránh thuế đối với các DN Trung Quốc đầu tư tại thị trường Việt Nam.

Cần cơ chế giảm rủi ro

Để phát triển bền vững, ông Tô Xuân Phúc cho rằng, cần có cơ chế, chính sách hữu hiệu để kiểm soát rủi ro trong đầu tư FDI. Theo đó, Chính phủ có thể bắt đầu bằng việc rà soát cả 3 loại hình đầu tư, tập trung vào các dự án đầu tư mới, có quy mô nhỏ, đặc biệt là 15 dự án đầu tư mới năm 2019. Việc rà soát có thể mở rộng với các DN có vốn đầu tư lớn hơn, trong đó cần nhìn nhận vào các khía cạnh đầu vào của nguồn nguyên liệu và đầu ra của sản phẩm, công suất tiêu thụ nhiên liệu và tiêu thụ điện năng, sử dụng lao động.

Tiếp đến, Chính phủ cần thu thập thông tin về tình trạng "đầu tư chui", "đầu tư núp bóng" trên cơ sở tạo kênh kết nối trực tiếp với đại diện các hiệp hội để có cơ chế, chính sách can thiệp kịp thời nhằm hạn chế các rủi ro.

Ông Nguyễn Tôn Quyền - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam - cho rằng, Chính phủ cũng cần có cơ chế cho phép các hiệp hội gỗ mở rộng thành viên bằng cách khuyến khích các DN FDI trở thành thành viên chính thức. Điều này vừa giúp tăng cường trao đổi thông tin; giảm thiểu các xung đột lợi ích giữa các DN. Đồng thời, giúp hiệp hội cập nhật được những thông tin có chất lượng về thực trạng đầu tư FDI; giúp các cơ quan quản lý hình thành các "bộ lọc" hiệu quả trong kiểm soát đầu tư FDI trong ngành.