Bộ Thông tin và Truyền thông nói gì về tình trạng lừa đảo bằng mã QR?

Chiều 6/9/2023, tại Hà Nội, Bộ Thông tin và Truyền thông tổ chức họp báo cung cấp thông tin về hoạt động của Bộ, của ngành thông tin và truyền thông trong tháng 8/2023 và kế hoạch triển khai thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm của Bộ trong thời gian tới.

Đồng thời, trao đổi với các cơ quan báo chí về những vấn đề liên quan đến hoạt động của Bộ, của ngành thông tin và truyền thông đang được báo chí và dư luận quan tâm.

Mục tiêu đến tháng 12/2023 đạt 90 thuê bao/100 dân

Theo báo cáo, trong tháng 8/2023, doanh thu toàn ngành thông tin và truyền thông ước đạt: 321.836 tỷ đồng, tăng 1% so với tháng trước và giảm 5% so với cùng kỳ năm ngoái. Lũy kế doanh thu toàn ngành tính đến hết tháng 8/2023 ước đạt 2.263.373 tỷ đồng.

Nộp ngân sách nhà nước ước đạt: 8.852 tỷ đồng, giảm 3% so với tháng trước và giảm 19% so với cùng kỳ năm ngoái. Lũy kế nộp ngân sách toàn ngành tính đến hết tháng 8/2023 ước đạt 64.677 tỷ đồng.

Về lĩnh vực bưu chính, doanh thu dịch vụ bưu chính ước đạt 4.750 tỷ đồng, tương đương tháng 7/2023 và tăng trên 6% so với tháng 8/2022. Sản lượng bưu gửi ước đạt 186 triệu bưu gửi, tương đương tháng 7/2023 và tăng trên 15% so với tháng 8/2022.

Về lĩnh vực viễn thông, tỷ lệ hộ gia đình sử dụng cáp quang đạt 78,3% tăng 6,2% so với cùng kỳ năm ngoái. Mục tiêu năm 2023 đạt 84% tỷ lệ hộ gia đình sử dụng cáp quang.

Số thuê bao băng rộng cố định đạt 22,3 triệu thuê bao (tương ứng với tỷ lệ 22,4 thuê bao/100 dân), tăng 7,7% so với cùng kỳ năm ngoái. Mục tiêu đến tháng 12/2023 đạt 25 thuê bao/100 dân.

Bên cạnh đó, số thuê bao băng rộng di động đạt 86,6 triệu thuê bao (tương ứng với tỷ lệ 87,07 thuê bao/100 dân), tăng 6,3% so với cùng kỳ năm ngoái. Mục tiêu đạt đến tháng 12/2023 đạt 90 thuê bao/100 dân.

Thuê bao điện thoại di động sử dụng SMP ước đạt 101,2 triệu thuê bao tăng 7,77% so với cùng kỳ năm ngoái, tăng 7,3 triệu thuê bao.

Về lĩnh vực kinh tế số, xã hội số, tỷ trọng kinh tế số/GDP Quý 2 năm 2023 ước tính đạt 15,26%, tỷ trọng kinh tế số/GDP 6 tháng năm 2023 là 14,96%. Tổng số lượng tải mới ứng dụng di động tháng 7/2023 đạt 339 triệu lượt, tăng 3% so với cùng kỳ tháng trước.

Việt Nam xếp thứ 9 thế giới về tổng số lượt tải mới, chiếm gần 2,5% tổng số lượt tải toàn cầu. Tổng thời lượng người dùng điện thoại thông minh dành để truy cập các ứng dụng Việt Nam đạt khoảng 7,65 giờ/ tháng/ thuê bao, tổng số tài khoản hoạt động trên các ứng dụng di động Việt Nam đạt gần 500 triệu tài khoản.

Ngoài ra, về lĩnh vực báo chí - truyền thông, tính đến tháng 8/2023, thuê bao truyền hình trả tiền ước đạt 18,6 triệu thuê bao (tăng 12,2% so với cùng kỳ năm ngoái, số liệu thuê bao truyền hình trả tiền đạt 16,57 triệu thuê bao). Ngoài ra, có 34 doanh nghiệp được cấp Giấy phép cung cấp dịch vụ truyền hình trả tiền.

Cảnh giác tình trạng lừa đảo qua quét mã QR

Tại buổi họp báo, Bộ Thông tin và Truyền thông cũng thông tin về công tác đấu tranh với các nền tảng mạng xã hội xuyên biên giới. Cụ thể, từ 1/8/2023 đến 21/8/2023, Facebook đã chặn, gỡ bỏ hơn 295 bài viết đăng thông tin sai sự thật, tuyên truyền chống phá Đảng, Nhà nước (tỷ lệ 90%).

Google đã gỡ 764 videos vi phạm trên Youtube (tỷ lệ 95%); TikTok đã gỡ bỏ 30 link vi phạm, đăng tải thông tin sai sự thật, nội dung tiêu cực (tỷ lệ 92%). Đặc biệt, Google đã gỡ 5 kênh (chứa 18.900 video) chống phá Đảng, Nhà nước có lượt đăng ký và lượt xem rất lớn.

Đáng chú ý, cảnh báo tình trạng lừa đảo qua quét mã QR, Bộ Thông tin và Truyền thông nêu, bên cạnh tình trạng mã QR thanh toán tại các cửa hàng bị dán đè khiến tiền chuyển về tài khoản kẻ gian, trong thời gian vừa qua, hiện tượng mã QR độc hại bị phát tán dễ dàng trong các bài viết, hình ảnh thông qua các ứng dụng nhắn tin, diễn đàn, hội nhóm trên mạng xã hội, đặc biệt là trong các màn phát sóng trực tiếp (livestream) cũng được báo chí phản ánh trong thời gian gần đây.

Khi người xem quét mã sẽ bị chuyển hướng đến các trang quảng cáo cờ bạc kèm mã độc có thể bị cài đặt vào điện thoại.

Trả lời câu hỏi của phóng viên Báo Công Thương về tình trạng lừa đảo bằng mã QR được ghi nhận có chiều hướng ngày càng gia tăng trong thời gian gần đây, Bộ sẽ có những giải pháp nào để ngăn chặn và xử lý vấn đề này để đảm bảo an toàn cho người dùng ứng dụng công cụ số, đại diện Cục An toàn thông tin, Bộ Thông tin và Truyền thông cho biết, mã QR đã và đang ngày càng phổ biến khắp mọi nơi, nhất là sau đại dịch Covid-19 khiến nhu cầu sử dụng mã QR tăng lên nhanh chóng.

Theo Vụ Thanh toán, Ngân hàng Nhà nước, mã QR có tốc độ tăng trưởng mạnh mẽ cả về số lượng và giá trị. Trong năm 2022, thanh toán qua mã QR tăng tới 225,36% về số lượng và 243,92% về giá trị so với năm 2021. Điều này cho thấy, phương thức thanh toán sử dụng mã QR đang ngày càng quen thuộc với người tiêu dùng.

Tình trạng lừa đảo bằng mã QR được ghi nhận tăng mạnh trên thế giới, thậm chí xuất hiện cả ở Việt Nam trong thời gian qua. Đặc biệt, thời gian gần đây, lợi dụng việc mã QR phải quét bằng điện thoại, kẻ gian thực hiện các chiêu trò lừa đảo, dụ người dùng truy cập đường link độc hại...

Tại Việt Nam đầu tháng 8/2023, một số ngân hàng đã phát cảnh báo tình trạng lừa đảo thẻ tín dụng thông qua mã QR. Cảnh báo cho biết kẻ gian sau khi kết bạn qua mạng xã hội để trao đổi với nạn nhân sẽ gửi mã QR để người dùng quét. Mã này dẫn tới các website giả mạo ngân hàng, trong đó yêu cầu người dùng nhập thông tin họ tên, số căn cước công dân, tài khoản, mã bí mật hoặc OTP. Từ đó, người dùng bị chiếm tài khoản.

"So với đường link độc hại truyền thống thì mã QR có lợi thế là có thể chèn trực tiếp vào email, tin nhắn mà không bị các bộ lọc chặn lại, từ đó dễ dàng tiếp cận người dùng" - đại diện Cục An toàn thông tin cho hay.

Trên thực tế, bản chất QR code không phải mã độc tấn công trực tiếp mà chỉ là trung gian để truyền tải nội dung. Người dùng có bị tấn công hay không phụ thuộc vào cách xử lý nội dung sau khi quét mã QR code

Trước tình hình đó, Cục An toàn thông tin đã đưa ra một số khuyến cáo cho người dùng, đó là thận trọng trước khi quét mã QR code, đặc biệt cảnh giác với các mã QR được dán hoặc chia sẻ ở những nơi công cộng hoặc gửi qua mạng xã hội, email; xác định và kiểm tra kỹ càng thông tin tài khoản người trao đổi mã QR.

Đồng thời, xem xét kỹ nội dung trang web mà mã QR đưa tới. Kiểm tra đường link xem có bắt đầu với https và có phải tên miền quen thuộc không. Tuyệt đối không cung cấp các thông tin cá nhân như tài khoản đăng nhập ngân hàng, tài khoản mạng xã hội… Sử dụng trình quản lý mật khẩu, xác thực hai yếu tố và các phương thức bảo vệ khác cho tài khoản.

Đối với các về đơn vị, tổ chức cung cấp mã QR trong các hoạt động cần cảnh báo tuyên truyền đến với người dùng; kịp thời đưa ra giải pháp xác minh giao dịch có dấu hiệu bất thường; kiểm tra thường xuyên các mã QR được dán tại địa điểm cung cấp.