Đặc sản Việt sẵn sàng tiến vào thị trường hàng đầu thế giới

Tiềm năng rộng mở

Ngành yến Việt Nam mới chỉ bắt đầu phát triển mạnh từ năm 2010, với sản lượng chiếm khoảng 3% sản lượng tổ yến toàn cầu. Theo nhìn nhận của Cục Chăn nuôi (Bộ NN&PTNT), hiện nay ngành yến đang có nhiều cơ hội phát triển, tiềm năng mang lại giá trị kinh tế cao.

Ông Nguyễn Văn Trọng, Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi (Bộ NN&PTNT) đánh giá, yến sào là sản phẩm có giá trị kinh tế cao, có cơ hội XK tương đối tốt so với nhiều sản phẩm chăn nuôi khác. Bởi vậy, đây là ngành đã được đưa vào chiến lược phát triển ngành chăn nuôi trong những năm tới.

Theo thống kê, hiện có 42/63 tỉnh, thành trên cả nước có nghề nuôi yến với số lượng khoảng 20.000 nhà yến. Trong đó, Kiên Giang là tỉnh có nhiều nhà yến nhất, khoảng 2.600 nhà. Sản lượng yến của Việt Nam hiện đạt trên dưới 120 tấn, giá trị tương đương 450 triệu USD. Sản phẩm tổ yến hiện chủ yếu được các công ty XK, thu về khoảng 100-125 triệu USD/năm.

Tương tự, mặt hàng sầu riêng của Việt Nam cũng được nhìn nhận nhiều cơ hội rộng mở để thúc đẩy XK. Vài năm trở lại đây, sầu riêng được xem là loại cây tiền tỷ tại nhiều địa phương. Trao đổi với phóng viên Tạp chí Hải quan, ông Nguyễn Quý Dương, Phó Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NN&PTNT) đánh giá, sầu riêng của Việt Nam hầu như chỉ XK sang Trung Quốc. Người Trung Quốc rất thích sầu riêng, thậm chí coi đây như vua của các loại quả, ăn sầu riêng có thể đem lại may mắn.

Ngoài tổ yến, sầu riêng, mật ong cũng là mặt hàng đặc sản đầy tiềm năng của Việt Nam. Năm 2020 dù kinh tế toàn cầu bị ảnh hưởng lớn bởi dịch Covid-19, song XK mật ong lại có sự tăng trưởng đầy ấn tượng. Số liệu của Bộ NN&PTNT cho thấy, 11 tháng năm 2020, XK mật ong đạt tới 65,38 triệu USD, tăng 37% so với cùng kỳ năm 2019.

Ông Nguyễn Thanh Sơn, Chủ tịch Hiệp hội Gia cầm Việt Nam nhận định, trong năm 2020, do ảnh hưởng của dịch Covid-19 nên việc tiêu thụ sản phẩm chăn nuôi sụt giảm đáng kể. Dù vậy điểm đáng chú ý là, tổng kim ngạch XK chăn nuôi giảm hơn 40% nhưng cơ cấu mặt hàng XK lại có nhiều thay đổi, điển hình là XK mật ong tăng "chóng mặt".

Sẵn sàng "tung cánh"

Theo ông Nguyễn Văn Trọng, những năm qua, nhận thấy tiềm năng XK to lớn, Bộ NN&PTNT đã tích cực đẩy mạnh xúc tiến XK tổ yến sang các thị trường, trong đó có việc đàm phán để XK chính ngạch sang thị trường Trung Quốc. Do tác động của dịch Covid-19, việc đàm phán chủ yếu thông qua họp trực tuyến, đến nay mọi công đoạn chuẩn bị gần như đã hoàn tất.

“Khảo sát nhu cầu của một DN ở Phúc Kiến (Trung Quốc) cho thấy, hiện sản lượng yến của Việt Nam có thể XK chỉ đáp ứng được 1/3 nhu cầu của họ. Vì vậy, khi Nghị định thư XK chính ngạch yến sang Trung Quốc được ký kết thì cơ hội cho ngành hàng này ngày càng rộng mở”, lãnh đạo Cục Chăn nuôi nhấn mạnh.

Chia sẻ thêm về vấn đề XK tổ yến chính ngạch sang Trung Quốc, ông Nguyễn Văn Long, Phó Cục trưởng Cục Thú y (Bộ NN&PTNT) cho biết, trong nhiều năm qua, để hỗ trợ ngành yến phát triển, Bộ NN&PTNT đã chỉ đạo ngành chức năng, trong đó có Cục Thú y, hướng dẫn các DN chuẩn bị các điều kiện về nhà nuôi yến, chế biến sao cho phù hợp với yêu cầu của thị trường XKvà thông lệ quốc tế, giám sát tốt các quy định về an toàn dịch bệnh với nghề nuôi yến.

“Các DN ngành yến đã có quá trình chuẩn bị hồ sơ rất kỹ; tháng 4/2020 đã nộp hồ sơ cho cơ quan có thẩm quyền của Trung Quốc đánh giá. Lẽ ra việc ký Nghị định thư XK chính ngạch yến sang Trung Quốc có thể được thực hiện vào tháng 12/2020 nhưng do tác động của dịch Covid-19 nên hai bên đàm phán đến đầu năm 2021 sẽ tiến hành thủ tục này. Qua giám sát cho thấy, vấn đề an toàn dịch bệnh đều đạt yêu cầu theo thông lệ quốc tế và phía đối tác Trung Quốc. Việc chuẩn bị Nghị định thư, mẫu chứng nhận gần như đã hoàn thiện, chỉ chờ hai bên ký kết”, ông Long nói.

Một lần nữa khẳng định hiện các thủ tục để XK yến sang Trung Quốc gần như hoàn thiện, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến nhấn mạnh: “Dự kiến trong quý 1/2021, Việt Nam có thể được XK yến sang thị trường tiêu thụ yến lớn nhất nhì thế giới”.

Với mật ong, một số chuyên gia đánh giá, thực thi Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam-EU (EVFTA) từ ngày 1/8/2020 đã và đang mở ra nhiều cơ hội cho ngành hàng này. EU đã xóa bỏ thuế cho mặt hàng mật ong của Việt Nam ngay khi EVFTA có hiệu lực và không áp dụng hạn ngạch thuế quan.

Với sầu riêng, quy mô thị trường trái sầu riêng toàn cầu sẽ đạt 28,6 tỷ USD vào năm 2025 và đạt tốc độ tăng trưởng bình quân 7,2% trong giai đoạn năm 2019 - 2025. Đây được xem là cơ hội không nhỏ cho trái sầu riêng Việt Nam. Đặc biệt, riêng tại thị trường Trung Quốc, gần đây, Việt Nam đã gửi hồ sơ hoàn chỉnh cho phía Trung Quốc để mở cửa thị trường sầu riêng và khoai lang. "Trong bối cảnh đại dịch Covid-19, phía Việt Nam đề nghị Tổng cục Hải quan Trung Quốc xem xét áp dụng linh hoạt hình thức kiểm tra trực tuyến hoặc qua video như cách làm với tổ yến", Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường nói.