Quản lý tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ

Tạo lập khung pháp lý đầy đủ cho hoạt động phòng không nhân dân

Chiều 1/4, tiếp tục chương trình phiên họp chuyên đề pháp luật, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Phòng không nhân dân.

Thượng tướng Nguyễn Tân Cương, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng cho biết, những năm qua Đảng, Nhà nước đã có nhiều chủ trương, chính sách về xây dựng nền quốc phòng toàn dân, thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân trong tình hình mới.

Phòng không nhân dân là một bộ phận của nền quốc phòng toàn dân và chiến tranh nhân dân, dưới sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng, chỉ đạo, quản lý, điều hành của chính quyền các cấp, từ trung ương đến địa phương. Thế trận phòng không nhân dân là một bộ phận cấu thành, không tách rời trong khu vực phòng thủ. Hoạt động tác chiến phòng không nhân dân là nét đặc sắc của nghệ thuật quân sự Việt Nam đã được vận dụng hiệu quả trong chiến tranh giải phóng đất nước của dân tộc ta.

Ngày nay, các phương án tác chiến mới trong chiến tranh hiện đại, tiến công đường không và phòng chống tiến công đường không trở thành yêu cầu hết sức quan trọng, quyết định đến thành bại trong cục diện chiến trường.

Từ đó, đặt ra yêu cầu tiếp tục xây dựng nền quốc phòng toàn dân vững mạnh toàn diện, phát huy sức mạnh tổng hợp của đất nước để chủ động phòng ngừa, xử lý có hiệu quả các tình huống về quốc phòng, an ninh trên không.

Luật Quốc phòng và các văn bản pháp luật có liên quan đến nhiệm vụ phòng không nhân dân, quản lý tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ mới quy định khung, mang tính nguyên tắc nên đặt ra yêu cầu đòi hỏi phải tạo lập khung pháp lý đầy đủ, toàn diện cho hoạt động phòng không nhân dân để đáp ứng yêu cầu bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Công tác quản lý, bảo vệ vùng trời ở độ cao dưới 5000 mét đang được nhiều quốc gia trên thế giới hết sức coi trọng, nhất là trong giai đoạn hiện nay với sự xuất hiện của tàu bay không người lái đang được các nước nghiên cứu, chế tạo, khai thác, sử dụng cho mục đích quân sự như một lực lượng tác chiến mới mang lại hiệu quả chiến đấu cao; ở trong nước, tình trạng vi phạm pháp luật của các tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ diễn ra ngày càng gia tăng, tiềm ẩn nhiều nguy cơ đe dọa đến quốc phòng, an ninh và an toàn, an ninh hàng không.

“Từ những lý do nêu trên, việc xây dựng, ban hành Luật Phòng không nhân dân là rất cần thiết, góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật về quân sự, quốc phòng, có ý nghĩa thiết thực bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới” - Thượng tướng Nguyễn Tân Cương nhấn mạnh.

Quản lý các hoạt động liên quan đến tàu bay không người lái

Theo Thượng tướng Nguyễn Tân Cương, mục đích xây dựng luật nhằm tạo khung pháp lý chung cho việc xây dựng, huy động, tổ chức hoạt động phòng không nhân dân; quản lý các hoạt động liên quan đến tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ và bảo đảm an toàn phòng không, nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật về phòng không nhân dân.

Xây dựng nền quốc phòng toàn dân vững mạnh toàn diện, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định chính trị, trật tự, an toàn xã hội để phát triển kinh tế đất nước, kiên quyết, kiên trì bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa, phát huy sức mạnh tổng hợp của toàn dân để bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc.

Trên cơ sở 5 chính sách đã được Quốc hội thông qua, dự thảo Luật Phòng không nhân dân được xây dựng gồm 8 chương với 55 điều. Trong đó, tại Chương IV quy định về quản lý tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ và bảo đảm an toàn phòng không (từ Điều 27 đến Điều 36) và tại Chương V quy định quyền, nghĩa vụ của cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân đối với phòng không nhân dân và khai thác, sử dụng tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ (Điều 37 và Điều 40).

Trung tướng Lê Tấn Tới - Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội cho hay, Thường trực Ủy ban Quốc phòng và An ninh nhất trí về sự cần thiết ban hành Luật Phòng không nhân dân.

Việc ban hành Luật Phòng không nhân dân là nhằm thể chế hóa đường lối chủ trương của Đảng về xây dựng nền quốc phòng toàn dân, xây dựng khu vực phòng thủ vững chắc, đáp ứng yêu cầu bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới; thể chế hóa quy định của Hiến pháp liên quan đến việc hạn chế quyền con người, quyền công dân và Luật Quốc phòng năm 2018 về phòng thủ quân khu, khu vực phòng thủ.

Đồng thời, khắc phục những bất cập, hạn chế trong thực tiễn thi hành pháp luật về phòng không nhân dân, quản lý tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ, đảm bảo thống nhất, đồng bộ trong hệ thống pháp luật, phù hợp với thực tiễn và đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ quản lý, bảo vệ vững chắc bầu trời Tổ quốc Việt Nam.

Tuy nhiên, về nhập khẩu, xuất khẩu, tạm nhập tái xuất, tạm xuất tái nhập tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ (Điều 27), ông Lê Tấn Tới nêu, có ý kiến đề nghị làm rõ sự cần thiết quy định cấp phép xuất khẩu cho tàu bay không người lái và phương tiện bay siêu nhẹ; làm rõ quy trình xin ý kiến đối với hoạt động tạm nhập, tái xuất; điều kiện về xuất khẩu, nhập khẩu; quy định về ủy thác; ý kiến khác đề nghị quy định thống nhất về thẩm quyền cấp phép nhập khẩu đối với tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ.

Thường trực Ủy ban Quốc phòng và An ninh đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu các ý kiến trên để rà soát, quy định nội dung phù hợp, nhất là quy định thẩm quyền của Bộ Quốc phòng, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Công Thương để đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước đối với tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ.

Về điều kiện khai thác, sử dụng tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ đối với trường hợp phải được cấp phép bay (Điều 29), Thường trực Ủy ban Quốc phòng và An ninh đề nghị cân nhắc quy định điều kiện đối với người điều khiển phải đủ 18 tuổi trở lên và được đào tạo kiến thức về hàng không để đảm bảo phù hợp với thực tiễn; đồng thời, nội dung quy định điều kiện phải “có kiến thức về hàng không” là chưa rõ, có thể phát sinh thủ tục, yêu cầu về đào tạo, cấp chứng chỉ không cần thiết.

Có ý kiến đề nghị đánh giá kỹ về tác động của quy định này để bảo đảm không ảnh hưởng đến hoạt động phát triển kinh tế - xã hội; có quy định cụ thể hơn về tiêu chí được miễn trừ cấp phép bay để thuận lợi hơn trong tổ chức thực hiện. Thường trực Ủy ban Quốc phòng và An ninh đề nghị Ban soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, rà soát để có quy định cho phù hợp.

Về tạm giữ, thu giữ, chế áp tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ (Điều 31), Thường trực Ủy ban Quốc phòng và An ninh cơ bản nhất trí quy định về tạm giữ, thu giữ, chế áp tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ như dự thảo Luật.

Tuy nhiên, có ý kiến đề nghị nghiên cứu quy định theo hướng thống nhất về hậu quả pháp lý tại Điều 31 với quy định tại Điều 30 dự thảo Luật với các biện pháp, thẩm quyền đình chỉ, thu giữ, chế áp…

Ngoài ra, có ý kiến đề nghị bổ sung thẩm quyền của chỉ huy đơn vị Cảnh sát biển Việt Nam đình chỉ các chuyến bay, tạm giữ, thu giữ phương tiện bay không người lái để phù hợp với thẩm quyền của Cảnh sát biển.