Quy hoạch hạ tầng thương mại nông thôn đi trước một bước

Bộ Công Thương cho biết, theo báo cáo sơ bộ các địa phương, tính đến tháng 6 năm 2023, cả nước có 7.813/8.177 xã đạt Tiêu chí số 7 về cơ sở hạ tầng thương mại nông thôn, chiếm 95,5% tổng số xã cả nước.

Đến nay, công tác đánh giá, thẩm định, xét công nhận tiêu chí đạt chuẩn theo hướng dẫn của Bộ Công Thương tại Quyết định 1214/QĐ-BCT ngày 22/6/2022 về việc hướng dẫn và xét công nhận Tiêu chí cơ sở hạ tầng thương mại nông thôn trong Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới và xã nông thôn mới nâng cao giai đoạn 2021 - 2025 đang được các địa phương nghiêm túc thực hiện. Về cơ bản, các địa phương đã hoàn thiện hệ thống chợ nông thôn, cơ sở hạ tầng thương mại nông thôn theo quy hoạch, phù hợp với nhu cầu của người dân.

Trước đây, Bộ Công Thương đã lập Quy hoạch tổng thể phát triển thương mại Việt Nam giai đoạn 2011 - 2020 và định hướng đến năm 2030; Quy hoạch phát triển mạng lưới siêu thị, trung tâm thương mại cả nước đến 2020 và tầm nhìn đến 2030; Quy hoạch phát triển hệ thống trung tâm hội chợ triển lãm trên địa bàn cả nước đến năm 2020, định hướng đến năm 2030; Quy hoạch tổng thể phát triển mạng lưới chợ toàn quốc đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2035. Đến nay, Luật Quy hoạch đã yêu cầu tích hợp các quy hoạch hạ tầng thương mại trước đây vào quy hoạch tỉnh, vùng, quốc gia.

Cùng với đó, về phía địa phương, các Sở Công Thương đã chủ trì, phối hợp với các Sở, ngành, địa phương tham mưu cho UBND cấp tỉnh ban hành các quy hoạch phù hợp với từng thời kỳ, nhằm định hướng phát triển cơ sở hạ tầng thương mại nông thôn một cách đồng bộ, tạo điều kiện thuận lợi trong việc lưu thông hàng hóa của nhân dân, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn các tỉnh.

Đến nay, hầu hết các tỉnh đã có quy hoạch phát triển chợ, một số tỉnh đã có quy hoạch siêu thị, trung tâm thương mại, cửa hàng xăng dầu… có khoảng 35 tỉnh, thành phố đã ban hành các quy định về quy trình đầu tư và chính sách ưu đãi đầu tư xây dựng chợ; quy định quy trình chuyển đổi hình thức tổ chức quản lý kinh doanh chợ trên địa bàn.

Mạng lưới chợ phát triển theo quy hoạch, hạn chế được tình trạng tự phát tại các địa phương, từng bước được đầu tư nâng cấp, mở rộng. Các hình thức hạ tầng bán lẻ hiện đại như siêu thị, trung tâm thương mại có sự tăng trưởng nhanh chóng, tập trung chủ yếu ở các đô thị và thu hút đầu tư từ các doanh nghiệp nước ngoài.

Chợ truyền thống tuy tốc độ gia tăng chững lại nhưng vẫn duy trì được cạnh tranh với các kênh phân phối hiện đại, với lưu lượng hàng hóa bình quân chiếm từ 35 - 40% (qua hệ thống phân phối hiện đại trung bình từ 22 - 25%).

Có thể thấy, giai đoạn vừa qua, mạng lưới chợ phát triển theo quy hoạch, hạn chế được tình trạng tự phát tại các địa phương, từng bước được đầu tư nâng cấp, mở rộng. Các hình thức hạ tầng bán lẻ hiện đại như siêu thị, trung tâm thương mại có sự tăng trưởng nhanh chóng, tập trung chủ yếu ở các đô thị và thu hút đầu tư từ các doanh nghiệp nước ngoài.

Chợ truyền thống tuy tốc độ gia tăng chững lại nhưng vẫn duy trì được cạnh tranh với các kênh phân phối hiện đại. Chợ nông thôn gắn bó mật thiết với sản xuất và đời sống của nông dân. Các doanh nghiệp và hộ gia đình ở nông thôn tiêu thụ sản phẩm của mình chủ yếu thông qua chợ.

Cùng với đó, giá trị hàng hóa dịch vụ qua hệ thống chợ góp phần không nhỏ vào việc tiêu thụ nông sản hàng hóa, đẩy mạnh sản xuất và phục vụ đời sống sinh hoạt của dân. Riêng các chợ ở khu vực nông thôn, số lượng người buôn bán bao gồm những người buôn bán thường xuyên, cố định và người bán hàng không thường xuyên (bao gồm cả những người sản xuất trực tiếp bán sản phẩm tự sản xuất).

Bên cạnh đó, việc thực hiện đầu tư các công trình hạ tầng thương mại thiết yếu theo tiêu chí nông thôn mới đã tạo tiền đề, động lực thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội trên địa bàn xã nông thôn mới, tạo điều kiện cho người nông dân phát huy vai trò chủ thể xây dựng nông thôn mới, chuyển đổi mô hình sản xuất, nâng cao đời sống, góp phần đảm bảo tiêu chí thu nhập trong Chương trình Mục tiêu quốc gia Xây dựng nông thôn mới.

Công tác quản lý hoạt động của chợ ngày một tốt hơn. Việc tổ chức, sắp xếp các điểm kinh doanh ngày một khoa học, phù hợp dần với các thiết kế xây dựng, tạo thuận lợi cho các hoạt động kinh doanh, đảm bảo môi trường và giải quyết, xử lý các vấn đề đặt ra.

Có thể nói, việc thực hiện đầu tư các công trình hạ tầng thương mại thiết yếu theo tiêu chí nông thôn mới đã tạo tiền đề, động lực thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội trên địa bàn xã nông thôn mới, tạo điều kiện cho người nông dân phát huy vai trò chủ thể xây dựng nông thôn mới, chuyển đổi mô hình sản xuất, nâng cao đời sống, góp phần đảm bảo tiêu chí thu nhập trong Chương trình Mục tiêu quốc gia Xây dựng nông thôn mới.

Quan tâm xây dựng và phát triển cơ sở hạ tầng thương mại nông thôn đã góp phần định hướng cho người dân trong sản xuất nông nghiệp; qua đó góp phần chuyển đổi cơ cấu cây trồng theo hướng sản xuất đáp ứng nhu cầu thị trường.

Đồng thời, đảm bảo tiêu thụ ổn định cho người sản xuất nông sản thông qua các hợp đồng kinh tế; góp phần khắc phục tình trạng “được mùa mất giá” và tăng thu nhập cho người nông dân. Từ đó, tạo được việc làm ổn định và tăng thu nhập cho lao động nông thôn; qua đó góp phần xóa đói giảm nghèo, đảm bảo an sinh xã hội và xây dựng nông thôn mới.