Hoa Kỳ và Trung Quốc: Mâu thuẫn về vấn đề “chuyển giao công nghệ” tại WTO
Quy định cấp phép và quản lý hành chính của Trung Quốc buộc các doanh nghiệp nước ngoài phải chia sẻ công nghệ nếu họ muốn kinh doanh, trong khi các quan chức chính phủ có thể khai thác các quy tắc đầu tư không rõ ràng để áp đặt các yêu cầu chuyển giao công nghệ. “Đây không phải là quy tắc luật pháp. Trên thực tế, luật của Trung Quốc cho phép sự ép buộc này”- Đại sứ Hoa Kỳ Dennis Shea nhận định với cơ quan giải quyết tranh chấp của WTO. Về cơ bản, Trung Quốc đã quyết định tham gia vào một hệ thống theo định hướng của nhà nước và phi thị trường nhưng theo đuổi công nghệ tiên tiến của các thành viên WTO khác để phục vụ chính sách công nghiệp của nước này. Đó là một sự đầu tư thua lỗ cho các nhà đầu tư nước ngoài, không chỉ với người Mỹ.
Trung Quốc đã bác bỏ thẳng thừng những chỉ trích đó từ phía Hoa Kỳ. Điều này tạo ra các tranh chấp WTO từ cả hai phía và mối đe dọa về thuế quan trị giá 50 tỷ USD từ phía chính quyền của Tổng thống Trump. Đại sứ Trung Quốc tại WTO - Trương Hướng Thần khẳng định “không có việc chuyển giao công nghệ bắt buộc ở Trung Quốc” và thêm rằng, lập luận của Hoa Kỳ liên quan đến một “giả định tội lỗi”. Nhưng thực tế là “không có gì trong các biện pháp quản lý này đòi hỏi phải chuyển giao công nghệ từ các công ty nước ngoài”. Văn phòng Đại diện Thương mại HOa Kỳ đã thất bại trong việc đưa ra một bằng chứng duy nhất và một số tuyên bố “thuần túy” cho rằng hoạt động mua lại sáp nhập (M&A) của Trung Quốc là một âm mưu của chính phủ Trung Quốc.
Theo quy định của WTO, nếu các tranh chấp không được giải quyết một cách thân thiện sau 60 ngày, bên khiếu nại có thể yêu cầu hội đồng chuyên gia xét xử, làm leo thang tranh chấp và kích hoạt một vụ kiện mà phải mất nhiều năm để giải quyết. Hoa Kỳ đã đưa ra khiếu nại vào ngày 22/3, có thể đã sử dụng cuộc họp tranh chấp vào hôm 28/5 để thực hiện bước đi đó. Trung Quốc cũng có thể làm tương tự như vậy vào cuộc họp tháng tới tại WTO.
Nhưng kể từ tranh chấp xảy ra, chính sách thương mại Hoa Kỳ- Trung Quốc đã là chủ đề của các cuộc đàm phán song phương cấp cao. Ngay tuần trước, Tổng thống Trump đã đưa ra thông điệp rằng “thỏa thuận thương mại của chúng tôi với Trung Quốc đang tiến triển tốt đẹp” nhưng có lẽ nó cần “một cấu trúc khác”.