10 năm Quần thể danh thắng Tràng An là di sản thế giới - Bài 1: Lực đẩy kinh tế Ninh Bình

Niềm tự hào của Việt Nam

Quần thể danh thắng Tràng An có diện tích 12.252ha, gồm 3 khu bảo tồn: Khu di tích lịch sử văn hóa Cố đô Hoa Lư, Khu danh thắng Tràng An - Tam Cốc - Bích Động và Khu rừng nguyên sinh đặc dụng Hoa Lư, trong đó vùng đệm có diện tích 6.026ha.

Là một vùng đất cổ, có chiều sâu của lịch sử, chiều rộng của không gian, chiều dài của quá trình cư trú của con người, xứng tầm bởi vị trí địa chính trị, địa quân sự và địa văn hóa. Tràng An thế kỷ X là kinh đô của Nhà nước phong kiến Trung ương tập quyền Đại Việt (968-1010) với 3 triều đại Đinh, Tiền Lê, Lý. Tràng An gắn liền với những giá trị lịch sử, văn hóa của vùng đất cố đô Hoa Lư-nơi thống nhất giang sơn và phát tích quá trình định đô Thăng Long-Hà Nội.

Nổi bật bởi vẻ đẹp của cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, tráng lệ, cùng với bản sắc văn hóa truyền thống được gìn giữ và lưu truyền qua hàng ngàn năm lịch sử của cư dân địa phương, năm 2014, Quần thể danh thắng Tràng An đã được UNESCO ghi danh là di sản văn hoá và thiên nhiên thế giới và trở thành di sản thế giới hỗn hợp đầu tiên của Việt Nam và Đông Nam Á. Sự vinh danh này chính là niềm vinh dự không chỉ của Đảng bộ và nhân dân tỉnh Ninh Bình mà còn là niềm tự hào của nhân dân cả nước.

Việc Quần thể danh thắng Tràng An trở thành di sản thế giới đã minh chứng cho quyết tâm chính trị cao; sự lãnh đạo, chỉ đạo tập trung, thống nhất của Đảng bộ tỉnh; sự tham gia của hệ thống chính trị và sự đồng lòng của nhân dân tỉnh Ninh Bình. Đặc biệt, theo tỉnh Ninh Bình, dù đây là một hành trình dài, nhiều khó khăn, thử thách, nhưng đã khẳng định sự đúng đắn trong nhận thức từ sớm; khẳng định chủ trương bảo tồn các giá trị văn hóa và cảnh quan tự nhiên gắn với phát triển du lịch của địa phương. Đồng thời, đưa Quần thể danh thắng Tràng An có tên trong bản đồ di sản thế giới và đưa Ninh Bình hội nhập vào mạng lưới các đô thị di sản sở hữu danh hiệu UNESCO trên toàn cầu.

Từ vị thế trên, Việt Nam đã có thêm một “Hành trình con đường di sản” độc đáo, đầy ấn tượng với những điểm dừng chân nhiều trải nghiệm hấp dẫn; từ lịch sử, văn hóa, tâm linh, đến sinh thái, nghỉ dưỡng gồm: Quần thể danh thắng Tràng An qua Cố đô Hoa Lư, Khu tâm linh núi chùa Bái Đính (Ninh Bình) - Khu du lịch quốc gia Tam Chúc (Hà Nam) - Chùa Hương và Khu di tích lịch sử Hoàng thành Thăng Long (Hà Nội) với chiều dài gần 100 km.

Chia sẻ với Báo Công Thương, ông Hà Văn Siêu – Phó Cục trưởng Cục Du lịch quốc gia Việt Nam nhấn mạnh, Quần thể danh thắng Tràng An trở thành di sản thế giới là danh hiệu cao quý, thể hiện giá trị về địa chất, địa đạo về giá trị thiên nhiên của quần thể danh thắng Tràng An. Trở thành di sản thế giới đã mang đến cho Tràng An một “tấm áo” mới đầy danh giá và tầm vóc. Hơn thế, Tràng An như có được một sức hút mới thu hút khách du lịch tham quan, chiêm ngưỡng và tận hưởng những giá trị vô giá của di sản.

Bên cạnh đó, sau 10 năm khoác “tấm áo” mới, theo lãnh đạo Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam, Quần thể danh thắng Tràng An thu hút sự quan tâm của nhà đầu tư vào sản phẩm du lịch, phục vụ du khách; cũng như đầu tư bảo tồn, hạ tầng kết nối, bổ sung dịch vụ phục vụ khách đến Tràng An… Nhờ đó, Quần thể danh thắng Tràng An cũng như du lịch Ninh Bình đã khẳng định vị thế trên bản đồ du lịch quốc tế.

Ông Nguyễn Văn Tài - CEO VietSense Travel cũng đánh giá, Ninh Bình là tỉnh phát triển du lịch khá ấn tượng hiện nay của Việt Nam. Để có kết quả này, nhờ vào lợi thế sở hữu hệ thống các giá trị văn hoá, di tích nổi bật như như cụm cố đô Hoa Lư, Tam Cốc, Bích Động… Đặc biệt là từ khi Quần thể danh thắng Tràng An trở thành di sản thế giới đã mang lại sức hút mãnh liệt đối với du khách. “Điều này cho thấy, Tràng An như một chất xúc tác kích thích, tăng sức hút nhiều hơn cho du lịch Ninh Bình”- ông Tài nói.

Sức hút mãnh liệt đối với du khách

Theo Sở Du lịch tỉnh Ninh Bình, tính từ thời điểm lập hồ sơ để cử danh hiệu di sản vào năm 2012, tỉnh Ninh Bình chỉ có trên 1 triệu lượt khách, tuy nhiên đến năm 2019, sau 5 năm được UNESCO ghi danh, tỉnh Ninh Bình đã đón hơn 7,65 triệu lượt khách du lịch, lượng khách giai đoạn 2010-2019 tăng trưởng bình quân đạt hơn 12%/năm. Doanh thu từ du lịch đạt mức tăng trưởng 24,17%/năm; trong đó, năm 2019 đạt 3.671 tỷ đồng, tăng gấp 6,7 lần so với 2010. Trong các năm 2020 - 2022, mặc dù chịu ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19, nhưng Ninh Bình tiếp tục được nhiều chuyên trang du lịch uy tín (như TripAdvisor, Telegraph, Business Insider...) đánh giá là điểm đến an toàn và hấp dẫn.

Đặc biệt, năm 2022, du lịch Ninh Bình đã có sự phục hồi mạnh mẽ, toàn tỉnh đón 3,7 triệu lượt khách, tăng gấp 3,6 lần so với cùng kỳ năm trước; doanh thu tăng gấp 5 lần so với cùng kỳ năm 2021. Năm 2023, toàn tỉnh đón 6,6 triệu lượt khách (trong đó Quần thể danh thắng Tràng An chiếm khoảng 70% tổng lượt khách đến Ninh Bình), doanh thu gần 6.500 tỷ đồng. Năm 2024, tính đến đầu tháng 11, lượng khách du lịch đến Ninh Bình tăng 30,9% so với cùng kỳ năm trước, vượt 2,4% so với kế hoạch năm. Đáng chú ý, doanh thu ước tăng 40,34% so với cùng kỳ năm trước và đạt 94,22% kế hoạch năm 2024. Nhiều năm liền, Ninh Bình giữ vững vị trí trong nhóm 15 điểm đến hàng đầu, 10 tỉnh thu hút lượng khách cao nhất cả nước. Những kết quả này đã góp phần quan trọng đưa du lịch từng bước trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, mang tính điều hướng.

Đánh giá về tốc độ tăng trưởng khách du lịch của Ninh Bình, ông Hà Văn Siêu cho rằng, sau 10 năm, lượng khách du lịch đến với Tràng An cũng như tỉnh Ninh Bình tăng lên mạnh mẽ, gấp hơn 10 lần. Điều này thể hiện rõ, du khách thấy được vẻ đẹp, những nét độc đáo của Tràng An được phát lộ và mang tới những trải nghiệm độc đáo cho du khách, cũng như gia tăng nhu cầu được tìm hiểu sâu, kỹ hơn về di sản đối với du khách.

Là doanh nghiệp gắn bó và khai thác nhiều tour tuyến du lịch Ninh Bình, ông Nguyễn Văn Tài đánh giá, hiện Ninh Bình là một trong số các địa phương phát triển du lịch ấn tượng nhất hiện nay của Việt Nam. Để có kết quả này, là nhờ Ninh Bình có lợi thế về các giá trị văn hoá, di tích, cụm cố đô Hoa Lư; Tam Cốc, Bích Động… Đặc biệt là từ khi Quần thể danh thắng Tràng An trở thành di sản đã mang lại sức hút mãnh liệt đối với du khách. Tràng An như một chất xúc tác kích thích, tăng sức hút nhiều hơn cho du lịch Ninh Bình.

Hơn thế, nhìn lại những “trái ngọt” về tăng trưởng lượng khách du lịch đầy ấn tượng của Ninh Bình sau 10 năm Tràng An trở thành Di sản thế giới, theo ông Nguyễn Văn Tài, kết quả này cho thấy hiệu quả của việc tận dụng lợi thế của di sản để phát triển kinh tế du lịch của Ninh Bình. “Ninh Bình trở thành điểm đến của các đoàn làm phim, thông qua thương hiệu du lịch Ninh Bình đã ở đẳng cấp quốc tế, cảnh quan, con người được khách du lịch rất yêu thích trên toàn cầu”- ông Tài nhìn nhận.

Lực đẩy quan trọng đối với chuyển dịch kinh tế

Tiết trời cuối thu dịu mát, nắng vàng như trải mật, chúng tôi trở lại Ninh Bình đúng dịp Tràng An tròn 10 năm trở thành di sản thế giới. Những cung đường đến với di sản Tràng An khang trang, sạch đẹp. Diện mạo mới hiện đại pha lẫn vẻ đẹp cổ kính của vùng đất cố đô trở nên hấp dẫn đến kỳ lạ. Tháng 11, cũng đang là dịp cao điểm đón khách quốc tế, vì thế, nhiều khách sạn, điểm lưu trú cũng như các điểm di tích, trên bến dưới thuyền đều nhộn nhịp du khách.

Nêu bật về thành quả sau 10 năm Quần thể danh thắng Tràng An trở thành di sản thế giới với Báo Công Thương, Phó Giám đốc Sở Du lịch Ninh Bình Nguyễn Cao Tấn chỉ rõ, Tràng An đã giúp đóng góp của du lịch trong cơ cấu GRDP toàn tỉnh Ninh Bình liên tục tăng, bước đầu tạo được sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế địa phương theo hướng tăng tỷ trọng khối dịch vụ, thúc đẩy kinh tế - xã hội của tỉnh phát triển. Đồng thời còn góp phần bảo tồn các giá trị văn hóa, tài nguyên và môi trường cũng như nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp, các ngành và cộng đồng dân cư.

Phó Giám đốc Sở Du lịch Ninh Bình Nguyễn Cao Tấn đặc biệt nhấn mạnh, Quần thể danh thắng Tràng An trở thành di sản thế giới đã tạo ra động lực mạnh mẽ thúc đẩy phát triển ngành du lịch, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, từ nông nghiệp sang dịch vụ, giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân địa phương.

Hiện nay, theo ông Nguyễn Cao Tấn, cơ cấu kinh tế Ninh Bình đã chuyển dịch nhanh từ nông nghiệp và tiểu thủ công nghiệp sang dịch vụ. Đặc biệt, hoạt động nông nghiệp chỉ chiếm số ít trong cơ cấu kinh tế địa phương. “Nhiều hộ gia đình trước đây chỉ sống bằng nghề trồng trọt và chăn nuôi nay đã chuyển sang cung cấp các dịch vụ gắn với du lịch với nhiều nghề như chèo thuyền, bán hàng lưu niệm, chụp ảnh, thuyết minh viên, nhân viên làm việc nhà hàng, khách sạn, kinh doanh lưu trú tại gia, bảo vệ…” - ông Tấn nhấn mạnh.

Phấn khởi trước kết quả đã đạt được trong thời gian qua của ngành công nghiệp không khói, lãnh đạo Sở Du lịch Ninh Bình cho rằng đó là nhờ các chính sách về quản lý, bảo tồn di sản được triển khai nghiêm túc, đồng bộ thực sự đi vào cuộc sống của cộng đồng địa phương. Trong đó, ngay sau khi Tràng An trở thành di sản thế giới, UBND tỉnh Ninh Bình đã kịp thời ban hành các chính sách quản lý, trong đó nổi bật phải kể đến các Nghị quyết chuyên đề về bảo tồn, phát huy giá trị di sản gắn với phát triển du lịch bền vững của Ban chấp hành Đảng bộ Tỉnh và Ban Cán sự Đảng UBND tỉnh.

Hệ thống các chính sách ban hành theo ông Nguyễn Cao Tấn là đã xác định toàn diện về tầm nhìn, nguyên tắc, định hướng cơ bản việc quản lý và bảo vệ di sản; giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa bảo tồn di sản với phát triển kinh tế - xã hội của địa phương nói chung và phát triển du lịch nói riêng. “Đây cũng là cơ sở pháp lý và khoa học để các cơ quan quản lý, các tổ chức cá nhân, doanh nghiệp và nhân dân thực hiện tạo sự chuyển biến trong nhận thức và hành động của cộng đồng về công tác bảo tồn và phát huy các giá trị di sản Tràng An gắn với phát triển kinh tế. Đó cũng là động lực quan trọng để thúc đẩy, phát triển kinh tế của tỉnh Ninh Bình”- ông Nguyễn Cao Tấn cho hay.

Với bước phát triển du lịch ấn tượng và toả sáng sau 1 thập niên Quần thể danh thắng Tràng An trở thành di sản thế giới, từ góc độ cơ quan quản lý du lịch quốc gia, ông Hà Văn Siêu chỉ rõ thêm, Quần thể danh thắng Tràng An đã đóng vai trò quan trọng, góp phần rất lớn vào kinh tế Ninh Bình, tạo nhiều việc làm, nâng cao thu nhập, tạo sinh kế bền vững cho cộng đồng địa phương. “Điều này cho thấy giá trị kinh tế di sản của Tràng An đã được công nhận. Đặc biệt, chính tư duy, nhận thức của người dân trong việc bảo vệ di sản là tài sản vốn quý, trở thành niềm tự hào để chào đón du khách”- ông Hà Văn Siêu nêu.

Bài 2: Cộng đồng “hạt nhân” bảo tồn di sản