Tăng cường kiểm soát hàng hóa container phế liệu nhập khẩu vào Việt Nam

Rác điện tử tại cảng Cát Lái

Hàng ngàn container phế liệu tồn đọng tại các cảng

Tại cuộc họp về Tăng cường kiểm soát hàng hóa container phế liệu nhập khẩu và xử lý container hàng hóa phế liệu tồn đọng tại các cảng biển Việt Nam, diễn ra ngày 2/8, Cục Hàng hải Việt Nam cho biết: Hiện nay lượng phế liệu nhập khẩu vào Việt Nam tăng mạnh, nhiều lô hàng đã dỡ xuống cảng nhưng chưa làm thủ tục nhập khẩu dẫn đến tình trạng hàng hóa tồn đọng tại các cảng biển. Tính đến ngày 26/6, khối lượng phế liệu nhập khẩu tồn đọng tại các cảng biển khu vực TP. Hồ Chí Minh và cảng biển Hải Phòng là 5.724 container.

Cụ thể, số lượng phế liệu nhập khẩu tồn đọng tại cảng do Tổng Công ty Tân Cảng Sài Gòn quản lý là 4.480 container tương đương 9.000 teu trong đó tại cảng Cát Lái là 3.464 container. Ước tính khoảng 20% là phế liệu giấy, 80% còn lại là phế liệu nhựa và các loại phế liệu khác.

Tại cảng biển khu vực TP. Hải Phòng số phế liệu đang tồn là 1.476 container, tương đương 2.500 teu. Đại diện các cảng biển cho rằng, việc tồn đọng các container phế liệu nhập khẩu làm ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp cảng biển, hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam, chậm lưu thông hàng hóa, giảm dung lượng bãi chứa container, ảnh hưởng đến hoạt động của hãng tàu, làm gia tăng chi phí cho doanh nghiệp.

Dự báo, thời gian tới, phế liệu tiếp tục ồ ạt nhập khẩu vào Việt Nam vì theo thông tin từ các hãng tàu, một lượng lớn hàng phế liệu nhựa, giấy sẽ tiếp tục đổ về các cảng biển Việt Nam do hãng tàu, khách hàng đã ký hợp đồng hoạc hàng đã được xếp lên tàu và đang trên đường vận chuyển. Theo Cục Hàng hải, có khoảng 2.000 teu đang trên đường về Việt Nam.

Đông đảo các doanh nghiệp cảng biển và hãng tàu tham dự họp

Lý giải nguyên nhân phế liệu đổ bộ vào các cảng biển Việt Nam, đại diện Cục Hàng hải Việt Nam -cho rằng, việc Trung Quốc cấm nhập khẩu phế liệu để tái chế dẫn đến các nước trước đây vẫn xuất khẩu chất thải rắn, phế liệu sang thị trường nước này phải tìm đối tác khác. Vì vậy mà một số lượng lớn hàng phế liệu nhập khẩu từ các nước phát triển tràn về khu vực Đông Nam Á, Việt Nam không nằm ngoài thị trường tiềm năng cho hàng phế liệu các nước. Ngoài ra, 36 mặt hàng phế liệu nhập khẩu nhưng chỉ có 15 mặt hàng có quy chuẩn. Đây chính là kẽ hở lớn về pháp luật trong nhập khẩu phế liệu.

Đại diện các cảng biển lo ngại, hàng phế liệu nhập khẩu ngày càng nhiều, tuy nhiên khâu quản lý lại khá lỏng lẻo mặc dù có đến gần 10 bộ ngành – đơn vị quản lý với 6 luật nhưng không có “nhạc trưởng” thật sự. Thống kê của các đơn vị liên quan cho thấy, lượng phế liệu tồn kho tại các cảng trong thời gian dài chiếm tỷ lệ cao. Đơn cử, tại cảng Cát Lái có 595 container lưu bãi dưới 40 ngày; số container lưu từ 30 – 90 ngày là 968; số container lưu quá 90 ngày là 2.068 container. Tại cảng biển Hải Phòng, có 471 container có thời hạn từ 30 – 90 ngày, 1.005 container lưu quá 90 ngày. Có những container lưu lại tại bãi cảng từ 5 – 7 năm. Việc lưu tồn hàng phế liệu nêu trên phát sinh chí phí, hàng hóa hư hỏng, thiệt hại kinh tế cho doanh nghiệp cảng và hãng tàu. Rất nhiều trường hợp, hải quan phải phát thông báo “tìm chủ hàng” trên phương tiện truyền thông.

Đại diện Tổng Công ty Tân Cảng Sài Gòn cho biết, đối với hàng tồn 90 ngày tính từ ngày cập cảng sẽ thực hiện sàng lọc sau đó gởi cho chi cục hải quan, 5 ngày ra thông báo tìm chủ hàng. Trong vòng 60 ngày, kể từ ngày ra thông báo doanh nghiệp có thể làm thủ tục nhận hàng bình thường. Ngày thứ 61 trở đi sẽ xử lý cụ thể hơn.

Theo đại diện Cảng Container Quốc tế Việt Nam (VICT), muốn giải quyết phế liệu tồn ở cảng nhưng thủ tục quá dài. Thường thì doanh nghiệp mất 322 ngày làm việc. Nếu tính cả ngày thứ 7 và chủ nhật sẽ mất 1 – 2 năm. Với thời gian như trên chắc chắn hàng hóa không hư cũng biến chất. Kết quả, bán rẻ hoặc tiêu hủy.

Cần rà soát cấp phép cho doanh nghiệp nhập khẩu theo đầu mối

Để hạn chế mức thấp nhất phế liệu nhập khẩu về cảng biển Việt Nam, nhiều hãng tàu đề xuất các bộ ngành cần xem xét kỹ lưỡng năng lực doanh nghiệp trước khi cấp phép nhập khẩu phế liệu. Tức là, phải xem doanh nghiệp có nhà máy xử lý hay không, tránh tình trạng cấp phép tràn lan.

Liên quan vấn đề này, ông Nguyễn Văn Hoàng, Trưởng phòng kinh doanh Công ty TNHH Tuyến Container T.S Việt Nam -cho hay, các hãng tàu chỉ là đơn vị được thuê để vận chuyển nên rất khó kiểm soát hàng trong container và sẽ rất thiệt thòi cho doanh nghiệp làm ăn chân chính nếu hàng nhập về cảng mà không được lấy ra. Vì thế tôi cho rằng Bộ Tài Nguyên Môi trường cần xem xét kỹ việc cấp phép cho các doanh nghiệp có đủ năng lực sản xuất, tránh trường hợp không thể liên lạc được với khách hàng trên vận đơn. Ngoài ra, Bộ Tài nguyên Môi trường phải công khai có danh sách đơn vị nhập khẩu, định danh từng lô hàng, chuyến tàu về… để phía hải quan dễ xác minh.

Trước phản ánh của các doanh nghiệp, ông Bùi Thiên Thu, Phó Cục trưởng Cục Hàng hải Việt Nam -cho rằng, hiện có quá nhiều cơ quan quản lý nên không biết ai là chỉ huy, vô tình “quả bóng trách nhiệm” đẩy đi khắp nơi. Vì thế Cục Hàng hải sẽ báo cáo Chính phủ để có chỉ đạo rõ ràng, song trước tiên Bộ Tài nguyên Môi trường cần rà soát chặt chẽ việc cấp phép danh mục cấm, mặt hàng được vận chuyển… để các đơn vị liên quan dễ dàng kiểm soát.