Cây phù dung - Bài thuốc quý nhiều công dụng
Cây phù dung (hay mộc phù dung, mộc liên, cự sương, thất tinh...), có vị cay, tính bình. Trong Đông y thường dùng lá, hoa và vỏ rễ phù dung làm thuốc rất hiệu quả.
Đây là một loài cây nhỡ, chiều cao khoảng 2 - 5m, cành mang lông ngắn hình sao, lá 5 cánh, phía cuống lá có hình tim, mép lá có răng cưa, mặt dưới có nhiều lông hơn. Hoa phù dung có đặc điểm là to, mọc đơn độc hoặc tụ lại thành chùm, khi mới nở vào buổi sáng hoa có màu trắng, đến chiều thì ngả màu hồng đỏ. Quả phù dung có đặc điểm là hình cầu, có lông màu vàng nhạt. Hạt phù dung hình trứng, có nếp nhăn nhỏ, mang lông dài.
| Hoa phù dung thường dùng lá, hoa và vỏ rễ làm thuốc rất hiệu quả. Ảnh minh họa |
Y học hiện đại đã nghiên cứu thuốc từ cây phù dung được dùng với công dụng ức chế tương đối mạnh với tụ cầu vàng, liên cầu khuẩn tan huyết và trực khuẩn mủ xanh; có công dụng ức chế nhất định với trực khuẩn thương hàn và coli.
Từ xưa cây phù dung cũng được sử dụng để chữa bệnh. Theo y học cổ truyền, lá phù dung vị cay, tính bình, có tác dụng làm mát huyết, giải độc, tiêu sưng, giảm đau, dùng trong các trường hợp bị mụn nhọt đau nhức, đau mắt đỏ, bệnh zona (giời leo), vết thương phần mềm.
Dưới đây là một số bài thuốc có sử dụng vị thuốc hoa phù dung:
Điều trị viêm khớp: Dùng 15g hoa phù dung hòa cùng 15g đậu đỏ, đem nghiền nhuyễn và cho thêm mật ong vào trộn đều. Dùng hỗn hợp đó đắp vào chỗ viêm khớp mỗi ngày 1 lần vào buổi tối và đắp liên tục 5 ngày.
Cũng có thể chỉ dùng lá phù dung, phơi khô, tán bột, trộn mật ong đắp vào chỗ khớp xương bị viêm.
Chữa ho ra máu: Dùng hoa phù dung 9 - 10 bông, sắc nước uống, ngày 2-3 lần.
Chữa ho do hư lao: Hoa phù dung 60 - 120g, lộc hàm thảo 30g, đường đỏ 60g, hầm với tim và phổi lợn ăn.
Chữa bỏng: Dùng 15g hoa phù dung hòa cùng 9g thanh đại tán thành bột sau đó trộn vào nhau và thoa lên các vết bỏng, thoa liên tục 3 ngày.
| Cây phù dung cây hoa, cây thuốc. Ảnh minh họa |
Hoặc dùng một lượng hoa tươi vừa đủ ngâm vào dầu ăn đợi đến khi hoa chìm thì lọc bỏ bã và lấy phần dầu. Dùng phần dầu đó thoa lên vết thương 2 - 3 lần/ngày.
Chữa cảm mạo: Hoa hoặc lá phù dung 30g, hậu phác 3g. Sắc kỹ 2 lần lấy 2 nước hòa đều, chia uống 3 lần trong ngày.
Chữa áp - xe phổi: Hoa phù dung 30g sắc uống. Có thể cho thêm 10 - 20g đường phèn.
Bệnh zona (giời leo): Chuẩn bị lá hay hoa phù dung phơi khô nghiền nhuyễn hòa cùng giấm gạo. Sau đó, đắp lên vết thương, cần đắp 3 - 4 lần/ngày.
Chữa viêm tuyến vú: Dùng hoa, lá hoặc rễ phù dung sắc uống hoặc giã nát đắp vào nơi tổn thương.
Chữa đau mắt đỏ: Dùng lá phù dung, phơi khô trong bóng râm, tán mịn, trộn với nước thành thứ bột nhão, đắp lên 2 thái dương, dùng băng dính cố định lại; ngày thay thuốc 2 - 3 lần.
Trị trẻ em hay đầy bụng do giun: Hoa phù dung hái lúc còn màu trắng, phơi khô trong bóng râm rồi thái nhỏ nấu canh với gan gà cho trẻ ăn hàng ngày.
Chữa mụn đầu đinh, nhọt bọc, chín mé, sưng vú:
Thuốc uống trong: Hoa phù dung 30g, đan bì 15g, sắc uống.
Thuốc dùng ngoài có thể dùng một trong số các bài thuốc sau:
Hoa và lá phù dung sấy khô tán bột, trộn với vaseline thành cao mềm theo tỷ lệ 1: 4 rồi đắp lên tổn thương, ngày 1 lần hoặc cách ngày thay thuốc một lần.
Lá phù dung, phơi khô, nghiền mịn, ké đầu ngựa (thương nhĩ tử), sao tồn tính, hai thứ lượng bằng nhau, nghiền bột mịn, hòa với mật ong trộn đều, bôi vào vết thương.
Hoa phù dung tươi giã nát đắp vào nơi bị bệnh.
Hoa hay lá phù dung 1 phần, củ chuối tiêu 2 phần, lá vòi voi (có thể thay bằng rau má tươi) 1 phần, muối ăn một chút, tất cả giã nát rồi đắp lên tổn thương.
Hoa hay lá phù dung 1 phần, lá dâu leo (nho dại) 1 phần, hai thứ giã nát, trộn thêm chút muối rồi đắp vào nơi tổn thương.
Chữa kinh nguyệt kéo dài không dứt: Dùng hoa phù dung khô 10 - 15g (20 - 30g tươi), sắc nước uống trong ngày.
Trị xuất huyết tử cung: Hoa phù dung 9 - 30g sắc uống, hoặc hoa phù dung và gương sen (liên phòng) lượng bằng nhau, sấy khô tán bột, uống mỗi ngày 6g với nước cơm.
Chữa thống kinh: Đế hoa phù dung 7 cái, sắc kỹ lấy nước, hòa thêm một chút đường phèn rồi uống.
Khí hư (bạch đới): Hoa phù dung 10 đóa, sắc uống.
Viêm âm đạo: Dùng lá phù dung tươi khoảng 1 kg, sắc lấy nước ngâm rửa, mỗi ngày một lần.
Lá phù dung 1kg, sắc kỹ lấy 1000ml nước thuốc, bỏ bã, để nguội, cho thêm Benzoic Acid 0,3%, sau đó dùng dịch chiết hoa phù dung ngâm rửa kỹ, mỗi ngày 1 lần.
Lá phù dung tươi khoảng 500g, sắc lấy nước ngâm rửa, mỗi ngày 1 lần, làm liên tục 5 - 7 ngày.
Lưu ý khi chữa bệnh từ cây phù dung
Hoa của cây phù dung cũng có thể gây dị ứng với những người có cơ địa mẫn cảm. Để giảm thiểu tối đa tác dụng phụ không mong muốn, trước khi sử dụng nên tham khảo ý kiến của thầy thuốc Đông y.