Chuyển đổi số báo chí là một cuộc “cách mạng” chuyển đổi tư duy người làm báo

Chuyển đổi số trong báo chí: Tất yếu dù nhiều khó khăn, thách thức

Chiều 12/11, tại phiên thảo luận chuyên đề “Chuyển đổi số và công nghệ làm báo hiện đại” trong khuôn khổ hội nghị Nâng cao chất lượng báo Đảng toàn quốc diễn ra tại thành phố Đà Nẵng, nhiều chuyên gia, lãnh đạo các cơ quan báo chí cho rằng chuyển đổi số trong báo chí là tất yếu dù còn rất nhiều khó khăn, thách thức.

Chia sẻ tại phiên thảo luận, ông Bùi Công Duyến – Giám đốc sản xuất sản phảm tòa soạn hội tụ ONECMS, Công ty CP Công nghệ NEKO cho biết theo khảo sát của WAN-IFRA, có tới 44% các tòa soạn trên thế giới coi chuyển đổi số là ưu tiên hàng đầu. Tổ chức tòa soạn theo mô hình tòa soạn hội tụ, “digital first” đang dần trở nên phổ biến; nhiều tòa soạn tích cực, ứng dụng trí tuệ nhân tạo sâu rộng vào hệ thống để hỗ trợ tòa soạn và độc giả cũng như mạnh dạn thử nghiệm các công nghệ mới vào thực tế như blockchain, metaverse, NFT.

Tại nước ta, thực tế hiện nay cho thấy báo Đảng địa phương còn chưa ưu tiên nguồn lực cho tương xứng với điện tử để bắt kịp xu hướng chuyển đổi số và xu hướng phát triển báo chí hiện đạị cũng như chưa có mô hình tòa soạn hội tụ đúng nghĩa; thiếu công cụ hỗ trợ sản xuất nhanh tác phẩm báo chí đa phương tiện; khả năng quản lý tập trung nội dung trên các mạng xã hội, các nền tảng tin nhắn chưa cao; nhân lực công nghệ thông tin còn thiếu và chất lượng chưa cao; khó khăn trong đảm bảo an toàn, bảo mật hệ thống.

Còn theo nhà báo Nguyễn Công Thành – Tổng Biên tập Báo Hà Tĩnh thì thực trạng hiện nay ở đại đa số các cơ quan báo chí, nhất là báo Đảng thì việc chuyển đổi số báo chí mới chủ yếu nặng về ứng dụng công nghệ thông tin hơn là chuyển đổi số đúng nghĩa. Hầu hết các cơ quan báo Đảng địa phương còn khá “mông lung” với kế hoạch, chiến lược về chuyển đổi số; thậm chí nhiều Tòa soạn vẫn đang áp dụng quy trình xuất bản truyền thống cách đây nhiều năm, chưa chú trọng phát triển báo điện tử và các nền tảng truyền thông mới.

Theo nhà báo Nguyễn Công Thành, từ thực tế Báo Hà Tĩnh trong thời gian qua cho thấy có 3 thách thức mang tính mấu chốt trong chuyển đổi số, đó là: Yếu tố con người; Kinh phí đầu tư hạn hẹp, hạ tầng công nghệ thiếu đồng bộ; Chưa định hình được chiến lược, hướng đi, đích đến trong chuyển đổi số.

Trong đó, ông Thành đặc biệt lưu ý đến yếu tố con người, xét ở 2 khía cạnh gồm nhận thức và nguồn lực. Theo ông thành, chuyển đổi số trước hết là chuyển đổi, thay đổi về nhận thức, quan điểm từ người đứng đầu, tập thể lãnh đạo; tiếp đến là lan tỏa cảm hứng, quyết tâm đến các thành viên trong tập thể thuộc cấp. Cùng với đó, hiện nay, các cơ quan báo chí còn thiếu những vị trí nhân lực được đào tạo chuyên sâu về công nghệ; việc tuyển dụng đào tạo nhân sự công nghệ rất khó khăn do không có định biên thiếu cơ chế, nguồn lực để thu hút.

Chuyển đổi số báo chí không chỉ là công nghệ mà là chuyển đổi về tư duy

Theo ông Lê Quốc Minh – Tổng Biên tập Báo Nhân dân, Phó Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương, Chủ tịch Hội nhà báo Việt Nam, chuyển đổi số báo chí được nhắc đến nhiều trong thời gian qua. Tuy nhiên không ít cơ quan báo chí ở Việt Nam vẫn chưa hiểu rõ phải chuyển đổi thế nào và bắt đầu từ đâu. Tại Hội nghị, đã có nhiều đề xuất gợi mở để các báo Đảng địa phương có thể bắt tay vào xây dựng chiến lược, giải pháp chuyển đổi số phù hợp với điều kiện đơn vị mình. Những công nghệ làm báo hiện đại, giải pháp quản trị tòa soạn thông minh đã được các diễn giả giới thiệu. Đó là các công cụ thiết kế đồ họa tương tác hiện đại trong báo chí dữ liệu; hệ thống quản trị nội dung tòa soạn hiện đại; quản trị văn phòng điện tử.

Tuy nhiên, ông Minh cho rằng, chuyển đổi số báo chí không chỉ là vấn đề về công nghệ mà là chuyển đổi về tư duy, đặc biệt là tư duy người lãnh đạo, cũng như chuyển đổi về văn hóa trong cả tòa soạn. Đây cũng chính là thách thức lớn nhất trong quá trình chuyển đổi số tại các cơ quan báo Đảng địa phương. Cùng với yếu tố con người là khó khăn về kinh phí và việc các báo Đảng đang chưa định hình được chiến lược, hướng đi, đích đến trong chuyển đổi số. Và giải pháp đầu tiên, quan trọng đó là việc người đứng đầu, tập thể lãnh đạo tòa soạn phải thay đổi nhận thức, lan tỏa cảm hứng, quyết tâm đến tất cả các thành viên trong đơn vị….

Theo Chủ tịch Hội nhà báo Việt Nam, thực hiện chiến lược chuyển đổi số, xây dựng hệ sinh thái số của các cơ quan báo Đảng là một giải pháp quan trọng để đổi mới, sáng tạo. Trong đó, có việc tận dụng hiệu quả các nền tảng mạng xã hội, ứng dụng trí tuệ nhân tạo cũng như những thành tựu của khoa học, công nghệ. Ngoài ra, chủ động tương tác chính là bản chất của các nền tảng số, vì vậy cơ quan báo Đảng cần tận dụng được những đặc điểm khác với truyền thống để có tư duy sản xuất sản phẩm phù hợp và tạo ra những sản phẩm đổi mới sáng tạo, chất lượng cao.