Sử dụng tài nguyên nước hiệu quả để ngành dệt may phát triển bền vững

Là những nội dung chính đã được trao đổi tại Hội thảo “Xác định các tiếp cận để thúc đẩy quản lý và sử dụng nước, năng lượng hiệu quả, bền vững trong ngành dệt may tại Việt Nam”, diễn ra ngày 29/11.

Ngành công nghiệp đứng thứ 2 về ô nhiễm nguồn nước

Bà Nguyễn Thị Tuyết Mai, Tổng thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS) nêu thực tế, dệt may là một ngành quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam và cũng là môt trong những ngành công nghiệp có nhu cầu của nhiều nước, đặc biệt là trong công đoạn xử lý vải, nhuộm. Tuy nhiên, ngành cũng là nguồn gây nhiễm bẩn môi trường nước từ việc xả thải trong quá trình sản xuất và đặt ra vấn đề cần cải thiện để đưa ngành này hướng tới phát triển bền vững.

Theo Ủy ban Kinh tế Liên hợp quốc tại châu Âu (UNECE), thời trang là ngành công nghiệp thứ hai trên thế giới gây ô nhiễm nguồn nước. Để sản xuất 1 chiếc áo cotton, người ta phải sử dụng tới 2,7 m3 nước sạch và 150 gram hóa chất. Để làm ra các sản phẩm thời trang, nhiều công ty trên thế giới đã đầu tư vào các nhà máy dệt, nhuộm. Chỉ tính riêng ở Việt Nam, Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) đã rót gần 5 nghìn tỷ đồng vào dệt sợi, nhuộm và hạ tầng. Các nhà máy dệt, nhuộm sử dụng rất nhiều loại hóa chất như axit, dung môi hữu cơ kiềm tính, thuốc nhuộm và chất màu, các hoạt chất bề mặt.

Dù nhận thức được những tồn tại mà ngành này đang gặp phải nhưng việc đầu tư cho quá trình xử lý nước thải của các doanh nghiệp vẫn còn hạn chế, các nhà máy - khu công nghiệp vẫn gặp nhiều khó khăn trong việc đáp ứng tiêu chuẩn quốc gia về xả thải nước do nhiều nguyên nhân khác nhau như không đủ nguồn tài chính đầu tư cho các thiết bị công nghệ xử lý nước thải… Thêm vào đó, chất lượng nước ngầm kém có thể làm gián đoạn hoạt động sản xuất của các nhà máy dệt may hoặc buộc họ phải chuyển sang sử dụng các nguồn nước khác.

Chính vì thế, việc xác định lộ trình, giải pháp cho các rủi ro về tài nguyên nước trong khu vực sông Mekong, các khó khăn trong kế hoạch quản lý và trong thực hiện cơ chế tài chính, đầu tư bền vững là những nội dung được các diễn giả tập trung thảo luận tại hội thảo.

Theo đó, đại diện các doanh nghiệp, chuyên gia đến từ các nước có kinh nghiệm ở Trung Quốc, Pakistan, Ấn Độ đã chia sẻ kinh nghiệm, giải mã tài chính để xây dựng phát triển bền vững xanh hóa ngành dệt may như cần có sự hợp tác liên vùng bảo vệ nguồn nước; cơ hội khả thi để ngành dệt may trở thành đòn bẩy cho các ngành khác cùng nhau khai thác tính hiệu quả về góc độ quản lý…

Làm gì để phát triển bền vững?

Vậy làm thế nào để ngành dệt may Việt Nam chuyển đổi từ khái niệm “sản xuất tại Việt Nam - made in Vietnam” sang “sản xuất bền vững tại Việt Nam - sustainably made in Vietnam” và định hướng để ngành dệt may Việt Nam có thể đạt tới phát triển bền vững là gì?

Bà Phạm Ngọc Linh, đại diện Công ty Tư vấn MCG - đơn vị tư vấn cho WWF Việt Nam - cho biết, từ năm 2004, đã có một số dự án về môi trường và bảo vệ nguồn nước tại Việt Nam được Ngân hàng Thế giới (WB) và Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) tài trợ triển khai. Bên cạnh đó, nhận thức được tầm quan trọng của việc bảo vệ tài nguyên nước, các nhãn hàng trong ngành may mặc đã cùng tham gia tài trợ nhằm hỗ trợ nâng cấp cải thiện thiết bị trong ngành dệt may để sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Đặc biệt, các nhà máy tại Việt Nam còn được nhiều nhãn hàng quốc tế như Nike, Gap, Adidas... hỗ trợ nâng cấp cải tiến thiết bị.

Tuy nhiên, theo bà Linh, những tác động của các dự án đến chuỗi giá trị ngành dệt may chưa nhiều. Nguyên nhân là do các dự án thường tập trung vào các doanh nghiệp lớn cấp 1, cấp 2 liên quan đến đầu tư nước ngoài, vẫn còn rất nhiều doanh nghiệp vừa, siêu nhỏ hay các khu công nghiệp chưa có nhà tài trợ vươn tới cấp độ này.

Đơn cử như ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long hiện có hơn 130 doanh nghiệp dệt nhuộm cỡ nhỏ cấp 3-4 (thường là vệ tinh của doanh nghiệp cấp 1). Các doanh nghiệp này chưa thực sự được tác động hỗ trợ về tiết kiệm điện và nước, trong khi đó họ lại là những doanh nghiệp xả thải trực tiếp. Đây là mảng tiềm năng để hỗ trợ hiệu quả trong thời gian tới.

Đối với việc làm thế nào để giải mã vấn đề tài chính trong lộ trình chuyển đổi của ngành dệt may trong nước hướng đến phát triển bền vững, các chuyên gia đã chia sẻ kinh nghiệm xây dựng mô hình tài chính để ngành phát triển bền vững ở Pakistan, đồng thời chỉ ra vấn đề này không chỉ tồn tại ở cấp độ nhà xưởng mà còn cả ở cấp độ khu công nghiệp.