Phố ẩm thực và câu chuyện phát triển kinh tế đêm

Tháng 12/2023, phố ẩm thực Phan Xích Long tại quận Phú Nhuận, TP. Hồ Chí Minh sẽ đi vào hoạt động. Theo UBND quận Phú Nhuận, tuyến phố ẩm thực dài hơn 1,5 km kéo dài từ ngã tư Phan Xích Long - Phan Đăng Lưu đến đường Vạn Kiếp có hơn 250 hộ kinh doanh.

Điểm đặc biệt của phố ẩm thực này là toàn bộ hoạt động sẽ được quản lý bằng app (ứng dụng) có tên phố ẩm thực Phan Xích Long. Ứng dụng sẽ kết nối ba bên gồm cơ quan quản lý, chủ kinh doanh và thực khách. Người kinh doanh sẽ khai báo các thông tin hoạt động, địa chỉ, thực đơn, giá cả món ăn... Chính quyền căn cứ vào đó để quản lý, ví dụ giấy chứng nhận an toàn vệ sinh thực phẩm của quán hết hạn sẽ được tự động nhắc nhở. Thực khách có thể tìm kiếm quán, đặt bàn, chọn món, xem giá cả, thanh toán qua app.

Để chuẩn bị cho sự ra đời của phố ẩm thực này, thời gian qua địa phương đã đầu tư hạ tầng như lát đá vỉa hè, dải phân cách, đèn... Quận sử dụng một phần lòng đường, vỉa hè đường Hoa Phượng làm bãi đậu ôtô có thu phí. Xe máy được gửi ở khuôn viên nhà thi đấu Rạch Miễu và một phần vỉa hè đường Trường Sa. Thời gian hoạt động của khu phố không quá 24h mỗi ngày.

Sở Công Thương TP. Hồ Chí Minh đánh giá, phố ẩm thực sẽ tạo không gian giải trí, tham quan, vui chơi cho người dân, đẩy mạnh du lịch, phát triển kinh tế đêm.

Thực tế thời gian qua, tại TP. Hồ Chí Minh, hàng loạt phố ẩm thực như: Phố ẩm thực Hồ Thị Kỷ và kỳ đài Quang Trung cùng ở quận 10, phố ẩm thực Vĩnh Khánh (quận 4), phố ẩm thực Hậu Giang (quận 6), phố ẩm thực Nguyễn Thượng Hiền (quận 3) đã đi vào hoạt động với hy vọng khai thác tiềm năng kinh doanh thương mại về đêm và tạo thêm lựa chọn phong phú cho người dân địa phương và du khách. Tuy nhiên, mô hình này chỉ hoạt động tạm ổn trong vài tháng, sau đó nhiều phố ẩm thực rơi vào tình trạng cầm chừng, ế ẩm dẫn đến phải đóng cửa.

Theo đó, nhiều quán ăn thuộc khu phố ẩm thực Vĩnh Khánh (quận 4) không thể lấp đầy 50% chỗ ngồi, ngay cả vào thời điểm cuối tuần. Phố ẩm thực Nguyễn Thượng Hiền (quận 3) nối giữa hai con đường lớn Nguyễn Đình Chiểu - Điện Biên Phủ cũng không nhiều khách đến tham quan. Khoảng 19h, con phố này có khoảng 10 khách quốc tế đến tản bộ, thưởng thức xiên que, tré trộn, bánh tráng…

Phố Kỳ Đài Quang Trung nằm ở đoạn giao Nguyễn Lâm - Bà Hạt, cạnh khu chợ sầm uất Nguyễn Tri Phương (quận 10) cũng rơi vào cảnh đìu hiu. Có khoảng 3-4 sạp hàng đang hoạt động, trong khi con số trước đây là hơn 20 sạp. Hầu hết các phố ẩm thực đều chưa để lại được dấu ấn.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do thực phẩm tại các phố ẩm thực chưa phong phú. Thực tế, ở các phố đêm hay hội chợ ẩm thực chủ yếu chỉ toàn cá viên, xúc xích, bánh tráng trộn. Nhiều sạp bán không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.

Bên cạnh đó, đường quá nhỏ, không có đủ không gian cho người dân, du khách trải nghiệm; chưa kể còn phải nhường đường cho xe máy. Những yếu tố này dẫn tới các phố dần dần không còn thu hút khách nữa.

Nhìn sang những quốc gia khác trong khu vực như: Thái Lan, Đài Loan, Singapore… những khu chợ đêm, phố ẩm thực vô cùng thu hút. Điển hình như tại Singapore, một trong những yếu tố khiến du khách quyết định đến đây là ẩm thực. Nếu xét về số lượng, món ăn của họ không phong phú và đặc sắc như Việt Nam nhưng họ có chiến lược phát triển thương hiệu rất tốt thông qua việc quảng bá. Du khách có thể đi đến các điểm sản xuất, chế biến món ăn, tham dự các lễ hội chuyên về ẩm thực để tìm hiểu lịch sử, văn hóa, xuất xứ của món ăn. Một du khách bình thường cũng có thể thưởng thức món ăn của đầu bếp nổi tiếng. Đây chính là cách mà họ thu hút du khách, lấy tiền của khách mà du khách vẫn thoải mái và thích thú.

Để các phố ẩm thực thu hút du khách, địa phương cần tổ chức bài bản, nâng tầm phố ẩm thực bằng việc định hướng cả về trang trí lẫn thực phẩm. Chẳng hạn, phố ẩm thực cần thu hút du khách đầu tiên bằng việc quy hoạch theo tiêu chuẩn đồng bộ, ưa nhìn, bắt mắt.

Một điều quan trọng nữa là phải chú trọng và đẩy mạnh vệ sinh an toàn thực phẩm. Càng nổi tiếng về ẩm thực đường phố thì mọi quán ăn đường phố càng phải bảo đảm vệ sinh. Phát triển nguồn cung ứng thực phẩm sạch đến các chợ đầu mối, tăng cường mối liên kết trang trại - nhà hàng với mục đích an toàn cho khách. Tuyên truyền mạnh mẽ, đào tạo văn hóa ứng xử cho người bán, người phục vụ để giữ hình ảnh đẹp về ẩm thực TP. Hồ Chí Minh.

Ngoài ra, cần xây dựng bãi gửi xe, tránh tình trạng để xe lấn chiếm lề đường. Quan trọng không kém, phố ẩm thực không chỉ dành cho người dân địa phương, phải làm sao thu hút được khách ngoài khu vực và khách quốc tế. Ngoài ra, các địa phương có thể truyền thông sử dụng chéo sản phẩm của nhau để tăng độ nhận diện. Tăng cường hoạt động văn hóa nghệ thuật để tăng sự tương tác, trải nghiệm cho du khách.