Ngành Công Thương: Xây dựng, phát triển hệ thống tổ chức khoa học và công nghệ vững mạnh

Ghi nhận nỗ lực của các đơn vị ngành Công Thương

Chiều 24/10, tại Hà Nội, Bộ Công Thương tổ chức Hội thảo chuyên đề “Phát triển hệ thống các tổ chức khoa học và công nghệ công lập gắn với định hướng hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo của ngành Công Thương giai đoạn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Một trong những kết quả nổi bật trong công tác quản lý khoa học công nghệ ngành Công Thương thời gian qua đó là tập trung phát triển mạng lưới các tổ chức khoa học và công nghệ của ngành Công Thương; tăng cường năng lực, hiệu quả hoạt động và đẩy mạnh thực hiện cơ chế tự chủ.

Hiện tại, Bộ Công Thương quản lý 13 viện, trong số đó có 2 viện đã thực hiện cổ phần hóa; nếu xem xét ở phạm vi ngành, có thêm 9 viện nghiên cứu hiện nằm ở các tập đoàn, tổng công ty.

Trong số 11 đơn vị trực thuộc, có 1 viện nghiên cứu về chính sách - chiến lược, các viện còn lại là các viện nghiên cứu công nghệ - ứng dụng với lĩnh vực khoa học và công nghệ tương đối độc lập, gắn với các ngành, phân ngành, lĩnh vực khác nhau thuộc phạm vi quản lý của Bộ.

Bên cạnh đó, về nhân lực, tổng số lao động của các tổ chức khoa học và công nghệ nêu trên là 1.553 người. Trong đó, số lao động có trình độ từ đại học trở lên là 1.277 người, chiếm tỷ lệ 82,2%, gồm: 83 tiến sĩ (chiếm 5,3%), 417 thạc sĩ (chiếm 26,9%), 777 kỹ sư/cử nhân (chiếm 50%). Số cán bộ có học hàm giáo sư/phó giáo sư là 12 người, chiếm tỷ lệ 0,77%.

Trong giai đoạn 2016 - 2020, tổng số công bố khoa học của 13 viện nghiên cứu thuộc Bộ là 933, trong đó có 786 công bố trong nước và 147 công bố quốc tế. Ba đơn vị có số công bố nhiều nhất là: Viện Nghiên cứu Cơ khí (227); Viện Nghiên cứu Chiến lược, chính sách Công Thương (113) và Viện Công nghiệp Thực phẩm (83). Xét riêng về công bố quốc tế, ba đơn vị dẫn đầu là: Viện Nghiên cứu Cơ khí (45); Viện Nghiên cứu Điện tử, Tin học, Tự động hóa (32) và Viện Công nghiệp Thực phẩm (19).

Đặc biệt, cũng trong giai đoạn này, tổng số đầu ra về công nghệ của các Viện là 197. Trong đó, số lượng công nghệ đã được đăng ký sở hữu trí tuệ, chuyển giao, ứng dụng cho doanh nghiệp là 72 công nghệ, chiếm 37%; số lượng công nghệ chưa đăng ký sở hữu trí tuệ nhưng đã chuyển giao, ứng dụng cho doanh nghiệp là 75 công nghệ, chiếm 38%.

Ngành Công Thương cũng vinh dự có nhiều công trình được trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về khoa học và công nghệ; Giải thưởng sáng tạo khoa học và công nghệ Việt Nam (VIFOTEC)...

Những kết quả nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ đã được ứng dụng nhanh chóng vào thực tiễn hoạt động của các ngành, lĩnh vực giúp duy trì đà tăng trưởng, tạo cơ hội phát triển, mở rộng sản xuất kinh doanh trong các doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, với những đóng góp quan trọng và có ý nghĩa, Vụ Khoa học và Công nghệ đã vinh dự được trao tặng Huân chương Lao động hạng Nhất giai đoạn 2016 - 2020.

Phát biểu tại hội thảo, ông Trần Việt Hòa, Vụ trưởng Vụ Khoa học và Công nghệ(Bộ Công Thương) ghi nhận nỗ lực của các đơn vị trong việc thực hiện các nhiệm vụ khoa học và công nghệ, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập sâu rộng và đứng trước thách thức của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, đặc biệt, trong bối cảnh đại dịch Covid-19 diễn ra trong thời gian qua, nhưng các hoạt động khoa học và công nghệ của ngành Công Thương đã có những chuyển biến rất chủ động, tích cực cùng với sự đồng lòng của các đơn vị trong ngành, qua đó, đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận.

Những kết quả đã đạt được đó không thể thiếu vai trò quan trọng của các viện nghiên cứu thuộc Bộ. “Chúng ta có thể nhìn thấy “bóng dáng” của các viện nghiên cứu trong tất cả các lĩnh vực, kết quả đạt được trong giai đoạn vừa qua, từ nghiên cứu chính sách phục vụ xây dựng chính sách đến nghiên cứu ứng dụng và triển khai đổi mới công nghệ ở các doanh nghiệp” - ông Trần Việt Hòa nhấn mạnh.

Tập trung nguồn lực triển khai hoạt động khoa học công nghệ

Đối với ngành Công Thương, trong bối cảnh và những yêu cầu mới, trọng tâm trong hoạt động nghiên cứu khoa học và công nghệ thời gian tới sẽ tập trung vào 5 vấn đề lớn.

Thứ nhất, đẩy mạnh phát triển khoa học và công nghệ và đổi mới sáng tạo gắn với quá trình tái cơ cấu ngành Công Thương, đưa khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo thực sự trở thành động lực chính, thúc đẩy phát triển công nghiệp nhanh và bền vững.

Thứ hai, chú trọng công tác nghiên cứu, tham mưu xây dựng định hướng, chính sách phát triển ngành Công Thương trong tình hình mới; cung cấp luận cứ khoa học và thực tiễn hoàn thiện hệ thống pháp luật để thực thi, khai thác có hiệu quả cam kết trong các FTA, đặc biệt là các FTA thế hệ mới.

Thứ ba, thúc đẩy hoạt động khoa học và công nghệ và đổi mới sáng tạo tại doanh nghiệp. Lấy doanh nghiệp làm trung tâm và là chủ thể sống động của đổi mới sáng tạo và tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4.

Thứ tư, xây dựng, củng cố, phát triển hệ thống các tổ chức khoa học và công nghệ vững mạnh, làm chỗ dựa tin cậy và hiệu quả cho doanh nghiệp cũng như cho các cơ quan quản lý nhà nước.

Thứ năm, đổi mới mạnh mẽ công tác quản lý, hướng dẫn, tổ chức thực hiện các hoạt động khoa học và công nghệ ngành Công Thương theo hướng hiện đại.

Ông Trần Việt Hòa cho rằng, bước sang giai đoạn mới 2021-2030, thực hiện 5 định hướng lớn trên, chúng ta cần nhìn nhận lại vai trò của các viện để làm sao các viện cùng phối hợp với các đơn vị trong ngành Công Thương triển khai hiệu quả hoạt động khoa học và công nghệ trong giai đoạn mới với những thách thức mới.

Đặt trong bối cảnh mới, cần phải thực hiện việc tái cơ cấu cũng như tập trung nguồn lực, nhất là huy động sức mạnh nguồn nhân lực khoa học và công nghệ ngành Công Thương được đánh giá là dồi dào và bao phủ ở mọi lĩnh vực để thực hiện nhiệm vụ trong giai đoạn sắp tới.

“Vừa qua, Vụ Khoa học và Công nghệ đã phối hợp với các đơn vị, các viện nghiên cứu thuộc Bộ xây dựng dự thảo báo cáo tái cơ cấu các viện nghiên cứu thuộc Bộ giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2045” - ông Trần Việt Hòa thông tin, đồng thời chia sẻ, việc tổ chức hội thảo hôm nay cũng nhằm lấy ý kiến các viện nghiên cứu thuộc Bộ để cùng nhìn nhận lại và đưa ra định hướng, góp ý cho dự thảo. Trên cơ sở đó, Vụ và các đơn vị thuộc Bộ sẽ phối hợp tổng kết và báo cáo Ban cán sự.

Ngành Công Thương cùng với cả nước đang nỗ lực triển khai có hiệu quả Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XIII và Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm (2021 – 2030). Trong đó, khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo cùng phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao được xác định là một trong ba đột phá chiến lược để hiện thực hóa các mục tiêu đề ra.

Khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số cũng sẽ là yếu tố nền tảng cho quá trình tái cơ cấu ngành Công Thương giai đoạn 2021-2030 với trọng tâm là việc xây dựng năng lực tự chủ về sản xuất và thị trường để hình thành năng lực sản xuất quốc gia mới có tính độc lập, thích ứng và chống chịu cao trước các tác động bất thường, bảo đảm tham gia hiệu quả vào chuỗi giá trị toàn cầu.