Hồi chuông cảnh báo về tác hại của thuốc lá mới với thanh thiếu niên

Tác động nghiêm trọng đến sức khỏe

Điều đáng lo ngại hơn là các nghiên cứu gần đây cho thấy tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử cao nhất ở nhóm tuổi trẻ (15-24 tuổi), lên tới hơn 7%. Con số này cho thấy một thực tế đáng báo động về sự phổ biến của thuốc lá điện tử trong giới trẻ Việt Nam.

Không chỉ gây nghiện, thuốc lá điện tử còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Số liệu từ các cơ sở y tế cho thấy, hàng nghìn trường hợp nhập viện liên quan đến việc sử dụng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng mỗi năm, chủ yếu do các vấn đề về hô hấp, tim mạch và dị ứng.

Nghiên cứu mới của Trường Đại học Y tế công cộng được hỗ trợ bởi Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá và Tổ chức Y tế Cộng đồng toàn cầu Vital Strategies mới công bố cũng cho thấy, có đến 96% học sinh nhận thức được sự tồn tại của thuốc lá điện tử.

Đặc biệt, 14% từng sử dụng thử thuốc lá điện tử và 7% đang sử dụng trong 30 ngày qua. Tỷ lệ này đối với thuốc lá nung nóng tương ứng là 1,8% và 1%. Nghiên cứu được tiến hành trong giai đoạn tháng 10-12/2023, với sự tham gia của 3.801 học sinh từ lớp 6 đến lớp 12 tại 11 tỉnh, thành ở Việt Nam.

Giáo sư Hoàng Văn Minh, Hiệu trưởng Trường Đại học Y tế Công cộng, đã lên tiếng cảnh báo về xu hướng đáng lo ngại này. Ông cho rằng, việc sử dụng thuốc lá điện tử ngày càng phổ biến có thể làm đảo ngược những nỗ lực kiểm soát việc sử dụng thuốc lá ở thanh thiếu niên mà Việt Nam đã đạt được trong nhiều năm qua.

"Mức độ sử dụng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng trong giới trẻ Việt Nam đang ở mức cao, đặc biệt khi so sánh với các chỉ số về sử dụng thuốc lá truyền thống", Giáo sư Minh nói.

Theo các chuyên gia, có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, trong đó có thể kể đến sự hấp dẫn của thiết kế, hương vị đa dạng của thuốc lá điện tử, cũng như việc tiếp thị sản phẩm một cách tinh vi, hướng đến đối tượng trẻ.

Để giải quyết vấn đề này, các chuyên gia y tế và các nhà hoạch định chính sách đã đưa ra một số giải pháp như: Cần có những quy định chặt chẽ hơn về việc quảng cáo và tiếp thị các sản phẩm thuốc lá điện tử, đặc biệt là đối tượng trẻ em và thanh thiếu niên. Các trường học, gia đình và cộng đồng cần tăng cường giáo dục cho thanh thiếu niên về những tác hại của thuốc lá điện tử đối với sức khỏe. Siết chặt, kiểm soát chặt chẽ hơn việc bán thuốc lá điện tử, đặc biệt là đối với người chưa đủ tuổi. Cần hoàn thiện khung pháp lý về phòng chống tác hại thuốc lá, bao gồm cả thuốc lá điện tử, để đảm bảo hiệu quả quản lý.

Tổ chức Y tế Thế giới cũng khẳng định không có bằng chứng nào chứng minh rằng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng ít gây hại hơn các sản phẩm thuốc lá điếu thông thường. Chúng đều chứa nicotine là chất gây nghiện cao, gây hại đến sức khỏe.

Mối đe dọa đối với sức khỏe cộng đồng

Theo STOP, một mạng lưới các tổ chức y tế công cộng và học thuật trên toàn cầu, ngành công nghiệp thuốc lá đã và đang triển khai một chiến dịch đa diện nhằm tác động đến các nhà hoạch định chính sách, chuyên gia y tế, doanh nghiệp và người tiêu dùng, với mục tiêu tạo ra sự chấp nhận rộng rãi đối với sản phẩm thuốc lá nung nóng IQOS.

Bằng việc quảng bá IQOS như một sản phẩm thay thế thuốc lá truyền thống, ngành công nghiệp thuốc lá đang tìm cách "lách" các quy định quản lý ngày càng chặt chẽ đối với thuốc lá truyền thống. Tuy nhiên, các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng, các sản phẩm thuốc lá mới như IQOS vẫn chứa nicotine, một chất gây nghiện mạnh, và có thể gây ra nhiều tác hại cho sức khỏe, đặc biệt là đối với hệ hô hấp và tim mạch.

Thực tế, cộng đồng y tế toàn cầu đã ghi nhận nhiều trường hợp tổn thương phổi nghiêm trọng liên quan đến việc sử dụng thuốc lá điện tử. Điều này cho thấy, các sản phẩm thuốc lá mới không phải là giải pháp an toàn hơn so với thuốc lá truyền thống.

Đặc biệt đáng lo ngại là việc ngành công nghiệp thuốc lá nhắm mục tiêu vào giới trẻ. Các chiến dịch quảng cáo tinh vi và hấp dẫn của ngành công nghiệp thuốc lá đang khiến ngày càng nhiều thanh thiếu niên tiếp xúc và sử dụng các sản phẩm thuốc lá mới, đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe của thế hệ tương lai.

Trước tình hình trên, Việt Nam cần có những biện pháp mạnh mẽ để ngăn chặn sự xâm nhập và phát triển của thuốc lá điện tử và các sản phẩm thuốc lá mới. Ông Nguyễn Trọng Khoa, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh, đã cảnh báo rằng, nếu không có những hành động quyết liệt, những thành tựu mà Việt Nam đã đạt được trong cuộc chiến chống thuốc lá có thể bị xóa bỏ hoàn toàn.

"Cuộc chiến với thuốc lá mới là cuộc chiến cam go. Chỉ trong 5 năm, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử đã vượt lên rất cao. Kết quả phòng chống thuốc lá trong 30 năm sẽ bị thiêu rụi trong vòng 3 năm nếu chúng ta cho phép thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng vào Việt Nam. Những thành tựu mà chúng ta đã đạt được sẽ nhanh chóng bị xóa bỏ nếu chúng ta không ngăn chặn được thuốc lá điện tử", ông Nguyễn Trọng Khoa, chia sẻ.

Điều này đặt ra nhu cầu cấp bách Việt Nam cần có giải pháp sớm và mạnh mẽ để ngăn chặn làn sóng của thuốc lá điện tử trong giới trẻ.