Doanh nghiệp cần thận trọng với những rủi ro trong thanh toán quốc tế

Vì thế các DN phải cân nhắc kỹ, cẩn trọng khi lựa chọn phương thức thanh toán phù hợp nhằm tránh những rủi ro đáng tiếc, gây thiệt hại cho DN.

Đây là nhận định của các chuyên gia tại hội thảo "Thanh toán quốc tế trong hoạt động xuất nhập khẩu" do Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) tổ chức tại TP. Hồ Chí Minh, ngày 5/12.

Theo thống kê của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ, từ năm 2013 - 2016, đã có khoảng 22.000 vụ lừa đảo, thiệt hại 3,1 tỷ USD. Các vụ lừa đảo này diễn ra ở 79 quốc gia và tội phạm tập trung chủ yếu từ các tổ chức tại Đông Âu, châu Á, châu Phi và Trung Đông. Điều này cho thấy, thương mại quốc tế đã và đang đối diện với nguy cơ bị lừa đảo trong hoạt động thương mại quốc tế và thanh toán điện tử, khi cơ sở pháp lý bị giới hạn ở biên giới của mỗi quốc gia và vùng lãnh thổ, có thể gây rủi ro cho DN và các hợp đồng giao thương.

Hiện nay, Việt Nam có quan hệ thương mại quốc tế, hoạt động xuất nhập khẩu với hơn 180 nước và vùng lãnh thổ, trong đó tập trung vào một số đối tác chính như EU, Mỹ, Nhật Bản, các nước ASEAN, Trung Quốc... Trong năm 2016, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam đạt 349,2 tỷ USD.

Bà Bùi Thị Thanh An, Phó Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) nhận định, trước bối cảnh thương mại quốc tế ngày càng có quy mô lớn và tăng trưởng nhanh, với trao đổi hàng hóa, dịch vụ hay thực hiện gia công không còn giới hạn trong phạm vi một quốc gia. Thương mại quốc tế cũng phát triển phức tạp hơn, thể hiện qua nhiều phương thức kinh doanh mới như: Thương mại điện tử, mua bán nợ thương mại, cho thuê tài chính...

Mặt khác, thanh toán quốc tế là một mảng không thể tách rời đối với hoạt động thương mại quốc tế nói chung và hoạt động xuất nhập khẩu nói riêng, song cũng được đánh giá là lĩnh vực có nhiều rủi ro với việc lừa đảo trong hoạt động xuất nhập khẩu, gây thiệt hại không nhỏ đối với các DN kinh doanh xuất nhập khẩu.

Đánh giá về tình hình thanh toán quốc tế tại Việt Nam, bà Nguyễn Thị Thu Hằng, Phó Giám đốc phụ trách Trung tâm thanh toán quốc tế, Ngân hàng Thương mại cổ phần An Bình cho hay, từ năm 2013 đến nay, xu hướng DN chuyển sang phương thức chuyển tiền, thanh toán trực tiếp, ít sử dụng những biện pháp phòng ngừa và phương thức thanh toán qua ngân hàng hay tổ chức tín dụng để giảm chi phí. Tuy nhiên, với những phương thức này, DN đối diện với rủi ro bị tội phạm công nghệ tấn công. Các đối tượng thường tấn công vào tài khoản, tạo email giả, dẫn dụ nạn nhân gửi tiền vào các tài khoản tin tặc.

Theo bà Hằng, trong mỗi giao dịch thương mại, thanh toán quốc tế, DN đều phải bảo đảm 2 bước xử lý độc lập với điều kiện cả người soạn lệnh lẫn người phê duyệt phải kiểm tra các chi tiết thanh toán, xác thực yêu cầu thanh toán trước khi soạn lệnh hay phê duyệt để bảo đảm không có sự giả mạo, lừa đảo. Còn đối với những thanh toán tới đối tác mới hay lần đầu tiên giao dịch, cần thêm một bước xác thực thông tin tài chính, thông tin cá nhân và DN trên phương tiện thông tin đại chúng.

Một số chuyên gia lưu ý các DN về biện pháp phòng ngừa rủi ro trong mỗi giao dịch thương mại, thanh toán quốc tế đều phải đảm bảo hai bước xử lý độc lập với điều kiện cả người soạn lệnh lẫn người phê duyệt phải kiểm tra các chi tiết thanh toán và xác thực yêu cầu thanh toán trước khi soạn lệnh hay phê duyệt để đảm bảo không có sự giả mạo, lừa đảo. Còn đối với những thanh toán tới đối tác mới hay lần đầu tiên giao dịch cần thêm một bước xác thực những thông tin tài chính, thông tin cá nhân và DN trên các phương tiện thông tin đại chúng. Ngoài ra, các mẫu hợp đồng mua bán theo các điều kiện thương mại quốc tế (Incoterms) thường được in sẵn, nên để tránh sự hiểu lầm, sai sót khi ký hợp đồng mua bán, các bên phải đặc biệt chú ý đến các điều khoản áp dụng...