Bầu cử ở Anh: Đảng của Thủ tướng Rishi Sunak đứng trước nguy cơ bị ''phế truất''

Hôm nay 4/7, hàng triệu cử tri Vương Quốc Anh sẽ đi bỏ phiếu để tìm ra người sẽ “chèo lái” đất nước trong vòng 5 năm tới. Theo đa số kết quả thăm dò, nhà lãnh đạo Công Đảng Keir Starmer có khả năng rất cao sẽ trở thành Thủ tướng mới của Anh, trong khi Đảng Bảo thủ của Thủ tướng đương nhiệm Rishi Sunak sẽ mất quyền sau 14 năm đầy biến động.

Cụ thể, các cuộc thăm dò dư luận dự đoán đảng trung tả Công Đảng của ông Starmer sẽ có một chiến thắng áp đảo, khi các cử tri “quay lưng” lại với Đảng Bảo thủ sau 8 năm mâu thuẫn nội bộ, dẫn đến việc 4 Thủ tướng thuộc đảng này liên tiếp từ chức.

Một loạt các cuộc thăm dò dư luận cho thấy ông Starmer đang trên đường giành được thêm 200 ghế tại Hạ viện Anh - đánh bại kỷ lục trước đó là 179 ghế của cựu Thủ tướng Tony Blair vào năm 1997. Cuộc thăm dò trước tổng tuyển cử của hãng YouGov đã dự đoán Công Đảng sẽ giành được 431 ghế, trong khi Đảng Bảo thủ chỉ giành được 102 ghế và Đảng Dân chủ Tự do đạt 72 ghế.

Cuộc thăm dò cũng đự đoán Đảng Cải cách Vương quốc Anh của ông Nigel Farage chỉ dành được ba ghế. Được biết, Đảng Cải cách thuộc phe cực hữu theo đường lối dân túy, và đang thu hút cử tri của Đảng Bảo thủ trên khắp cả nước Anh, giúp viễn cảnh chiến thắng của Công Đảng ngày càng thành hiện thực.

Theo dự báo của hãng YouGov, nhiều quan chức lớn trong Đảng Bảo thủ sẽ bị phế truất, bao gồm cả Bộ trưởng Tài chính Jeremy Hunt, Bộ trưởng Quốc phòng Grant Shapps và lãnh đạo Hạ viện Penny Mordaunt. Nếu dự báo trên thành hiện thực, thì Đảng Bảo thủ có thể đối mặt với thất bại tồi tệ nhất kể từ lúc thành lập, khi giành được ít ghế hơn con số thấp kỷ lục là 156 ghế vào năm 1906.

Ngay trước thềm bầu cử, lãnh đạo Công Đảng Keir Starmer khẳng định rằng các quan chức của đảng sẽ không tự mãn về chiến thắng, và đã có sự chuẩn bị rõ ràng. Phát biểu trước các cử tri, ông Starmer nói: “Ngày hôm nay nước Anh có thể bắt đầu một chương mới, một thời đại mới của hy vọng và cơ hội, sau 14 năm hỗn loạn và suy tàn. Thực sự, chúng tôi đã chuẩn bị kỹ lưỡng chi tiết những việc cần phải làm ngay từ ngày đầu tiên nhậm chức.”

Trong bài phát biểu, ông Starmer cũng lên tiếng phản bác những bình luận trước đó của bà Mel Stride, đồng minh của Thủ tướng Rishi Sunak, về viễn cảnh thế đa số áp đảo của Công Đảng sẽ là lớn nhất trong lịch sử nước Anh. Ông Starmer cho rằng những bình luận này mang tính “đàn áp cử tri”, và vô tình khuyến khích người dân ở nhà thay vì đi ra bỏ phiếu.

Viễn cảnh đen tối cho Đảng Bảo thủ

Thủ tướng Sunak trước đó cũng đã cảnh báo cử tri về sự nguy hiểm từ việc trao cho Công Đảng thế “siêu đa số”, trong nỗ lực cuối nhằm thuyết phục các cử tri trung lập gắn bó với Đảng Bảo thủ. Cụ thể, ông Sunak cho rằng chính phủ Công Đảng, nếu chiếm thế đại đa số, sẽ tăng thuế mạnh mẽ lên các doanh nghiệp, cũng như sẽ đàm phán lại thỏa thuận Brexit và cho phép người nhập cư ồ ạt tiến vào nước Anh.

Tuy vậy, ông Rishi Sunak cũng thừa nhận rằng một số cử tri trung thành của đảng đang muốn “trả thù” sau nhiều năm phải “sống chung” với giá tiêu dùng cao đỉnh điểm, dịch vụ công kém và hỗn loạn chính trị. Phát biểu trước cử tri, ông Rishi Sunak nói: “Tôi thừa nhận sự thất vọng của cử tri với đảng của chúng tôi, tất nhiên là tôi cũng vậy. Chúng tôi vẫn còn nhiều bất ổn trong công việc. Tuy vậy, cuộc bỏ phiếu ngày mai không phải là vấn đề về quá khứ, mà là về tương lai của đất nước.”

Theo một quan chức cấp cao trong Đảng Bảo thủ, dự báo mới nhất trong nội bộ đảng cho rằng đảng này đang tự tin nắm chắc được khoảng 80 ghế trong Hạ viện Anh, với khoảng 60 ghế còn lại trong trạng thái “bỏ ngỏ”. Trong viễn cảnh lạc quan nhất là Đảng Bảo thủ giành được toàn bộ 60 ghế trên, thì đảng vẫn sẽ mất hơn 200 ghế so với cuộc bầu cử trước.

Đối diện với nguy cơ thất bại, một số đảng viên Bảo thủ đã thảo luận về hướng lãnh đạo tiếp theo của đảng, trong đó, cựu Bộ trưởng Nội vụ Suella Braverman đã kêu gọi đảng thay đổi cách tiếp cận, sao cho gần giống với quan điểm của lãnh đạo Đảng Cải cách Nigel Farage. Tuy vậy, cựu Thủ tướng Anh Boris Johnson đã cảnh báo đảng không nên tiến gần hơn và thậm chí là hợp tác với ông Farage, người mà ông Johnson đã gọi là “con vẹt cưng của ông Putin”.

Tuy vậy, cuộc bầu cử năm nay được đánh giá là khá cạnh tranh ở nhiều khu vực, khiến Đảng Bảo thủ vẫn có thể đạt được kết quả tốt hơn so với các cuộc thăm dò ý kiến trước đó. Ngược lại, ông Rishi Sunak cũng có thể đối mặt với một viễn cảnh đen tối hơn, trong đó đảng của ông có thể gặp kết quả tồi tệ đến mức họ tụt xuống vị trí thứ 3 trong Hạ viện, sau Đảng Dân chủ Tự do.

Nếu các cuộc thăm dò dự đoán đúng, thì chiến thắng của ông Starmer sẽ được xác nhận vào đầu giờ sáng ngày thứ Sáu 5/7 (theo giờ Anh) với việc chuyển giao quyền lực từ Đảng Bảo thủ sang Đảng Lao động diễn ra ngay sau đó. Nếu dành chiến thắng, ông Keir Starmer sẽ trở thành Thủ tướng Công Đảng đầu tiên kể từ khi ông Gordon Brown lên nắm quyền vào năm 2007.