Xử nghiêm vụ Formosa để tạo môi trường đầu tư minh bạch

Thưa ông, xoay quanh sự cố môi trường của dự án Formosa, có rất nhiều ý kiến tranh luận là có nên dừng dự án hay không. Quan điểm của ông về vấn đề này như thế nào?

Đối với sự cố Formosa, Thủ tướng Chính phủ và các thành viên Chính phủ mới nhận nhiệm vụ đã tập trung xử lý ngay, tìm ra nguyên nhân và quy trách nhiệm cụ thể. Nhưng vấn đề là Formosa là nhà đầu tư có lý lịch không tốt về mặt môi trường, đáng lý ra phải được ưu tiên giám sát hàng đầu. Đó là bài học lớn cho vấn đề thu hút vốn đầu tư nước ngoài.

Chúng ta đồng ý quan điểm của Chính phủ là không chấp nhận đánh đổi tăng trưởng kinh tế với môi trường. Tôi đồng ý quan điểm đó và phải được xuyên suốt trong giai đoạn tới, với tất cả các dự án đầu tư vào Việt Nam. Ta cần huy động vốn của FDI, nhưng không có nghĩa là huy động bằng mọi giá. Với sự cố vừa rồi, Formosa không còn là sự cố của Hà Tĩnh mà còn liên quan đến hàng loạt các tỉnh miền Trung, liên quan đến ngành kinh tế biển, du lịch và cả nền kinh tế quốc gia.

Do đó, vấn đề Formosa khi giải quyết phải xem đây là dự án quốc gia, phải được giải quyết bằng một ủy ban quốc gia.

Ủy ban Kinh tế Quốc hội cũng cần phải tăng cường giám sát, đây là nội dung đặt hàng của cử tri tới đây. Phải trả lời thỏa đáng cho cử tri, dự án này có xứng đáng tồn tại hay không. Theo tôi là không.

Nếu dừng dự án thì sẽ ảnh hưởng như thế nào, thưa ông?

Tôi nghĩ hậu quả nó sẽ không lớn bằng hậu quả nếu để một doanh nghiệp, một nhà đầu tư nước ngoài đã có lý lịch không tốt về mặt môi trường lại tiếp tục hoạt động và có thể lại tàn phá môi trường Việt Nam trong thời gian tới.

Tuy nhiên, việc giải quyết ra sao phải thuyết phục vì nó sẽ có ảnh hưởng đến các nhà đầu tư khác. Nếu chúng ta làm không thuyết phục, không có cơ sở và minh chứng khoa học thì lập tức sẽ ảnh hưởng đến niềm tin của các nhà đầu tư khác đang muốn đầu tư vào Việt Nam. Ngược lại, nếu làm tốt sẽ là cơ sở để minh bạch hóa thị trường, thu hút đầu tư. Hiện nay, chúng ta đang cần thu hút vốn đầu tư nước ngoài cho nên chúng ta làm việc phải rõ ràng, minh bạch và có cơ sở khoa học.

Sự cố của Formosa đang đặt ra vấn đề quan trọng là quản lý các dự án có vốn đầu tư nước ngoài ra sao, đặc biệt là với các vấn đề về môi trường. Ông nhận định ra sao về điều này?

Chính phủ nên có thông điệp hết sức minh bạch là giải quyết vấn đề về môi trường của không chỉ các nhà đầu tư nước ngoài mà tất cả các doanh nghiệp hoạt động trên đất nước Việt Nam, kể cả doanh nghiệp 100% vốn trong nước và liên doanh. Cần phải rà soát lại các vấn đề môi trường để đảm bảo nền kinh tế phát triển bền vững và sử dụng hiệu quả nguồn tài nguyên của đất nước cũng như không để ảnh hưởng đến môi trường.

Khi rà soát lại, các dự án kể cả của trong nước và nước ngoài đầu tư, nếu dự án nào không thỏa mãn tiêu chí về môi trường thì cần dừng ngay và Formosa là một tiêu điểm mà chúng ta cần làm rõ.

Vậy phải có những đền bù ra sao cho thỏa đáng với các đối tượng bị ảnh hưởng bởi sự cố của dự án, thưa ông?

Chúng ta phải nhanh chóng có chính sách hỗ trợ cho ngư dân và các hộ dân đang bị tổn thương về môi trường biển do Formosa gây ra, đồng thời hỗ trợ cho ngành du lịch của các tỉnh miền Trung. Bên cạnh đó cần rà soát lại vấn đề phục hồi môi trường biển hiện nay cũng như kiểm tra lại hệ thống xử lý chất thải của các doanh nghiệp ven biển, những doanh nghiệp có khả năng ảnh hưởng đến môi trường.

Hơn nữa, cần phải có kiến nghị kịp thời để sửa hoặc hoàn thiện lại thể chế và luật pháp trong việc phân công, phân cấp trong vấn đề quản lý môi trường và có thể thống nhất giao về một bộ duy nhất để quản lý.