Quản lý dịch vụ truyền hình, nội dung số: Cần xây dựng khung pháp lý linh hoạt

Hội thảo có sự tham gia của đại diện của các cơ quan bộ ngành liên quan như Văn phòng Chính phủ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Công thương, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Tư pháp, các hiệp hội, chuyên gia, các doanh nghiệp trong và ngoài nước và các cơ quan thông tấn báo chí.

Rộng mở thị trường VOD

Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Lê Đức Sảo - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội truyền thông số Việt Nam nhấn mạnh, ngành truyền hình và giải trí là cấu phần quan trọng công nghiệp nội dung số, đồng thời cũng là ngành chứng kiến tiến trình chuyển đổi số mạnh mẽ, nhanh chóng nhất hiện nay.

Mục tiêu của hội thảo nhằm tìm hiểu và trao đổi những kinh nghiệm về quá trình chuyển đổi số trong lĩnh vực phát thanh, truyền hình và nội dung số, đồng thời lắng nghe một số ý kiến góp ý, đề xuất từ phía các hiện hội trong nước và quốc tế nhằm góp phần hỗ trợ chính phủ xây dựng các chính sách và văn bản pháp luật thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế số, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp, đồng thời vẫn đảm bảo quản lý nhà nước hiệu quả.

Tại hội thảo, ông Konstantin Matthies, Chuyên gia kinh tế của Alpha Beta - một doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực nghiên cứu thị trường và tư vấn chiến lược kinh tế hàng đầu tại khu vực Châu Á - Thái Bình Dương đã chia sẻ kết quả một nghiên cứu về tác động kinh tế của dịch vụ video theo yêu cầu (VOD) tại Châu Á. Theo báo cáo này, các dịch vụ VOD dự báo sẽ được đầu tư lên đến 10,1 tỷ USD tại châu Á vào năm 2022, tăng 3,7 lần so với mức chi trong năm 2017, mang lại tác động kinh tế gộp lớn gấp 3 lần giá trị đầu tư này.

Đối với thị trường Việt Nam, VOD mang đến nhiều lợi ích bên cạnh đầu tư vào nội dung, hỗ trợ trực tiếp cho Chiến lược phát triển ngành công nghiệp điện ảnh Việt Nam đến năm 2020, giúp Việt Nam hội nhập quốc tế, thuộc top đầu về điện ảnh ở Đông Nam Á vào năm 2020 và ở châu Á vào năm 2030. Nếu kết hợp những lợi thế vốn có, tạo điều kiện khuyến khích sản xuất và môi trường hỗ trợ, Việt Nam có thể hướng tới trở thành một trung tâm sản xuất của khu vực.

Tuy nhiên, ông Konstantin Matthies cho rằng, dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 06/2016/NĐ-CP về quản lý, cung cấp và sử dụng dịch vụ phát thanh, truyền hình hiện đang trong quá trình hoàn thiện với mục đích nhằm giải quyết những lo ngại của chính phủ Việt Nam đối với các nội dung trực tuyến, song dự thảo này cũng có thể tạo ra rủi ro là triệt tiêu các lợi ích mà VOD mang lại.

Đơn cử như quy định đảm bảo tỷ lệ số lượng chương trình trong nước trong tổng số chương trình cung cấp trên dịch vụ theo yêu cầu trên mạng Internet không thấp hơn 30% sẽ làm giảm chất lượng của các chương trình này. Hay quy định bắt buộc cấp phép thông qua việc yêu cầu thành lập cơ sở tại địa phương hoặc liên doanh sẽ tạo ra rào cản gia nhập thị trường, tăng chi phí và rủi ro đầu tư, đồng thời mang tính phân biệt giữa doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp nước ngoài.

Cần tạo điều kiện thuận lợi

Ông Nguyễn Quang Đồng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chính sách và Phát triển truyền thông (IPS), Hội Truyền thông số Việt Nam, cũng bày tỏ quan điểm công nghiệp nội dung số, gồm game và nhóm dịch vụ giải trí số (mà VOD là cấu phần quan trọng) có tiềm năng mang lại lợi ích kinh tế lớn cho Việt Nam. Tuy nhiên, giữa dịch vụ số cung cấp qua hình thức OTT (giải pháp cung cấp nội dung cho người sử dụng dựa trên nền tảng Internet, trong đó bao gồm VOD), có sự khác biệt căn bản với dịch vụ phát thanh truyền hình truyền thống, do đó yêu cầu và cách thức quản lý nhà nước đối với các nhóm OTT nên có sự khác biệt.

Trên cơ sở đó, cần xây dựng một khung pháp lý linh hoạt, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của loại hình dịch vụ này. “Chính phủ nên xem xét và quản lý loại hình dịch vụ VOD nói riêng và OTT nói chung dưới một khung pháp lý mới, thay vì gộp chung với việc quản lý dịch vụ phát thanh truyền hình truyền thống như trong Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 06/2016/NĐ-CP” - ông Nguyễn Quang Đồng bày tỏ.

Theo ông Nguyễn Quang Đồng, việc sửa đổi Nghị định 06/2016/NĐ-CP hiện nay vẫn nên giữ phạm vi điều chỉnh như cũ, tức là tập trung cho nhóm dịch vụ phát thanh truyền hình truyền thống, và theo hướng giảm các quy định quá chặt chẽ đã không còn phù hợp, ví dụ, về nội dung quảng bá, hay yêu cầu biên phiên dịch nội dung để giảm chi phí, tăng khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam trong lĩnh vực này. Đồng thời, Chính phủ nên nghiên cứu xây dựng nghị định mới cho các dịch vụ OTT nói chung.

“Bộ Thông tin và Truyền thông là một trong 3 Bộ nêu ý kiến với Chính phủ nên xây dựng một khung pháp lý mới để quản lý “Grab” và taxi công nghệ. Vì vậy, quản lý đối với nhóm dịch vụ OTT mang nhiều dáng dấp “Uber, Grab” của ngành giải trí, một cách tiếp cận mới và tiến bộ như vậy cũng là hướng đi hoàn toàn hợp lý” - ông Nguyễn Quang Đồng nói.

Trước vấn đề này, ông Vũ Tú Thành - đại diện Hội đồng Kinh doanh Mỹ - ASEAN tại Việt Nam và Hiệp hội Truyền hình đa kênh Châu Á (AVIA) chia sẻ thêm, hiện nay chưa có Chính phủ của một quốc gia nào trong khu vực Châu Á - Thái Bình Dương áp đặt tỷ lệ bắt buộc đối với nội dung trong nước lên các dịch vụ OTT (ngoại trừ Trung Quốc). Tỷ lệ bắt buộc đối với nội dung trong nước sẽ tạo ra nhiều khó khăn cho các cơ quan quản lý trong việc thực thi và nhiều vướng mắc cho các dịch vụ OTT trong việc tuân thủ.

Việc áp dụng tỷ lệ bắt buộc này có thể khiến cho nhiều dich vụ buộc phải giảm thiểu số lượng chương trình hoặc đưa những nội dung chất lượng thấp vào vận hành. Bên cạnh đó, ngoại trừ Trung Quốc, không có một quốc gia nào khác trên thế giới áp dụng hạn chế về đầu tư trực tiếp nước ngoài cho các dịch vụ nội dung VOD do việc này sẽ tạo ra sự phân biệt trong việc quản lý các dịch vụ trong và ngoài nước.

Trong buổi hội thảo, một số kinh nghiệm quản lý các dịch vụ OTT theo định hướng “cơ chế gọn nhẹ” tại Hồng Kông, Nhật Bản, New Zealand cũng đã được giới thiệu. Chính sách quản lý này được đưa ra như một khuyến nghị góp ý với Chính phủ Việt Nam, phối hợp cùng bộ quy tắc ngành để vừa có thể quản lý hiệu quả dịch vụ nội dung số, vừa tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp phát triển.