Ấn Độ, nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới, đã cấm xuất khẩu gạo trắng non-basmati từ ngày 20/7, khi chính phủ tìm cách kiềm chế giá lương thực trong nước tăng cao và “đảm bảo có đủ gạo trong nước với giá hợp lý”. Nước này chiếm hơn 40% thương mại gạo toàn cầu.
Barclays cho biết trong một báo cáo gần đây, nhấn mạnh Malaysia dường như là nước dễ bị tổn thương nhất vì sự phụ thuộc khá lớn của nước này vào gạo Ấn Độ. Các nhà phân tích cho biết Malaysia nhập khẩu một phần đáng kể nguồn cung gạo của mình và Ấn Độ chiếm một phần tương đối lớn trong lượng gạo nhập khẩu của nước này.
 |
Singapore cũng có khả năng bị ảnh hưởng, với báo cáo cho thấy Ấn Độ chiếm khoảng 30% lượng gạo nhập khẩu của nước này. Tuy nhiên, Barclays lưu ý rằng Singapore chủ yếu phụ thuộc vào nhập khẩu lương thực nói chung, không chỉ gạo. Đất nước này hiện đang trong quá trình tìm kiếm sự miễn trừ khỏi lệnh cấm của Ấn Độ. Giá gạo hiện đang dao động ở mức cao nhất trong thập kỷ, với El Nino gây thêm rủi ro cho sản xuất toàn cầu tại các nhà sản xuất gạo lớn khác của châu Á như Thái Lan, Pakistan và Việt Nam. Barclays chỉ ra rằng Philippines sẽ chịu ảnh hưởng nhiều nhất trước sự gia tăng giá gạo toàn cầu, do tỷ trọng gạo cao nhất trong rổ CPI của quốc gia này. Tuy nhiên, phần lớn gạo nhập khẩu của quốc gia Đông Nam Á này đến từ Việt Nam.
Châu Á không phải là khu vực duy nhất bị ảnh hưởng bởi lệnh cấm xuất khẩu gạo của Ấn Độ, nhiều quốc gia châu Phi và Trung Đông cũng dễ bị ảnh hưởng. BMI, một đơn vị nghiên cứu của Fitch Solutions, cho biết các thị trường dễ bị ảnh hưởng bởi các hạn chế xuất khẩu của Ấn Độ tập trung ở châu Phi cận Sahara và ở khu vực Trung Đông và Bắc Phi (MENA). Djibouti, Liberia, Qatar, Gambia và Kuwait là những nơi bị ảnh hưởng nhiều nhất. Việc Ấn Độ cấm xuất khẩu gạo trắng non-basmati, diễn ra sau lệnh cấm xuất khẩu gạo tấm vào tháng 9 năm ngoái.
Điều đó có nghĩa là có tới 40% lượng gạo xuất khẩu của Ấn Độ hiện đang đóng lại, theo dự báo của BMI. Đây không phải là lần đầu tiên Ấn Độ áp đặt lệnh cấm xuất khẩu đối với gạo non-basmati, nhưng tác động lần này có thể sâu rộng hơn trước. Vào tháng 10 năm 2007, Ấn Độ đã áp đặt lệnh cấm xuất khẩu gạo non-basmati, chỉ để tạm thời dỡ bỏ lệnh cấm và áp đặt lại vào tháng 4 năm 2008, khiến giá tăng gần 30% lên mức cao kỷ lục 22,43 USD/tạ. Giá tăng gấp ba lần trong khoảng thời gian sáu tháng, theo một công ty nghiên cứu nông nghiệp, Trung tâm Khoai tây Quốc tế (CIP), lưu ý rằng Ấn Độ không phải là nước đóng vai trò chính trong xuất khẩu gạo non-basmati toàn cầu vào thời điểm đó và lệnh cấm hiện tại có “tác động sâu rộng hơn” so với 16 năm trước. Mức độ của lệnh cấm sẽ phụ thuộc vào phản ứng của các nhà nhập khẩu và xuất khẩu gạo khác.
Nếu các nhà xuất khẩu gạo lớn như Việt Nam và Campuchia áp đặt hình thức hạn chế xuất khẩu, và các nhà nhập khẩu lớn như Indonesia và Malaysia đua nhau tích trữ, thì thế giới sẽ chứng kiến “sự hỗn loạn có thể xảy ra trên thị trường gạo”. Các chuyên gia cảnh báo rằng nó thậm chí có thể tồi tệ hơn hậu quả năm 2007. Quy mô những người bị ảnh hưởng bởi lệnh cấm gạo của Ấn Độ sẽ lên tới hàng triệu người, những người tiêu dùng nghèo hơn ở các nước láng giềng của Ấn Độ, đặc biệt là Bangladesh và Nepal sẽ bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Các chuyên gia cũng nhận định có rất ít khả năng lệnh cấm xuất khẩu này được dỡ bỏ, mà sẽ được duy trì ít nhất cho đến cuộc tổng tuyển cử ở Ấn Độ vào tháng 4 năm sau. Quốc gia Nam Á hiện đang vật lộn với giá rau, trái cây và ngũ cốc cao, một vấn đề nhức nhối có thể ảnh hưởng đến triển vọng bầu cử của Thủ tướng Narendra Modi.
Lạm phát của Ấn Độ đã tăng lên 4,8% trong tháng 6 do giá lương thực tăng vọt - vẫn nằm trong mục tiêu lạm phát của ngân hàng trung ương từ 2% đến 6%. Tuy nhiên, lạm phát có nguy cơ đạt mức 6,5% trong tháng 7, như HSBC ước tính trong báo cáo ngày 24/7. Các nhà kinh tế của HSBC cảnh báo rằng các sự kiện thời tiết cực đoan có thể gây thêm căng thẳng cho sản lượng cây trồng, theo đó, nếu các lô hàng giảm, có thể có những tác động về giá toàn cầu, tràn sang lúa mì, là mặt hàng thay thế một phần.
Các nhà kinh tế cho biết giá ngũ cốc đã tăng cả trong nước và toàn cầu, với giá sau này cũng bị ảnh hưởng bởi thỏa thuận ngũ cốc ở Biển Đen. Giá lúa mì tăng vọt sau khi Nga rút khỏi thỏa thuận ngũ cốc ở Biển Đen. Theo thỏa thuận, Moscow đồng ý cho phép Ukraine tiếp tục xuất khẩu ngũ cốc nhằm ngăn chặn cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu sau cuộc chiến Ukraine. Tuy nhiên, Điện Kremlin đã rút khỏi thỏa thuận vào tháng 7, cho rằng những lời hứa với Nga trong thỏa thuận đã không được thực hiện.
