Người tiểu đội trưởng mang tên trung đoàn đã về với trời thu lịch sử

Đại tá Hoàng Long Xuyên đã từ trần hồi 11 giờ 20 phút ngày 27/8/2023 (tức ngày 12/7 năm Quý Mão) tại nhà riêng, hưởng thọ 107 tuổi. Ông được xem là nhân chứng cuối cùng của Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân (tiền thân của Quân đội nhân dân Việt Nam) thành lập ngày 22/12/1944.

Sáng ngày 29/8/2023 (tức 14/7 năm Quý Mão), Thành ủy TP.Thái Nguyên cùng gia đình đã tổ chức trọng thể Lễ truy điệu Đại tá Hoàng Long Xuyên, đồng thời lễ an táng ra cùng ngày tại Nghĩa trang nhân dân tổ dân phố An Thái, thị trấn Hóa Thượng, huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên.

Từ trưa ngày 27/8, khi hay tin người hàng xóm ở tuổi đại thọ từ trần, rất đông bà con lối xóm ở phường Chùa Hang, TP. Thái Nguyên đã tập trung đến nhà anh Hoàng Văn Tiến con trai ông (Phó viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Thái Nguyên) để thăm hỏi, tiễn đưa một con người rất đặc biệt. Với người dân ở TP. Thái Nguyên, nhất là phường Chùa Hang, Đại tá Hoàng Long Xuyên không chỉ là một người cao tuổi trong khu phố mà bấy lâu nay, ông còn là niềm tự hào về đội viên cuối cùng của Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân vẫn đang sống bên cạnh họ.

Mới tháng 6 vừa qua tôi đến nhà thăm, ông vẫn phong thái điềm đạm và sức khỏe dẻo dai đến lạ kỳ ở tuổi 107. Ngay anh Hoàng Văn Tiến còn nói rất ngạc nhiên rằng, ở tuổi này mà xương khớp của ông gần như hoàn hảo, răng chỉ rụng vài cái và vẫn sinh hoạt, ăn uống cùng con cháu như bình thường, không phải cháo bột, sữa đường gì cả. Anh Tiến kể, năm ngoái ông ngã lao đầu xuyên kính cửa tủ thế mà chả sao cả, kính thì vỡ tung tóe khắp nhà... Thứ 6 tuần trước, anh Tiến khoe với tôi sau 2 tuần ông nằm viện rằng: "Ông đỡ hơn nên đòi về nhà rồi chú Giang ạ!". Gia đình, người thân những tưởng ông đã hồi phục và lại có thể hít thở bầu không khí của ngày “Tết Độc lập” 2/9 tới đây như 78 năm ông đã đi qua. Vậy mà không…

Đại tá Hoàng Long Xuyên, tên khai sinh là Hoàng Văn Tứ, sinh năm 1917 tại xã Nam Tuấn, huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng. Năm 17 tuổi, Hoàng Long Xuyên đi theo cách mạng và năm 24 tuổi (1941) thì được Bác Hồ cử sang Trung Quốc học quân sự tại phân hiệu trường quân sự Hoàng Phố. Đầu tháng 11/1944, đoàn thanh niên học quân sự rời Trung Quốc trở về Tổ quốc. Hoàng Long Xuyên cùng với một số đồng chí bị lạc trong rừng nên ngày 24/12/1944 mới về đến nơi. Lúc này, Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân đã ra đời được hai ngày, tuy vậy ông vẫn được phân công làm tiểu đội trưởng và là một trong những nhân sự đầu tiên của lực lượng vũ trang nước nhà.

Đến tháng 8/1945, trên cương vị Phân đội trưởng, Hoàng Long Xuyên đã chỉ huy đơn vị cùng với quần chúng cách mạng nổi dậy, tiến công quân Nhật, làm chủ các vùng Ôn Châu, Hữu Lũng, Thất Khê, Thoát Lãng, Na Sầm... của Lạng Sơn. Sau khi toàn quốc kháng chiến, Hoàng Long Xuyên được bổ nhiệm làm Trung đoàn phó, rồi Trung đoàn trưởng Trung đoàn 28 và tham gia rất nhiều chiến dịch quan trọng.

Năm 1949, ông được cử làm Phó tư lệnh Mặt trận Long Châu, tham gia chiến dịch Thập Vạn Đại Sơn, giúp cách mạng Trung Quốc giải phóng biên khu Quảng Tây và Vân Nam. Trong giai đoạn này, đồng chí, đồng đội đã thân mật lấy tên ông đặt cho tên trung đoàn. Từ đây, nhắc đến Trung đoàn Long Xuyên là người ta nhớ đến ông. Những năm sau, ông được bổ nhiệm giữ chức Chỉ huy trưởng Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Lạng Sơn...

Năm 1962, ông về công tác tại Bộ Tư lệnh Công an vũ trang (nay là Bộ đội biên phòng) làm Tư lệnh Công an vũ trang Khu tự trị Việt Bắc, sau đó làm Giám đốc Công an Khu tự trị Việt Bắc. Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, tổ chức lại điều ông làm Trưởng phòng Điều tra hình sự - Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng. Tháng 5/1984, Đại tá Hoàng Long Xuyên nghỉ hưu sau 22 năm gắn bó với Bộ đội Biên phòng. Ghi nhận những công lao và đóng góp của Đại tá Hoàng Long Xuyên, Đảng và Nhà nước tặng thưởng ông nhiều huân huy chương cao quý: Huân chương Độc lập Hạng Nhất; Huân chương Quân công Hạng Ba, Cán bộ lão thành cách mạng, Huy hiệu 75 năm tuổi Đảng…

Một cánh hạc trắng đã về trời !