Đề xuất tăng thuế thuốc lá để giảm thiểu số người hút thuốc

Theo các báo cáo gần đây của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Liên minh phòng chống thuốc lá Đông Nam Á (SEATCA), giá thuốc lá tại Việt Nam đang ở mức rất thấp so với các quốc gia khác trong khu vực và trên thế giới. Điều này khiến cho việc tiếp cận thuốc lá trở nên dễ dàng hơn, đặc biệt đối với giới trẻ, và gây ra những hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe cộng đồng.

Năm 2020, giá trung bình một bao thuốc ở Việt Nam chỉ chưa đến 1 USD/bao, bằng một nửa so với các quốc gia khác. Còn báo cáo năm 2021 về chỉ số thuế thuốc lá của Liên minh phòng chống thuốc lá Đông Nam Á (SEATCA), giá mặt hàng này tại Việt Nam ngày càng rẻ so với thu nhập đầu người. Điều này có nghĩa là giá thuốc lá ngày càng rẻ so với thu nhập của người dân và sức mua ngày càng gia tăng.

Theo Tổng cục Thống kê, từ năm 2022 đến năm 2023, tổng sản lượng sản xuất đã tăng hơn 10%. Chỉ tính riêng năm 2023, lượng thuốc lá sản xuất trong nước đã tăng lên 5,3 tỷ bao.

"Một trong những thách thức lớn nhất Việt Nam phải đối mặt là giá thuốc lá rất rẻ. Sản phẩm này ngày càng phù hợp với túi tiền người dân bởi giá của nó vẫn được giữ nguyên, trong khi thu nhập lại tăng. Đây là điều chúng ta cần thay đổi. Tăng thuế thuốc lá là cách nhanh và hiệu quả nhất để đạt được mục tiêu này", tiến sĩ Angela Pratt, Trưởng đại diện Tổ chức Y tế Thế giới tại Việt Nam, nói tại Hội thảo Cung cấp thông tin về tác hại của thuốc lá và vai trò của chính sách thuế trong phòng chống tác hại của thuốc lá mới đây.

Giá thuốc lá thấp không chỉ khuyến khích người dân, đặc biệt là giới trẻ, bắt đầu hút thuốc mà còn khiến cho việc cai nghiện trở nên khó khăn hơn. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, việc tăng giá thuốc lá là một trong những biện pháp hiệu quả nhất để giảm tiêu thụ thuốc lá.

Bà Angela Pratt, đại diện của WHO, đã nhấn mạnh sự cần thiết phải tăng thuế thuốc lá để giảm tỷ lệ hút thuốc ở Việt Nam. Bà cho rằng, khi giá thuốc lá tăng lên, người dân sẽ có xu hướng chi tiêu cho các sản phẩm khác và Chính phủ sẽ có thêm nguồn thu để đầu tư vào các lĩnh vực như y tế và giáo dục.

Theo mô hình của WHO, việc áp dụng mức thuế tiêu thụ đặc biệt là 15.000 đồng/bao thuốc, kết hợp với mức thuế sản phẩm bằng 75% giá xuất xưởng hiện tại, sẽ giúp giảm tỷ lệ hút thuốc ở nam giới xuống dưới 36% vào năm 2030. Đồng thời, biện pháp này cũng sẽ mang lại nguồn thu ngân sách đáng kể cho Nhà nước.

Theo dự thảo Luật thuế tiêu thụ đặc biệt, Bộ Tài chính cũng tính giữ thuế suất với thuốc lá ở 75% như hiện nay, nhưng bổ sung mức thuế tuyệt đối tăng dần. Cụ thể, 2026-2030, thuế tuyệt đối áp cho thuốc lá điếu sẽ tăng 5.000-10.000 đồng một bao, xì gà 50.000-100.000 đồng một điếu.

Việc giảm giá thuốc lá đang là một vấn đề cấp bách cần được giải quyết. Việc tăng thuế thuốc lá không chỉ là một biện pháp kinh tế mà còn là một giải pháp hiệu quả để bảo vệ sức khỏe cộng đồng và giảm thiểu những tác hại của thuốc lá.