Sửa thuế thu nhập cá nhân: Cần nâng mức giảm trừ gia cảnh

Bộ Tư pháp vừa công bố lấy ý kiến xây dựng dự thảo trình Chính phủ về Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024; điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023. Trong đó nội dung nhận được nhiều sự quan tâm của người dân là đề xuất giảm bậc tính thuế thu nhập cá nhân (TNCN) từ bảy bậc xuống năm bậc.

Giảm bậc cần đi đôi với nâng mức thu nhập chịu thuế

Theo Luật Thuế TNCN hiện hành, biểu thuế lũy tiến từng phần gồm bảy bậc với mức thuế suất thấp nhất là 5% và cao nhất là 35%. Ví dụ mức thu nhập tính thuế (là thu nhập sau khi đã giảm trừ gia cảnh và đóng bảo hiểm các loại) từ 5 triệu đồng/tháng trở xuống chịu thuế suất 5%, mức thu nhập tính thuế 18-32 triệu đồng/tháng chịu thuế 20% và từ 80 triệu đồng trở lên chịu thuế 35%.

Luật sư Nguyễn Đức Nghĩa, Phó Giám đốc Trung tâm hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa thuộc Hiệp hội Doanh nghiệp TP.HCM, ủng hộ đề xuất giảm bậc tính thuế. Vì biểu thuế lũy tiến từng phần đối với thu nhập từ tiền lương, tiền công hiện chưa hợp lý, quá nhiều bậc. Hơn nữa, hiện nay khoảng cách giữa các bậc thuế quá dày, cộng với thuế suất cao đang gây áp lực rất lớn cho người có thu nhập chịu thuế.

Tuy nhiên, ông Nghĩa nhấn mạnh rằng việc giảm bậc thuế cần phải đi đôi với điều chỉnh mức thu nhập chịu thuế TNCN thì mới giảm được gánh nặng cho người đóng thuế. Cụ thể, ông Nghĩa đề xuất năm bậc thuế, mỗi bậc thu nhập có thuế suất tương ứng.

Theo đó, với bậc 1: Mức thu nhập tính thuế từ 20 triệu đồng/tháng trở xuống chịu thuế suất 5%; bậc 2: Mức thu nhập tính thuế 20-40 triệu đồng/tháng chịu thuế 10%; bậc 3: Thu nhập tính thuế 40-70 triệu đồng/tháng chịu thuế 20%; bậc 4: Thu nhập tính thuế 70-110 triệu đồng/tháng chịu thuế 20% và bậc 5: Thu nhập tính thuế 110 triệu đồng trở lên thì chịu thuế 30%

Chuyên gia thuế Trần Xoa cũng đồng tình với đề xuất cần giảm số bậc lũy tiến xuống ít nhất có thể, chỉ 3-5 bậc. Song song đó cần hạ thuế suất của các bậc để giảm áp lực cho người nộp thuế có thu nhập từ tiền lương, bởi hiện mức thuế cao nhất lên tới 35%, cao gần gấp đôi với thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp. Chính điều này khiến gánh nặng thuế TNCN đối với người làm công ăn lương ngày càng tăng cao.

Cụ thể, thu nhập tính thuế đến 10 triệu đồng/tháng có thuế suất 5%, từ 10 triệu đến 30 triệu đồng/tháng thuế suất 10%, từ 30 triệu đến 60 triệu đồng/tháng thuế suất 20% và cao nhất là 30% với thu nhập trên 60 triệu đồng hoặc có thể điều chỉnh nâng cao hơn.

Cần nâng mức giảm trừ, khấu trừ chi phí thiết yếu

Dù dự thảo xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024 đề xuất xem xét giảm bậc tính thuế nhưng lại cho rằng chưa cần thiết điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh vào lúc này. Điều này có nghĩa dự thảo vẫn giữ nguyên mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế và người phụ thuộc.

Một trong những lý do mà dự thảo đưa ra là mức giảm trừ cho người nộp thuế hiện nay 11 triệu đồng mỗi tháng bằng hơn 2,6 lần so với mức thu nhập bình quân đầu người và cao hơn nhiều so với mức phổ biến mà các nước đang áp dụng; đồng thời cũng cao hơn mức thu nhập bình quân của nhóm 20% dân số có thu nhập cao nhất. Về mức giảm trừ đối với người phụ thuộc 4,4 triệu đồng/tháng cũng tương đương với mức thu nhập bình quân đầu người hiện nay.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến lại không đồng tình với việc giữ nguyên mức giảm trừ vì không còn phù hợp với thực tế. Ông Đức Duy (quận Bình Thạnh, TP.HCM) phân tích: Mức giảm trừ gia cảnh người nộp thuế và người phụ thuộc quá thấp so với mức chi tiêu sinh hoạt hiện nay khi giá cả hàng hóa tiêu dùng, dịch vụ đều đã tăng cao. Hơn nữa, người phụ thuộc không chỉ có chi phí ăn uống, sinh hoạt hằng ngày mà còn học tập, chữa bệnh, trả lãi ngân hàng…

Ông Duy dẫn chứng thu nhập của vợ chồng ông hiện nay khoảng 35 triệu đồng/tháng. Theo quy định hiện hành, mức giảm trừ người nộp thuế cả vợ, chồng tổng là 22 triệu đồng/tháng, mức giảm trừ người phụ thuộc cho con là 4,4 triệu đồng/tháng.

Như vậy, khoản giảm trừ gia cảnh không phải chịu thuế TNCN là 26,4 triệu đồng/tháng, vợ chồng ông vẫn phải nộp thuế TNCN (10%), tương đương khoảng 800.000 đồng/tháng cho khoản thu nhập sau khi được giảm trừ khoảng 8,6 triệu đồng/tháng.

Trong khi mọi chi phí đều tăng, từ học phí cho đến giá hàng hóa, gas, điện, xăng dầu… đều tăng. Chưa kể hiện nay, mỗi tháng gia đình phải đóng gần 10 triệu đồng tiền vay mua căn hộ.

“Vì vậy ngoài mức giảm trừ gia cảnh, cơ quan chức năng cần xem xét giảm trừ thêm các chi phí hợp lý khác như học phí cho con, tiền khám chữa bệnh hiểm nghèo, lãi vay mua căn nhà đầu tiên...” - ông Duy đề xuất.

Luật sư Nguyễn Đức Nghĩa, chuyên gia thuế, cũng đề xuất cần thay đổi cách tính mức giảm trừ gia cảnh theo phương án tính mức giảm trừ theo lương tối thiểu vùng. Ví dụ, tính mức giảm trừ gia cảnh đối với người nộp thuế gấp năm lần mức lương tối thiểu vùng. Còn người phụ thuộc có mức giảm trừ gia cảnh bằng 40% người nộp thuế.

“Hiện nay mức lương tối thiểu vùng 1 tại TP.HCM là 4.680.000 đồng/tháng. Nếu lấy lương tối thiểu vùng nhân hệ số 4 thì mức giảm trừ gia cảnh với người nộp thuế vào khoảng 18,7 triệu đồng/người/tháng. Lấy lương tối thiểu vùng làm căn cứ tính sẽ hợp lý vì mức lương tối thiểu vùng tương ứng với từng khu vực tỉnh, thành, phù hợp với mức sống của người dân khu vực đó. Và Luật Thuế TNCN cũng không phải lo điều chỉnh mức giảm trừ” - ông Nghĩa phân tích.

Thuế thu nhập cá nhân năm 2022 tăng cao kỷ lục

Báo cáo của Tổng cục Thuế cho thấy thu ngân sách nhà nước đối với thuế TNCN năm 2022 cả nước hơn 166.700 tỉ đồng, đạt 138% dự toán và tăng 27% so với cùng kỳ năm 2021. Như vậy, thuế TNCN năm 2022 vượt so với mức dự toán đề ra đầu năm hơn 48.600 tỉ đồng.

Theo tính toán, đây là số thu thuế TNCN cao nhất từ 10 năm trở lại đây, tăng gấp 3,5 lần so với số thu năm 2013 - thời điểm điều chỉnh tăng mức giảm trừ gia cảnh từ 4 triệu đồng/người/tháng lên 9 triệu đồng/người/tháng.

Đáng chú ý, số thu thuế TNCN hơn 50%, tương ứng gần 57.000 tỉ đồng, sau khi điều chỉnh tăng mức giảm trừ gia cảnh vào năm 2020 từ 9 triệu đồng/người/tháng lên 11 triệu đồng/người/tháng.

Trước thực tế trên, nhiều chuyên gia đề nghị các bộ, ngành liên quan trình Quốc hội xem xét sửa Luật Thuế TNCN vào năm 2024 thay vì năm 2025 như đề xuất hiện nay của Bộ Tư pháp. Bởi Luật Thuế TNCN hiện có nhiều bất cập, lỗi thời, không sát với thực tế cuộc sống.