Luật Đầu tư công (sửa đổi): Nhiều vấn đề chưa ngã ngũ

Báo cáo giải trình, tiếp thu của Ủy ban Thường vụ Quốc hội nêu tới 18 vấn đề, từ phạm vi sửa đổi, đối tượng áp dụng, phân loại dự án đầu tư công,… đến tiêu chí phân loại dự án, thẩm quyền xem xét, quyết định danh mục dự án đầu tư trung hạn…, trong số này, rất nhiều vấn đề phải đưa ra hai phương án để Quốc hội lựa chọn.

Nổi lên là quy định việc nâng mức vốn đầu tư dự án quan trọng quốc gia từ 10 nghìn lên 20 nghìn tỷ đồng. Theo cơ quan soạn thảo, việc nâng mức vốn này là cần thiết. Tuy nhiên trong phần thảo luận, nhiều đại biểu băn khoăn cho rằng, Quốc hội là cơ quan quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước, nếu điều chỉnh mức vốn lên 20 nghìn tỷ đồng thì Quốc hội sẽ không còn quyết định dự án đầu tư công nào.

Quan điểm của Ủy ban Thường vụ Quốc hội là giữ tiêu chí phân loại dự án như quy định hiện hành vì quy định về điều chỉnh tiêu chí phân loại dự án đầu tư công thực hiện trong trường hợp chỉ số giá có biến động lớn hoặc có điều chỉnh lớn về phân cấp đầu tư công… đã được quy định tại Điều 11 của Luật Đầu tư công hiện hành. Và trong thực tế thời gian qua, việc phân cấp đầu tư công cơ bản ổn định, tiêu chí phân loại dự án quan trọng quốc gia với mức vốn 10 nghìn tỷ đồng như quy định hiện hành không phát sinh vướng mắc, ngược lại nếu điều chỉnh như đề xuất của Chính phủ sẽ gây xáo trộn lớn trong chuyển dịch phân loại, quản lý dự án.

Đại biểu Hoàng Quang Hàm - Ủy viên Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội - cho rằng, trong hai nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIII và XIV chỉ có 2 dự án quan trọng quốc gia trình Quốc hội là quá ít, và nay nếu điều chỉnh tăng lên 20 nghìn tỷ đồng thì có thể không còn dự án nào trình Quốc hội. Trong khi đó, nếu trình Quốc hội xem xét, quyết định các dự án quan trọng quốc gia thì gần như chắc chắn sẽ bố trí được nguồn vốn và có thể có những chính sách đặc thù để thực hiện dự án một cách nhanh chóng.

Tương tự với quy định về thẩm quyền xem xét, quyết định danh mục dự án kế hoạch đầu tư công trung hạn, ở phương án thứ nhất, Ủy ban thường vụ Quốc hội và nhiều đại biểu đề nghị quy định theo hướng Quốc hội quyết định kế hoạch đầu tư công trung hạn, gồm: tổng mức đầu tư, tiêu chí, danh mục và mức vốn bố trí cho từng dự án chi đầu tư từ ngân sách Trung ương theo đúng tinh thần của Hiến pháp.

Trong khi đó ở phương án hai, Chính phủ và một số vị đại biểu đề nghị quy định Quốc hội quyết định tổng mức, giao Chính phủ quyết định, điều chỉnh danh mục dự án theo đúng khung kế hoạch đầu tư công trung hạn được quốc hội thông qua. Vì, quy định Quốc hội quyết định danh mục dự án và mức vốn bố trí cho từng dự án sẽ dẫn tới mất nhiều thời gian, phát sinh nhiều thủ tục hành chính. Mặt khác, danh mục dự án cần qua nhiều bước để xác định thông tin nên cần có thời gian, nếu có thay đổi sẽ phải thực hiện các thủ tục báo cáo Quốc hội tại kỳ họp, tính linh hoạt trong điều hành kế hoạch đầu tư công trung hạn sẽ hạn chế...

Và, cả hai vấn đề này, cùng với nhiều vấn đề khác, theo các đại biểu Quốc hội là không cần thiết phải sửa vì nguyên nhân chính dẫn đến những vướng mắc trong quá trình thực hiện các dự án đầu tư công không nằm ở quy định trong luật mà chủ yếu do khâu tổ chức thực hiện.

Khẳng định Quốc hội luôn dành sự ưu tiên trong xem xét, quyết định các dự án đầu tư công trung hạn, đại biểu Nguyễn Thị Quyết Tâm (Đoàn TP. Hồ Chí Minh) nhấn mạnh, với những vấn đề quan trọng của quốc gia cần bao nhiêu thời gian Quốc hội đều đảm đương được.

Hơn thế, nếu giao Chính phủ quyết định danh mục đầu tư công trung hạn, tức là giao Chính phủ quyết định dự toán trung hạn là không phù hợp với Hiến pháp, ngược về quy trình, ngược về thẩm quyền, dẫn đến một nghịch lý đó là Quốc hội sẽ phải căn cứ vào danh mục mà Chính phủ đã quyết để ban hành dự toán hàng năm.