ASEAN tháo gỡ rào cản trong nước để tăng cường thương mại điện tử

TMĐT ở các nước ASEAN hiện đang bị cản trở bởi các mức độ khác nhau của luồng dữ liệu trong nước và chính sách luật pháp không đồng đều, do đó hạn chế luồng dữ liệu xuyên biên giới. Những hạn chế như vậy khiến các công ty phải tốn kém khi sử dụng nhà cung cấp xử lý dữ liệu thuận tiện nhất và truyền dữ liệu.

Khi đại dịch Covid-19 trở nên dễ quản lý hơn, doanh số TMĐT bán lẻ của ASEAN được dự báo sẽ tăng nhanh hơn so với phần còn lại của thế giới. Doanh số TMĐT bán lẻ toàn cầu tăng 14,3% từ 4,28 nghìn tỷ USD năm 2020 lên 4,89 nghìn tỷ USD năm 2021, so với doanh số TMĐT bán lẻ của ASEAN, tăng 26,1% từ 59 tỷ USD lên 74,4 tỷ USD trong cùng kỳ.

Các doanh nghiệp đã thành lập trực tuyến hoặc chấp nhận nhanh chóng từ sự hiện diện trực tiếp sang trực tuyến đã được trang bị tốt hơn để tận dụng sự gia tăng khối lượng mua sắm trực tuyến, vốn tăng mạnh khi các hạn chế về đại dịch được thực hiện. Sự gia tăng của TMĐT trong thời kỳ đại dịch nhấn mạnh tầm quan trọng của TMĐT trong việc tăng cường phục hồi thương mại khu vực của ASEAN.

Lý tưởng nhất, một khuôn khổ quy định toàn diện sẽ hỗ trợ sự phát triển hơn nữa của TMĐT của ASEAN và tăng cường sự tin tưởng giữa các bên liên quan vào việc chia sẻ dữ liệu. Phân tích các yếu tố quy định bằng cách sử dụng dữ liệu từ Cuộc khảo sát quy định dữ liệu toàn cầu của Ngân hàng Thế giới năm 2021 cho thấy, chế độ quản lý xung quanh TMĐT và giao dịch điện tử là điểm sáng duy nhất đối với các nước ASEAN. Hầu hết các thành viên đã thông qua tất cả hoặc gần như tất cả các quy định cho các giao dịch như vậy.

Tuy nhiên, phân tích tương tự cho thấy, các quy định cho phép truy cập và sử dụng lại dữ liệu mục đích công cộng và riêng tư tương đối yếu hoặc không tồn tại. Điều này phủ nhận các chính phủ và công ty ASEAN về khả năng hợp lực có thể đến từ sự kết hợp sáng tạo trong việc định vị lại dữ liệu mục đích công và tư để cải thiện việc cung cấp dịch vụ hoặc giải quyết khoảng trống dữ liệu, như một nguồn tài nguyên gần đây được Ngân hàng Thế giới nêu bật.

Việc cho phép tái sử dụng dữ liệu có mục đích công cộng - dữ liệu được thu thập với mục đích phục vụ lợi ích công cộng - chỉ được phát triển ở mức độ vừa phải. Ví dụ, Indonesia và Thái Lan đã thông qua tất cả các quy định cần thiết để tăng cường truy cập và sử dụng lại các dữ liệu đó, trong khi Campuchia và Lào chưa thiết lập bất kỳ quy định nào. Cho phép tái sử dụng dữ liệu có mục đích riêng - dữ liệu do khu vực tư nhân thu thập như một phần của quy trình kinh doanh thông thường, còn được gọi là "dữ liệu lớn" - là lĩnh vực hoạt động yếu nhất.

Bốn trong số 9 quốc gia ASEAN được đánh giá đã không thiết lập bất kỳ quy định nào để cho phép truy cập và sử dụng lại các dữ liệu đó. Các mức độ thực thi khác nhau của các luật và quy định liên quan đến thương mại điện tử có thể làm trầm trọng thêm sự khác biệt này.

Việc tái sử dụng hạn chế dữ liệu mục đích công và tư có nghĩa là các chính phủ, công ty TMĐT và người tiêu dùng ở ASEAN không thể thu được lợi ích đầy đủ từ các luồng dữ liệu. Việc thiết lập các chính sách dữ liệu mở là bước đệm để có thể tạo ra giá trị thúc đẩy tăng trưởng. Các chính phủ, công ty và người tiêu dùng có thể tận dụng sự cởi mở này để đưa ra các quyết định sáng suốt hơn, phát triển các sản phẩm và dịch vụ mới cũng như thúc đẩy tính minh bạch.

Ở cấp độ trong nước, từng quốc gia ASEAN tháo gỡ các rào cản đối với luồng dữ liệu bằng cách cho phép sử dụng lại dữ liệu mục đích công cộng và riêng tư. Đối với dữ liệu trước đây, do chính phủ sản xuất như thông tin hành chính, điều tra dân số và khảo sát sẽ được bổ sung bằng các khuôn khổ quy định về các tiêu chuẩn kỹ thuật chung và các chế độ cấp phép mở. Cho phép truy cập vào dữ liệu khu vực công chưa được công bố trên nền tảng dữ liệu mở và thiết lập các chính sách về dữ liệu mở và phân loại dữ liệu cũng là những cách làm tốt.

Để tái sử dụng dữ liệu có mục đích riêng tư, chẳng hạn như lịch sử giao dịch và duyệt web của người tiêu dùng, các chính phủ có thể khuyến khích cấp phép dữ liệu mở giữa các công ty tư nhân, thúc đẩy quyền di chuyển dữ liệu cho các cá nhân và tăng cường quan hệ đối tác công tư để sử dụng hệ thống nhận dạng kỹ thuật số.

Ở cấp khu vực, các nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý của ASEAN đưa các thông lệ quốc tế tốt nhất vào các thủ tục xây dựng quy tắc trong nước và ngăn chặn các quy định xung đột tạo ra các rào cản không cần thiết đối với các luồng dữ liệu xuyên biên giới. ASEAN cũng tìm hiểu việc thiết lập các thỏa thuận thừa nhận lẫn nhau và/hoặc hài hòa các quy định liên quan đến dữ liệu trong và ngoài khu vực. Những nỗ lực này sẽ bổ sung cho việc thực hiện liên tục các điều khoản TMĐT trong khuôn khổ Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (Chương 12, RCEP) và Hiệp định Thương mại điện tử ASEAN.

Sự gia tăng của TMĐT cùng với việc thực hiện các cam kết TMĐT trong ASEAN và RCEP là cơ hội duy nhất để các nước ASEAN thiết lập các quy định tái sử dụng dữ liệu mới hoặc sửa đổi các quy định hiện có. Điều này sẽ tăng tốc độ chia sẻ dữ liệu giữa các nước ASEAN, đặc biệt là Campuchia, Lào, Myanmar và Việt Nam, nơi lĩnh vực thương mại điện tử đang nổi lên. Tăng cường các quy định TMĐT sẽ thiết lập nền tảng rất cần thiết trong khu vực khi vượt qua đại dịch.