Lấy ý kiến dự thảo Kế hoạch huy động nguồn lực thực hiện chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP)

Hội thảo Tham vấn “Dự thảo kế hoạch huy động nguồn lực thực hiện Tuyên bố chính trị thiết lập quan hệ Đối tác Chuyển đổi năng lượng công bằng(JETP)” do Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Lê Công Thành chủ trì, cùng đại diện Nhóm các đối tác quốc tế (IPG) gồm ông Iain Frew - Đại sứ Anh tại Việt Nam và ông Thomas Wiersing - Đại biện lâm thời của Phái đoàn EU tại Việt Nam. Các Đại sứ, đại diện của IPG và nhóm GFANZ cũng tham dự sự kiện này cùng với hơn 200 đại diện từ các cơ quan thuộc Chính phủ Việt Nam, các đối tác phát triển, khu vực tư nhân, các viện nghiên cứu,các trường đại học, đại diện nhóm thanh niên, các tổ chức phi chính phủ và các cơ quan truyền thông.

Tuyên bố JETP đã được thông qua ngày 14/12/2022. Đây là nỗ lực chung của Việt Nam và Nhóm các đối tác quốc tế (IPG) bao gồm Canada, Pháp, Đức, Ý, Nhật Bản, Vương quốc Anh, Hoa Kỳ, Liên minh Châu Âu, Đan Mạch và Na Uy sau hơn một năm đàm phán.

Việt Nam là nước thứ ba, sau Nam Phi và Indonesia thông qua Tuyên bố JETP với các nước trong và ngoài G7. Thực hiện Tuyên bố JETP, các đối tác quốc tế sẽ giúp Việt Nam hoàn thiện chính sách nhằm thu hút đầu tư vào chuyển đổi và nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng, củng cố hạ tầng lưới điện, giáo dục và đào tạo nghề, huy động tham gia của khu vực tư nhân vào phát triển các trung tâm năng lượng tái tạo, lưu trữ, cất trữ và sử dụng các-bon, sản xuất thiết bị và pin lưu trữ năng lượng, sản xuất hydrogen xanh và amoniac xanh, phát triển điện gió ngoài khơi…

Các đối tác cam kết huy động số tiền ban đầu 15,5 tỷ USD trong vòng 3 đến 5 năm tới để giải quyết nhu cầu chuyển đổi năng lượng công bằng của Việt Nam. Trong đó có 7,75 tỷ USD do Nhóm các đối tác quốc tế (Nhóm IPG) huy động với điều kiện vay hấp dẫn hơn so với thị trường vốn hiện tại; Liên minh tài chính Glasgow vì mục tiêu phát thải ròng bằng “0” (GFANZ) huy động ít nhất 7,75 tỷ USD tài chính tư nhân hỗ trợ trực tiếp cho các doanh nghiệp thông qua các khoản đầu tư của các tập đoàn, các doanh nghiệp quốc tế. Số tiền cho giai đoạn sau có thể cao hơn nếu Việt Nam sử dụng tốt các khoản huy động ban đầu và đáp ứng các điều kiện của các đối tác quốc tế và các định tế tài chính quốc tế. Cả IPG và GFANZ sẽ hợp tác chặt chẽ với Chính phủ Việt Nam để xác định các cơ hội triển khai tài chính một cách nhanh chóng.

Thông qua JETP, Việt Nam mong muốn sẽ tạo ra khuôn khổ hợp tác các đối tác quốc tế sẽ giúp Việt Nam hoàn thiện chính sách, chuyển giao công nghệ, hỗ trợ tài chính cho chuyển đổi năng lượng công bằng; thu hút đầu tư cho phát triển năng lượng tái tạo, nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng, nâng cấp hạ tầng lưới điện; phát triển các kỹ năng và năng lực cần thiết đối với chuyển đổi công bằng thông qua giáo dục và đào tạo nghề; tăng cường tham gia của khu vực tư nhân; phát triển trung tâm năng lượng tái tạo và hình thành ngành công nghiệp năng lượng tái tạo; thúc đẩy lưu trữ, cất trữ và sử dụng các-bon, sản xuất thiết bị và pin lưu trữ năng lượng, sản xuất hydrogen xanh, phát triển điện gió ngoài khơi.

Phát biểu khai mạc hội thảo, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Lê Công Thành cho biết: "Để triển khai thực hiện Tuyên bố JETP, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã chủ trì, phối hợp với các Bộ, cơ quan liên quan xây dựng trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án triển khai Tuyên bố JETP, trong đó xác định rõ quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ chủ yếu và phân công trách nhiệm cụ thể cho các Bộ, ngành, địa phương và các cơ quan, tổ chức có liên quan triển khai thực hiện."

Đề án đề ra 10 nhóm nhiệm vụ trọng tâm để các Bộ, ngành, địa phương triển khai thực hiện gồm: Hoàn thiện thể chế, chính sách thúc đẩy chuyển đổi năng lượng; Thúc đẩy chuyển đổi điện than sang năng lượng sạch; Phát triển hệ sinh thái công nghiệp và dịch vụ về năng lượng tái tạo; Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; (5) Nâng cấp hệ thống truyền tải và phân phối điện, đẩy nhanh lộ trình xây dựng lưới điện thông minh và phát triển hệ thống lưu trữ năng lượng; Chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí nhà kính của ngành giao thông vận tải; Đổi mới sáng tạo, phát triển và chuyển giao công nghệ; Bảo đảm công bằng trong chuyển đổi năng lượng; Truyền thông, nâng cao nhận thức và Thúc đẩy hợp tác quốc tế về chuyển đổi năng lượng công bằng.

Đại diện Nhóm các đối tác quốc tế, Liên minh châu Âu, Đại sứ Vương quốc Anh tại Việt Nam Iain Frew nhấn mạnh: Sức mạnh của JETP là huy động nguồn lực tài chính cả ở khu vực công và tư, đặc biệt là khu vực tư nhân. Đây là điểm quan trọng và nguồn lực ban đầu cần thiết đối với Việt Nam trong phát triển năng lượng sạch để thực hiện chuyển đổi năng lượng công bằng.

“Quy hoạch điện VIII đã được Chính phủ Việt Nam phê duyệt vào tháng 5/2023 đã thể hiện tham vọng cao về phi carbon hóa nguồn cung điện của mình bằng cách điện than. Chúng tôi nhận thấy Việt Nam có tỷ trọng phát triển năng lượng tái tạo cao nhất ASEAN, Việt Nam là nước dẫn đầu khu vực vè năng lượng sạch, chúng tôi cam kết cùng Việt Nam thúc đẩy phát triển năng lượng sạch, loại bỏ hoàn toàn carbon trong nền kinh tế”- Đại sứ Vương quốc Anh Iain Frew khẳng định.

Kế hoạch huy động nguồn lực thực hiện tuyên bố chính trị thiết lập quan hệ Đối tác JETP (RMP) là một cột mốc quan trọng trong việc thực hiện hóa quan hệ Đối tác JETP tại Việt Nam, bà Ramla Khalidi, đại diện Thường trú UNDP tại Việt Nam đã chúc mừng Chính phủ Việt Nam và Nhóm Đối tác Quốc tế (IPG) về những tiến bộ đạt được trong công tác chuẩn bị cho quá trình thực hiện JETP, bao gồm việc thành lập Ban Thư ký JETP; chuẩn bị Đề án JETP của Chính phủ để triển khai Tuyên bố Chính trị; và phát triển của một bộ các Đề xuất ý tưởng ưu tiên cho các lĩnh vực chương trình chiến lược.

“Thành công của Việt Nam trong việc vạch ra lộ trình rõ ràng hướng tới một nền kinh tế xanh, carbon thấp, và có khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu không chỉ là điều cấp thiết đối với sự thịnh vượng của Việt Nam. Mà đây còn là một trường hợp thử nghiệm để có thể chứng minh hiệu quả của hành động chung toàn cầu. Đó là sức mạnh của quan hệ Đối tác JETP”- bà Ramla Khalidi chia sẻ.

Theo bà Ramla Khalidi, bản thảo RMP có một số khoảng trống, đặc biệt trong lĩnh vực tài chính và thiết lập ưu tiên. Qua đó, Ban soạn thảo mong nhận được ý kiến đóng góp từ các cơ quan Chính phủ liên quan, các thành viên IPG cùng các chuyên gia để lập ra được một kế hoạch toàn diện và khả thi để thực hiện trong 3-5 năm tới.

"Thành công của quá trình chuyển dịch năng lượng sẽ phụ thuộc vào khả năng huy động đủ nguồn tài chính. Việc huy động ban đầu đối với nguồn tài chính 15,5 tỷ đô la Mỹ của các thành viên IPG và GFANZ rất đáng khích lệ. Tuy nhiên, chúng tôi biết đây chỉ là một phần nhỏ trong nhu cầu chuyển dịch năng lượng ở Việt Nam”- bà Ramla Khalidi nói và cho biết, chỉ tính riêng các khoản đầu tư cần thiết để phát triển năng lượng đến năm 2030 đã đòi hỏi nguồn vốn 135 tỷ USD. Nguồn tài chính từ quốc tế cũng từ như khu vực tư nhân trong nước sẽ tiếp tục đóng vai trò thiết yếu. Để xúc tác và mở khóa các nguồn lực đó, cải cách chính sách, giảm rủi ro và tài chính đổi mới sáng tạo sẽ giữ vai trò sống còn.

Tại hội thảo tham vấn lấy ý kiến, Bộ Tài nguyên và Môi trường mong muốn nhận được các ý kiến đóng góp cho RMP tập trung vào các nội dung: Cấu trúc và nội dung để bảo đảm Kế hoạch huy động nguồn lực bám sát nội dung Tuyên bố JETP; xây dựng lộ trình, tổ chức triển khai thực hiện các chương trình, dự án để thực hiện tốt các mục tiêu, nhiệm vụ chuyển đổi năng lượng công bằng, phát triển kinh tế các-bon thấp hướng tới mục tiêu đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.

Tiêu chí khung lựa chọn các dự án, hoạt động chuyển đổi năng lượng công bằng để đưa vào Kế hoạch huy động nguồn lực; việc huy động tài chính cho JETP; các hành động chính sách tăng cường đầu tư chuyển đổi năng lượng; triển khai và quản trị Tuyên bố JETP; đề xuất các dự án đưa vào Kế hoạch huy động nguồn lực thực hiện JETP.

Các dự án này cần phù hợp với bộ tiêu chí khung giúp Việt Nam triển khai thực hiện tốt Quy hoạch điện VIII và Quy hoạch tổng thể năng lượng quốc gia, phù hợp với ưu tiên của Việt Nam, của các đối tác, đảm bảo tính khả thi về công nghệ, nguồn lực thực hiện và có thể triển khai được ngay; ưu tiên các dự án mang tính đột phá, có tác động lan tỏa thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng ở Việt Nam.