Pháp lý tài sản số trước thềm ban hành Luật Công nghiệp công nghệ số

Ngày 6/12/2024, tại TP. Hồ Chí Minh, Bộ Thông tin và Truyền thông cùng Hiệp hội Blockchain Việt Nam (VBA) phối hợp tổ chức Hội thảo “Pháp lý tài sản số trước thềm ban hành Luật Công nghiệp công nghệ số” nhằm tạo diễn đàn cho các tổ chức, cá nhân quan tâm tới lĩnh vực tài sản số có cơ hội góp ý trực tiếp trước khi dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số được hoàn thiện và trình Quốc hội thông qua vào tháng 5/2025 tới.

Chương trình có sự tham dự của đại diện nhiều cơ quan nhà nước trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh như Sở Khoa học và Công nghệ, Sở Truyền thông và Thông tin, Toà án nhân dân, Sở Khoa học và Công nghệ, Phòng An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao PA05; các sứ quán và Tổng lãnh sự quán Mỹ, Anh, Australia cùng nhiều tổ chức giáo dục như: Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh, Đại học Luật, Đại học Kinh tế Tài chính TP. Hồ Chí Minh, các tổ chức tài chính lớn như: One Mount, Agribank, Techcombank Securities, VPBank, An Bình Securities, Dragon Capital, Sun Group, VnDirect,...

Phát biểu khai mạc, ông Lê Nam Trung, Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp Công nghệ Thông tin và Truyền thông, Bộ Thông tin - Truyền thông cho biết, Luật Công nghiệp công nghệ số được soạn thảo với mục tiêu thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước về phát triển công nghiệp ICT, công nghiệp công nghệ số; tạo môi trường pháp lý thuận lợi để phát triển ngành công nghiệp này; đóng góp vào chuyển đổi số, tạo bứt phá về năng suất, chất lượng và sức cạnh tranh của nền kinh tế; khai thác hiệu quả, làm chủ các công nghệ chủ chốt của cách mạng 4.0 để giải quyết các bài toán phát triển của Việt Nam.

Đánh giá cao nỗ lực của đơn vị soạn thảo là Bộ Thông tin và Truyền thông, ông Phan Đức Trung, Phó Chủ tịch Thường trực VBA cho rằng, sau nhiều lần sửa đổi, Luật Công nghiệp công nghệ số đã đưa ra những định nghĩa rất phù hợp với không chỉ bản chất của Tài sản số, phân biệt rõ tài sản số và tài sản mã hoá mà còn rất phù hợp với các quy định pháp lý hiện tại và tương đồng với hệ thống quy định của một số nền kinh tế như Mỹ. Ông Trung cho rằng, việc ban hành Luật Công nghiệp công nghệ số sẽ giúp hoàn thiện mảnh ghép còn thiếu trong tiến trình chuyển đổi số: “Chúng ta đã có Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số, công dân số nên việc luật hóa tài sản số - mắt xích kết nối các vấn đề trên sẽ giúp hoàn thiện bức tranh toàn cảnh về chuyển đổi số”.

Khi tài sản số được chính thức định nghĩa và điều chỉnh bởi Luật Công nghiệp công nghệ số sẽ góp phần quan trọng trong việc bảo vệ quyền lợi người dùng và giảm thiểu rủi ro, thúc đẩy kinh tế số, thu hút đầu tư, tăng cường đổi mới sáng tạo và cải thiện vị thế Việt Nam trên trường quốc tế.

“Năm 2024, Việt Nam nhận về hơn 105 tỷ USD, giảm so với mức 120 tỷ USD của năm 2023 nhưng vẫn gấp khoảng 4 lần tổng số vốn đầu tư FDI và tương đương 1/4 so với tổng GDP cả nước. Vì vậy, khi hành lang pháp lý được hoàn thiện, một phần trong số vốn này có thể sẽ được chuyển sang khu vực hợp pháp, đóng góp tích cực cho nền kinh tế và giảm thiểu những nguy cơ về rửa tiền, tài trợ khủng bố hay lừa đảo trên không gian mạng đang rất nhức nhối hiện nay”, ông Phan Đức Trung nhấn mạnh.

Chia sẻ về góc nhìn của đơn vị soạn thảo, bà Nguyễn Minh Hằng, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Thông tin – Truyền thông cho biết, Luật Công nghiệp công nghệ số được xây dựng theo hướng thúc đẩy hơn là quản lý cứng lĩnh vực công nghiệp công nghệ số nói chung và tài sản số nói riêng. Theo bà Hằng, tài sản số trên thế giới hiện chủ yếu đang thể hiện dưới dạng tài sản mã hoá, rất đa dạng về hình thức mà pháp luật hiện hành không thể quản lý hết chỉ bằng một bộ luật duy nhất. Nếu muốn quản lý hết tất cả các loại hình tài sản này thì chúng ta sẽ phải sửa rất nhiều luật khác như Luật Dân sự, Luật Ngân hàng.

Bà Hằng cho biết, Luật Công nghiệp công nghệ số bao trùm nhiều lĩnh vực công nghiệp, công nghệ số. Trong đó, đơn vị soạn thảo đã dành tới gần 10% thời lượng của Luật, (6 điều trong tổng số 73 điều) cho thấy sự quan tâm đối với lĩnh vực tài sản số là đang rất lớn. “Cơ quan quản lý chưa bao giờ từng có ý định cấm tài sản số mà chỉ cân nhắc hài hoà lợi ích giữa thúc đẩy phát triển và bảo vệ quyền lợi, quản trị rủi ro”, bà Hằng nhấn mạnh.

Trên góc độ tác động đối với ngành ngân hàng, PGS.TS Nguyễn Đức Trung, Hiệu trưởng trường Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh cho rằng, tài chính - ngân hàng là ngành sẽ chịu tác động đầu tiên khi tài sản số có hiệu lực, từ việc thay đổi những sản phẩm - dịch vụ đã có sẵn, đến việc tạo ra một lớp tài sản hoàn toàn mới đi cùng với những sản phẩm - dịch vụ cũng chưa từng có trước đây.

“Đi cùng với sự bùng nổ của tài sản số, nhận thức về quản lý tài sản số, thể hiện trong các quy định pháp luật cũng cần phải được nhìn nhận đa chiều, không chỉ ở góc độ thúc đẩy mà còn phải cân nhắc đến việc quản trị rủi ro, đảm bảo các quy định pháp luật là phù hợp với thực tiễn và lâu bị thay đổi nhất để đảm bảo sự ổn định của môi trường pháp lý”, ông Nguyễn Đức Trung chia sẻ.

Ông Trần Huyền Dinh, CEO AlphaTrue - một đơn vị tiên phong trong lĩnh vực Web3 cho rằng, hành lang pháp lý rõ ràng về tài sản số sẽ là động lực thúc đẩy tăng trưởng cho các doanh nghiệp công nghệ. “Giá trị tài sản số đang hiện hữu trên chuỗi (on-chain) đã lên tới hàng nghìn tỷ USD và vẫn đang tiếp tục tăng với các xu hướng nổi bật như Token hoá tài sản thực (RWA) đang giải quyết những bài toán căn bản nhất mà chúng ta thường lo ngại khi nhắc đến tài sản số là vừa đảm bảo tính thanh toán, vừa đảm bảo khả năng tiếp cận và bảo mật. RWA có thể sẽ là xu hướng lớn nhất trong tài sản số mà không chỉ các doanh nghiệp Web3 mà giới tài chính truyền thống cũng đang rất quan tâm”.

Buổi thảo luận còn có sự tham dự của ông Bành Trí Trung (đồng sáng lập Công ty TNHH Holdstation) chia sẻ quan điểm, mong muốn cụ thể từ phía các doanh nghiệp đang trực tiếp hoạt động trong lĩnh vực tài chính - công nghệ giàu tiềm năng này.

Đây là hội thảo lần thứ 10 nhằm góp ý Luật Công nghiệp công nghệ số và hành lang pháp lý tài sản số, tài sản mã hoá mà Hiệp hội Blockchain Việt Nam đã trực tiếp tổ chức từ cuối năm 2022 đến nay với sự tham gia của hầu hết các bộ, ngành, cơ quan nhà nước có liên quan đến quản lý tài sản số nói riêng cùng đông đảo cộng đồng doanh nghiệp, cá nhân trong và ngoài nước.