EU và Anh chuẩn bị bước tiến cho Hội nghị Thượng đỉnh về Brexit

Trưởng đoàn đàm phán Brexit của EU - Michel Barnier đã đưa ra kết luận của cuộc họp với việc bảo vệ các nguyên tắc đàm phán của EU và bảo vệ các lợi ích kinh tế cốt lõi của khối liên minh. Đồng thời, ông Barnier đã có cuộc gặp riêng với Bộ trưởng mới phụ trách Brexit của Anh - Dominic Raab để đẩy nhanh tiến độ của hiệp định rút khỏi EU và rà soát “sách trắng”. Hai bên đã hướng tới một hiệp định vào tháng 10 năm 2018, để tránh xa một bức tường cứng của Brexit mà không đạt được thỏa thuận trước khi Anh rời EU vào tháng 3/2019. Ủy ban Châu Âu cho biết nếu kịch bản “không có thỏa thuận” xảy ra, hai bên sẽ không sử dụng “giai đoạn chuyển tiếp” theo kế hoạch và luật của khối liên minh sẽ không còn áp dụng cho London.

Trong một tuyên bố sau cuộc họp cấp Bộ trưởng của EU27, ông Barnier đã lưu ý, có một số yếu tố của “sách trắng” mở đường cho cuộc thảo luận mang tính xây dựng, tăng thêm sự ủng hộ cho đề xuất thương mại tự do có thể là cốt lõi cho mối quan hệ kinh tế trong tương lai giữa hai bên. Tuy nhiên, “sách trắng” có hoàn toàn phù hợp với một số nguyên tắc làm nền tảng cho nhiệm vụ đàm phán của EU hay không thì vẫn còn phải xem xét. Trước hết, các đề xuất trong đó phải phù hợp với nguyên tắc mà 27 lãnh đạo cấp cao của EU đã xác định kể từ khi bắt đầu cuộc đàm phán này- đó là tính toàn vẹn của thị trường chung và liên minh hải quan và chính sách thương mại chung của EU; sự không tách rời của bốn tự do và quyền tự chủ ra quyết định của EU. Kế hoạch chi tiết của Anh sẽ chấm dứt việc lưu chuyển qua biên giới của người dân giữa Anh và khối châu Âu, các nhà đàm phán EU từ lâu đã cho rằng, việc tiếp cận thị trường chung của liên minh tùy thuộc vào bốn tự do của hàng hóa, vốn, dịch vụ và lao động. Các đề xuất được đánh giá theo quan điểm của lợi ích kinh tế của EU, theo đó, các công ty của EU có thể đối mặt với “sự cạnh tranh không lành mạnh” khi mà dịch vụ không được đưa vào “sách chung” sẽ áp dụng với hàng hóa.

Thêm vào đó, tuyên bố đưa ra vấn đề về tính thực tiễn của việc thực hiện các đề xuất chọn lọc: “Brexit không thể và sẽ không là một lý do để tạo ra sự quan liêu”. EU nhấn mạnh lãnh thổ hải quan kết hợp được đề xuất, thông qua đó, thuế quan của Anh hoặc EU sẽ được áp dụng cho hàng hóa nhập khẩu vào Anh phụ thuộc vào việc chúng được dùng cho thị trường Anh hay châu Âu. Điều này có thể có tiềm năng tạo ra rủi ro mới về gian lận cũng như gánh nặng tài chính và hành chính mới cho các doanh nghiệp và cơ quan hải quan. Ngoài ra, tuyên bố của EU 27 đặt câu hỏi về tính khả thi pháp lý cho khối liên minh để áp dụng các quy tắc hải quan cho một nước không phải thành viên về cơ cấu quản trị của mình.

“Sách trắng” là thành quả của một quá trình thảo luận sâu và cần thiết ở Anh, nhưng vẫn còn nhiều việc phải làm và cuộc thảo luận vẫn chưa thể kết thúc, đặt ra giai đoạn cho một “chính sách thương mại độc lập” mà qua đó, Anh có thể thiết lập chính sách thương mại riêng của mình và thực hiện các hiệp định thương mại quốc tế với các đối tác ngoài EU trong giai đoạn chuyển đổi. Trước đó, một Dự luật Thương mại cũng đã được Nghị viện Anh thông qua, nhằm hướng dẫn việc chuyển đổi các hiệp định thương mại hiện tại của EU. Dự Luật này cũng đề xuất thành lập một Cơ quan Phòng vệ thương mại của Anh độc lập, cho phép nước này đo lường quyền tự chủ trong áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại riêng trong bối cảnh các căng thẳng thương mại toàn cầu. Một phần quan trọng của Dự Luật là bảo đảm Anh có thể bảo vệ các ngành công nghiệp của mình, trong khi đặt trong khối châu Âu, có nghĩa là lợi ích của Anh được cân đối với nhu cầu của các nước thành viên khác. Dự Luật cũng bao gồm các điều khoản về sự gia nhập của Anh đối với hiệp định nhiều bên về Mua sắm Chính phủ của WTO, đảm bảo tiếp tục tự do tiếp cận các hợp đồng mua sắm của chính phủ ở nước ngoài. Anh hiện đang hưởng lợi từ hiệp định này thông qua vai trò thành viên EU.

Được biết, WTO đang thảo luận về phân bổ tỷ lệ hạn ngạch thuế quan của EU trước đây là một khối sẽ cùng với Anh sau Brexit cũng như giải quyết các biểu cam kết về hàng hóa và dịch vụ. Anh đã thông báo dự thảo Biểu cam kết hàng hóa tới WTO và được lưu hành cho các thành viên xem xét để có 3 tháng thảo luận và làm rõ. Dự thảo biểu cam kết đang được thông báo theo “Thủ tục thông báo và điều chỉnh biểu cam kết 1980”. Nếu không có thành viên nào không đồng ý với sự thay đổi trong giai đoạn tới, biểu cam kết sẽ được coi là quyết định cuối cùng. Biểu cam kết đưa ra nền tảng cho chính sách thương mại và các FTA độc lập của Anh trong tương lai.

Anh và EU hướng tới hoàn thành thỏa thuận trước Hội nghị Thượng đỉnh của Hội đồng Châu Âu dự kiến vào tháng 10/2018 để đủ thời gian phê chuẩn pháp lý liên quan. Thỏa thuận này sẽ có giai đoạn chuyển tiếp 21 tháng để trong thời gian đó, Anh vẫn phải tuân thủ luật pháp EU, mặc dù không có bất kỳ ảnh hưởng nào trong việc đưa ra quyết định.