Các sản phẩm giảm tác hại hợp pháp: Giải quyết lo lắng cho người hút thuốc

Dù không thể cai thuốc lá, người hút thuốc vẫn có thể giảm tác hại

Tại Tọa đàm Phòng chống tác hại thuốc lá – Hành động mới từ góc nhìn toàn cầu tổ chức tại Hà Nội cuối tháng 12 vừa qua, PGS.TS.BS. Trần Văn Ngọc - Phó Chủ tịch Hội Phổi Việt Nam, Chủ tịch Liên chi hội Hô hấp TP. Hồ Chí Minh lý giải: Giải pháp giảm tác hại là ứng dụng tiến bộ khoa học để phát triển các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới ít tác hại hơn so với thuốc lá điếu thông thường.

Nguyên lý của các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới này là chỉ làm nóng thay vì đốt cháy nguyên liệu thuốc lá, từ đó làm giảm đáng kể nồng độ của các chất gây hại sản sinh từ quá trình đốt cháy, dù vẫn cung cấp nicotine từ thuốc lá cho người hút. Dù giảm tác hại không phải là biện pháp an toàn tuyệt đối hay triệt tiêu hoàn toàn yếu tố gây hại, nhưng việc có thể giảm được đến 90% nồng độ các chất độc hại trong khói thuốc lá cũng là điều rất đáng lưu ý. “Tôi nghĩ đây là cách tiếp cận hợp lý về mặt y khoa”, PGS.TS.BS. Trần Văn Ngọc đánh giá.

Tham gia Tọa đàm, Giáo sư Brad Rodu, Chủ tịch danh dự về nghiên cứu tác hại thuốc lá tại trường Y và Trung tâm Ung thư Brown của Đại học Louisville, bang Kentucky, Mỹ chia sẻ rằng, 100 năm trước, quốc gia này đã tiến hành một thử nghiệm cấm thuốc lá nhưng thất bại. “Chúng tôi đã không thể cấm một chất mà hàng triệu người Mỹ muốn tiêu thụ”, ông lý giải.

Dù biết thuốc lá có tác hại nghiêm trọng đến sức khỏe nhưng tỷ lệ người hút thuốc trên toàn cầu chưa từng giảm bớt, bất chấp mọi nỗ lực hỗ trợ cai thuốc của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Bên cạnh việc cần có ý chí cao độ mới cai được thuốc lá, còn có những người không muốn cai thuốc. Do đó, theo GS. Rodu, cần cung cấp cho người hút thuốc những sản phẩm đáp ứng nhu cầu sử dụng nicotine của họ nhưng không cần phải đốt cháy và hít khói như thuốc lá điếu.

Đồng tình với GS. Rodu, bà Nguyễn Quỳnh Liên - Trưởng ban Dân chủ Pháp luật - Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cho rằng, các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới đã xuất hiện tại Việt Nam nhiều năm qua và các cơ quan quản lý cũng đã ráo riết thực hiện các biện pháp ngăn chặn.

Nhưng thực tế các mặt hàng này vẫn phổ biến tràn lan qua đường xách tay, buôn lậu với giá vô cùng rẻ, đặc biệt là các chủng loại thuốc lá điện tử hệ mở cho phép người mua tự pha trộn các chất khác, kể cả ma túy, chất cấm. Do vậy, theo bà Liên, cần có cơ chế quản lý cũng như giải pháp giúp người dùng được tiếp cận với những sản phẩm chính danh, hợp pháp, được kiểm định chất lượng.

Lợi bất cập hai khi để người hút thuốc chờ thêm 10-15 năm nữa

Đánh giá về cách tiếp cận giảm tác hại hiện nay của Mỹ, GS. Rodu nói: “Chúng ta không thể chờ đợi thêm 10-15 năm để đánh giá tác động dài hạn của các giải pháp này, vì trong lúc đó thì rất nhiều người đang hút thuốc lá hiện nay sẽ tử vong.”

Thầy thuốc nhân dân PGS.TS. Đinh Ngọc Sỹ, Giám đốc Trung tâm Đào tạo và Nghiên cứu Khoa học Hội Phổi Việt Nam, nguyên Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương cũng đồng tình: “Việc lựa chọn một giải pháp thay thế thuốc lá điếu bằng các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới để giảm tác hại có thể được chấp nhận như là một giải pháp tình thế trong lúc chờ 10-15 năm nữa để tìm ra giải pháp nào hay hơn.

Theo PGS.TS.BS. Trần Văn Ngọc, hiện nay FDA Mỹ cũng như một số cơ quan khác ở châu Âu và Nhật Bản cho phép những sản phẩm giảm tác hại thuốc lá được lưu hành trên thị trường dưới sự quản lý của nhà nước. Ông đánh giá, giới y khoa nói chung và bản thân ông, một bác sĩ về hô hấp, cũng mong muốn có một sản phẩm được chính thức kiểm soát về mặt chất lượng và công nghệ để người bệnh chưa cai thuốc lá được sẽ chuyển sang chế độ giảm tác hại.

PGS.TS. Đinh Ngọc Sỹ cũng cho rằng, các ban ngành chức năng như Bộ Công Thương, Bộ Tài chính, các hiệp hội cần phải có tiếng nói mạnh mẽ giúp Chính phủ kiểm soát sớm những sản phẩm này.

Không chỉ có các chuyên gia y tế, việc sớm đưa thuốc lá thế hệ mới vào quản lý dưới luật hiện hành cũng nhận được sự đồng thuận của phần lớn các bộ ngành quản lý, từ các Bộ Công Thương, Tư pháp, Tài chính, đến Kế hoạch-Đầu tư, Khoa học-Công nghệ,... Ông Lê Đại Hải - Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật Dân sự Kinh tế, Bộ Tư pháp nhấn mạnh, thuốc lá thuộc danh mục ngành nghề được cho phép kinh doanh.

Theo ông, thuốc lá thế hệ mới như thuốc lá làm nóng được chế tạo từ nguyên liệu thuốc lá nên mặc nhiên đó là sản phẩm thuốc lá. “Do đó, hoàn toàn không có rào cản pháp lý trong việc quản lý thuốc lá làm nóng. Chúng ta có thể đưa ngay vào quản lý một cách chính thức, không cần phải thí điểm”, ông Hải khẳng định. Đồng thời ông cũng đề nghị các cơ quan quản lý cần phân định rõ giữa sản phẩm thuốc lá thuần túy và các vấn đề ma túy, chất cấm trá hình núp bóng dưới vỏ bọc thuốc lá điện tử trong thời gian gần đây. “Những thứ không phải là thuốc lá mà là cần sa, ma túy thì đương nhiên pháp luật đã có quy định cấm”, ông Hải bổ sung thêm.