Thuốc lá điện tử - hàng cấm vẫn dễ mua

Chợ mạng sôi động

Ngày 30/11/2024, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 173/2024/NĐ-CP quy định cấm hoàn toàn việc sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, vận chuyển và sử dụng thuốc lá điện tử (vape), thuốc lá nung nóng tại Việt Nam, chính thức có hiệu lực từ ngày 1/1/2025. Đây là động thái mạnh mẽ của cơ quan chức năng nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng trước sự gia tăng đáng báo động của tình trạng sử dụng thuốc lá điện tử, đặc biệt trong giới trẻ.

Dù nghị định đã được ban hành và có hiệu lực, song thực tế cho thấy, việc mua bán thuốc lá điện tử trên mạng xã hội vẫn diễn ra rầm rộ. Các sản phẩm bị cấm này không hề biến mất mà ngược lại, vẫn có thể tìm thấy dễ dàng chỉ với một vài thao tác tìm kiếm trên Facebook, TikTok hay Zalo.

Theo ghi nhận của phóng viên Báo Công Thương, chỉ cần tìm kiếm với các từ khóa như “vape giá rẻ”, “pod system”, “thuốc lá điện tử chính hãng”, ngay lập tức sẽ hiện ra nhiều hội nhóm trao đổi, mua bán mặt hàng này.

Có thể kể đến trang facebook “Vape - Pod Sài Gòn” - một nhóm công khai với gần 28.000 thành viên. Dù các sản phẩm bị cấm nhưng việc giao dịch ở đây diễn ra công khai và dễ dàng. Trong nhóm này, các bài đăng mua bán liên tục xuất hiện với hàng loạt sản phẩm, giá cả cụ thể, kèm theo cam kết giao hàng tận nơi, không cần đặt cọc.

Một fanpage công khai mua bán thuốc lá điện tử trên mạng xã hội. (Ảnh chụp màn hình)

Cụ thể, tối ngày 24/3, trang facebook này đăng bài “xin phép QTV họp chợ”. Ngay lập tức ở phần bình luận, dưới bài viết xuất hiện hàng loạt giao dịch diễn ra sôi động. Một tài khoản facebook tên Trần Phúc rao: “Sẵn SG hỏa tốc, chuẩn auth, không cọc. Inbox em ạ”. Bên dưới là bảng giá chi tiết các loại máy hút và tinh dầu kèm cam kết giảm giá khi mua từ 2 sản phẩm trở lên. Một tài khoản khác tên Thảo Ly đăng tải hình ảnh các loại tinh dầu và pod system, kèm theo số điện thoại liên hệ trên Zalo.

Để hiểu rõ hơn về cách thức giao dịch, phóng viên Báo Công Thương đã vào vai một người có nhu cầu mua vape và tham gia nhóm "Vape - Pod Sài Gòn". Chỉ sau vài phút đặt câu hỏi tìm mua, phóng viên nhận được nhiều tin nhắn chào hàng từ các tài khoản khác nhau. Một số đối tượng cung cấp địa chỉ cửa hàng ngay tại TP. Hồ Chí Minh, một số khác thì hẹn giao hàng tận nơi, nhận hàng mới thanh toán, giúp việc mua bán diễn ra cực kỳ thuận lợi.

Bảng giá thuốc lá điện tử được đăng dưới mỗi bài viết trên mạng xã hội Facebook. (Ảnh chụp màn hình)

Đáng chú ý, khi được hỏi về rủi ro pháp lý, một người bán trấn an: “Anh cứ yên tâm, bị cấm nhưng vẫn bán bình thường. Nếu sợ thì cứ đặt hàng qua tin nhắn, không đăng công khai là được”.

Tập trung ngăn chặn nguồn cung, điểm bán

Dù đã có quy định pháp luật nhưng việc cấm triệt để thuốc lá điện tử vẫn gặp nhiều thách thức. Bởi, mạng xã hội là môi trường "mở", các fanpage có thể bị đóng và lập lại rất nhanh. Người bán cũng có thể xóa bài ngay sau khi giao dịch xong. Các đối tượng mua bán thường hẹn khách hàng qua tin nhắn riêng, sử dụng ứng dụng nhắn tin ẩn danh để trao đổi. Chế tài xử phạt cũng chưa đủ sức răn đe.

Để thực hiện nghiêm túc quy định của pháp luật, cần có sự vào cuộc quyết liệt hơn từ các cơ quan quản lý.

Theo ông Nguyễn Tuấn Lâm - chuyên gia của Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam, việc đầu tiên cần làm là tập trung ngăn chặn nguồn cung ứng, nhập lậu tại cửa khẩu, điểm bán, đặc biệt trên không gian mạng. Bên cạnh đó, cần tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức; giáo dục về tác hại của thuốc lá điện tử, đặc biệt trong học sinh, sinh viên, để mọi người không có nhu cầu sử dụng.

Luật sư Lê Văn Lên - Đoàn luật sư TP. Hồ Chí Minh - cho rằng, Bộ luật Hình sự có Điều 190 quy định về tội sản xuất, buôn bán hàng cấm, với mức phạt tiền từ 100 triệu đến 1 tỷ đồng hoặc phạt tù từ 1 - 5 năm. Điều 191 quy định về tội tàng trữ, vận chuyển hàng cấm, với mức phạt tiền từ 50 triệu đến 300 triệu đồng hoặc phạt tù từ 6 tháng - 3 năm. Tuy nhiên, chưa có quy định pháp luật cũng như chế tài xử lý hành vi sử dụng hàng cấm, tức chưa có quy định xử phạt hành vi sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Chính vì vậy, việc bổ sung chế tài xử phạt đối với cá nhân sử dụng thuốc lá điện tử là cần thiết để tăng tính răn đe.