5 điểm mới về tiếp xúc cử tri của đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp

Sáng 24/9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét dự thảo Nghị quyết liên tịch giữa Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam quy định chi tiết việc tổ chức tiếp xúc cử tri của đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp.

Báo cáo tại phiên họp, bà Nguyễn Thanh Hải, Trưởng Ban Công tác đại biểu thuộc Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho biết, Dự thảo Nghị quyết được gửi xin ý kiến của Thường trực Hội đồng nhân dân (HĐND), Ủy ban nhân dân, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam 63 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và các cơ quan ở Trung ương (Chính phủ, Bộ Nội vụ, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) Việt Nam, Văn phòng Chính phủ, Bộ Tư pháp, Thường trực Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội và Ban Dân nguyện thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội) và được Bộ Tư pháp thẩm định. Dự thảo Nghị quyết đã được tiếp thu và chỉnh sửa gồm 6 chương, 43 điều.

Về những nội dung mới của dự thảo Nghị quyết, theo bà Hải có 5 điểm mới. Thứ nhất, về việc tiếp xúc cử tri sau kỳ họp HĐND, căn cứ Khoản 2 Điều 94 và khoản 2 Điều 112 Luật Tổ chức chính quyền địa phương thì đại biểu HĐND tiếp xúc cử tri để báo cáo kết quả kỳ họp.

Thực tiễn HĐND cấp tỉnh, cấp huyện vẫn duy trì tiếp xúc cử tri sau kỳ họp. Kỳ họp HĐND cấp xã thường diễn ra trong khoảng thời gian ngắn (1 buổi hoặc 1 ngày). Các kỳ họp thông thường được tuyên truyền, phổ biến kịp thời đến cử tri và Nhân dân.

Do vậy, để bảo đảm việc thực hiện theo quy định pháp luật và phù hợp với thực tế, dự thảo Nghị quyết không quy định cứng việc tiếp xúc cử tri sau kỳ họp HĐND, mà có thể đa dạng hình thức báo cáo với cử tri. Việc lựa chọn hình thức báo cáo do Thường trực HĐND quyết định (Điều 19 dự thảo Nghị quyết).

Thứ hai, về tiếp xúc cử tri nhiều cấp, để nâng cao hiệu quả trong công tác tiếp xúc cử tri, một giải pháp được các địa phương áp dụng là cùng tổ chức tiếp xúc cử tri giữa đại biểu HĐND các cấp. Tương tự như việc đại biểu Quốc hội cùng tiếp xúc cử tri với đại biểu HĐND. Từ thực tế đó, Ban Công tác đại biểu đã quy định đại biểu HĐND cấp trên và cấp dưới cùng tổ chức tiếp xúc cử tri nhưng không quá hai cấp (khoản 3 Điều 5).

Thứ ba, đối với tiếp xúc cử tri ngoài đơn vị ứng cử của đại biểu HĐND, bà Hải nêu rằng: Theo Điều 94 Luật Tổ chức chính quyền địa phương, mối quan hệ giữa đại biểu HĐND và cử tri không chỉ là hoạt động tiếp xúc cử tri ở đơn vị bầu cử ra mình mà còn tiếp xúc cử tri ở đơn vị khác, nhưng không phải là hoạt động bắt buộc.

Thực tế, các đại biểu HĐND vẫn ưu tiên hoạt động tiếp xúc cử tri ở nơi ứng cử. Do đó, Ban Công tác đại biểu đã quy định, khi có yêu cầu, nguyện vọng tiếp xúc cử tri ngoài đơn vị ứng cử, đại biểu HĐND gửi văn bản đề nghị và chương trình, kế hoạch, nội dung tiếp xúc cử tri tới Thường trực HĐND cùng cấp về việc tiếp xúc cử tri ngoài đơn vị bầu cử của đại biểu HĐND (Điều 23).

Thứ tư, về việc gặp gỡ, tiếp xúc với cá nhân cử tri, nhóm cử tri: Việc trực tiếp gặp gỡ, tiếp xúc với cử tri, nhóm cử tri là giải pháp tăng cường mối quan hệ giữa đại biểu với cử tri. Ban Công tác đại biểu đã quy định về trách nhiệm của Ban Công tác Mặt trận tại thôn, tổ dân phố trong việc phối hợp với đại biểu HĐND và trách nhiệm tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri đến cơ quan có thẩm quyền xem xét, giải quyết (Điều 24).

Thứ năm, đối với việc tiếp xúc cử tri trực tuyến, tiếp xúc cử tri trực tiếp kết hợp với trực tuyến, Ban Công tác đại biểu cho hay, việc tiếp xúc cử tri trực tuyến, tiếp xúc cử tri trực tiếp kết hợp với trực tuyến là xu hướng tất yếu trong thời kỳ phát triển công nghệ số, đồng thời để tăng cường sự tương tác giữa đại biểu và cử tri.

Chính vì vậy, Điều 26 dự thảo Nghị quyết đã quy định về trình tự, thủ tục để đại biểu HĐND thực hiện tiếp xúc cử tri trực tuyến, tiếp xúc cử tri trực tiếp kết hợp với trực tuyến và được thực hiện khi đảm bảo các điều kiện kĩ thuật, an toàn thông tin mạng, an ninh mạng.

Liên quan đến việc hiện nay có một số nội dung còn có ý kiến khác nhau, trong đó có việc tiếp xúc với trẻ em hoặc đại diện trẻ em, bà Hải thông tin hiện đang có 2 loại ý kiến. Loại ý kiến thứ nhất: Đa số ý kiến cho rằng, việc tiếp xúc với trẻ em hoặc đại diện trẻ em không thuộc phạm vi điều chỉnh của Nghị quyết vì trẻ em không phải là cử tri.

Loại ý kiến thứ hai: Một số ý kiến cho rằng nên quy định chi tiết việc tiếp xúc với trẻ em hoặc đại diện trẻ em để thực hiện khoản 4 Điều 79 Luật Trẻ em.

Về nội dung này, qua gửi xin ý kiến các cơ quan và nghiên cứu các văn bản quy định, Ban Công tác đại biểu nhận thấy: Khoản 2 Điều 77 Luật Trẻ em quy định: “Tổ chức lấy ý kiến, kiến nghị của trẻ em; tổ chức để trẻ em được tiếp xúc với đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND”.

Dưới góc độ pháp luật, chủ thể chính ở đây là quyền để trẻ em được tiếp xúc với đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND chứ không quy định là đại biểu Quốc hội, đại biểu HDNĐ tiếp xúc với cử tri là trẻ em. Bởi vì, trẻ em không phải cử tri, nếu đại biểu tiếp xúc với trẻ em thì cần phải có đại diện trẻ em mà đại diện chính là cử tri.

Mặt khác, Luật Trẻ em không quy định giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ Quốc Việt Nam quy định chi tiết hoạt động này. Bên cạnh đó, Nghị quyết liên tịch quy định chi tiết giữa ba bên theo Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam chỉ quy định việc ban hành chi tiết việc tổ chức tiếp xúc cử tri của đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND mà phạm vi trẻ em không thuộc đối tượng điều chỉnh của Nghị quyết.

Do vậy, để đảm bảo quyền lợi của trẻ em được đầy đủ và đúng đối tượng, Ban Công tác đại biểu đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội nên giao Ủy ban Văn hóa, Giáo dục phối hợp với Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và các cơ quan liên quan quy định chi tiết ở một văn bản pháp luật khác.